ความสามารถตามวัย | ทำได้ภายใน | วิธีการส่งเสริมพัฒนาการของลูก |
สบตา จ้องแม่ | 1 เดือน | -ให้กินนมแม่อย่างเดียว - ยิ้มแย้ม มองสบตา เล่น พูดคุยกับลูก เอียงหน้าไปมา ช้าๆ ให้ลูกมองตาม - อุ้มบ่อยๆ อุ้มพาดบ่าบ้าง - ร้องเพลงเบาๆ ให้ลูกฟังบ้าง |
คุยอ้อแอ้ ยิ้ม มองตาม ชันคอในท่าคว่ำ | 2 เดือน | -เล่นกับลูกโดยแขวนของสีสด ที่เคลื่อนไหวได้ ห่างจากหน้าลูก ประมาณ 1 ศอก ให้ลูกมองตาม พูดคุย ทำเสียงต่างๆ และร้องเพลง - ให้ลูกนอนคว่ำในที่นอน ที่ไม่นุ่มเกินไป |
ชันคอได้ตรงเมื่ออุ้มนั่ง ส่งเสียงโต้ตอบ | 3 เดือน | - อุ้มท่านั่ง พูดคุยทำเสียงโต้ตอบกับลูก - ให้ลูกนอนเปลหรืออู่ที่ไม่มืดทึบ |
ไขว่คว้า หัวเราะเสียงดัง ชูคอตั้งขึ้นในท่าคว่ำ | 4 เดือน | - จัดที่ที่ปลอดภัยให้ลูกหัดคว่ำ คืบ - เล่นกับลูกโดยชูของเล่นให้ลูกไขว่คว้า ชมเชยให้กำลังใจเมื่อลูกทำได้ |
คืบ พลิกคว่ำ พลิกหงาย | 5 เดือน | - หาของเล่นสีสดๆ ชิ้นใหญ่ๆ ที่ปลอดภัย ให้หยิบจับ และคืบไปหา - พ่อแม่ช่วยกัน พูดคุยโต้ตอบ ยิ้ม เล่นกับลูก พูดถึงสิ่งที่กำลังทำอยู่กับลูก เช่น อาบน้ำ กินข้าว |
คว้าของมือเดียว หันหาเสียงเรียกชื่อ ส่งเสียงต่างๆ โต้ตอบ | 6 เดือน | - เวลาพูดให้เรียกชื่อลูก - เล่นโยกเยกกับลูก หาของให้จับ |
นั่งทรงตัวได้เอง เปลี่ยนสลับมือถึอของได้ | 7 เดือน | - อุ้มน้อยลง ให้ลูกได้คืบ และนั่งเล่นเอง โดยมีแม่คอยระวัง อยู่ข้างหลัง - ให้เล่นสิ่งที่มีสีและขนาดต่างกัน เช่น ลักษณะผิวเรียบ หยาบ อ่อนแข็ง - ให้หยิบจับสิ่งของเข้าออก จากถ้วยหรือกล่อง |
มองตามของที่ตก กลัวคนแปลกหน้า | 8 เดือน | - กลิ้งของเล่นให้ลูกมองตาม - พูดและทำท่าทาง เล่นกับลูก เช่น จ๊ะเอ๋ จับปูดำ แมงมุม จ้ำจี้ ตบมือ |
เข้าใจเสียงห้าม เล่นจ๊ะเอ๋ ตบมือ ใช้นิ้วชี้และนิ้วหัวแม่มือ หยิบของชิ้นเล็ก | 9 เดือน | - หัดให้เกาะยืน เดิน ใช้นิ้วหยิบ จับของกินชิ้นเล็กเข้าปาก เช่น ข้าวสุก มะละกอหั่น ฟักทอง ห้ามให้เมล็ดถั่ว กระดุมหรือสิ่งอื่น ที่อาจติดคอจะสำลักได้ |
เหนี่ยวตัว เกาะยืน เกาะเดิน ส่งเสียงต่างๆ "หม่ำหม่ำ" "จ๋าจ๊ะ" | 10 เดือน | - จัดที่ให้ลูกคลาน และเกาะเดิน อย่างปลอดภัย - เรียกลูกและชูของเล่น ให้ลูกสนใจเพื่อลุกขึ้นจับ |
ตั้งไข่ พูดเป็นคำที่มีความหมาย เช่น พ่อ แม่ เลียนเสียง ท่าทาง และเสียงพูด | 1 ปี | - ให้ลูกมีโอกาสเล่นสิ่งของ โดยอยู่ในสายตาผู้ใหญ่ - พูดชมเชย เมื่อลูกทำสิ่งต่างๆ ได้ - พูดคุย ชี้ และบอกส่วนต่างๆ ของร่างกาย - ให้รู้จักฟัน แปรงสีฟัน และการแปรงฟัน |
เดินได้เอง ชี้ส่วนต่างๆ ของร่างกาย ตามคำบอก ดื่มน้ำจากถ้วย | 1 ปี 3 เดือน | - พูดคุยโต้ตอบ ชี้ชวนให้ลูกสังเกตของ และคนรอบข้าง ให้หาของ ที่ซ่อนใต้ผ้า - ชี้ให้ดูภาพ และเล่าเรื่องสั้นๆ ให้ลูกฟัง - ให้ลูกหัด ตักอาหาร ดื่มน้ำและนม จากถ้วย ให้แต่งตัว โดยช่วยเหลือตามสมควร - ให้ลูกคุ้นเคย กับการแปรงฟัน โดยแปรงฟันให้ ทุกครั้งที่อาบน้ำให้ลูก |
เดินได้คล่อง รู้จักขอ และ ทำตามคำสั่งง่ายๆ ได้ | 1 ปี 6 เดือน | - ให้โอกาสลูก เดิน วิ่ง และหยิบจับสิ่งของ โดยระวังความปลอดภัย - ร้องเพลง คุยกับลูก เกี่ยวกับสิ่งรอบตัว เล่นเกมง่าย - จัดหาและทำของเล่น ที่มีสีและรูปทรงต่างๆ |
พูดแสดงความต้องการ พูด 2-3 คำ ติดต่อกัน เริ่มพูดโต้ตอบ ขีดเขียนเป็นเส้นได้ | 1 ปี 9 เดือน | - เมื่อลูกพยายามทำสิ่งใด ควรสนใจ ชี้แนะ และให้กำลังใจ โดยให้ลูกคิด และทำเองบ้าง - ฝึกลูกให้ช่วยตัวเอง เช่น ขับถ่ายให้เป็นที่ รู้จักล้างมือ ก่อนกินอาหาร และหลังขับถ่าย - ให้ลูกมีส่วนร่วม ทำกิจกรรมต่างๆ ในบ้าน |
เรียกชื่อสิ่งต่างๆ และคนที่คุ้นเคย กินอาหารเอง | 2 ปี | - พ่อแม่ต้องทำตัวเป็นตัวอย่างที่ดี อย่างสม่ำเสมอ และอบรมสั่งสอนลูก ด้วยเหตุผลง่ายๆ - สอนลูกให้รู้จัก ทักทาย ขอบคุณ และขอโทษ ในเวลาที่เหมาะสม |
ซักถาม "อะไร" พูดคำคล้องจอง ร้องเพลงสั้นๆ เลียนแบบท่าทาง หัดแปรงฟัน | 2 ปี 6 เดือน | - พาลูกเดินรอบบ้าน และบริเวณใกล้ๆ ชี้ชวนให้สังเกต สิ่งที่พบเห็น - หมั่นพูดคุย ด้วยคำพูดที่ชัดเจน และตอบคำถาม ของลูก โดยไม่ดุ หรือแสดงความรำคาญ - ชวนลูกแปรงฟัน เมื่อตื่นนอน และก่อนนอน ทุกวัน |
บอกชื่อและเพศตนเองได้ รู้จักให้และรับ รู้จักรอ | 3 ปี | - สนับสนุนให้พูด เล่าเรื่อง ร้องเพลง ขีดเขียน และทำท่าทางต่างๆ - สังเกตท่าทาง ความรู้สึกของลูก และตอบสนอง โดยไม่ไปบังคับ หรือตามใจลูก จนเกินไป ควรค่อยๆ พูดและผ่อนปรน - จัดหาของที่มีรูปร่าง และขนาดต่างๆ ให้ลูกเล่น หัดขีดเขียน หัดนับ แยกกลุ่ม และเล่นสมมติ |
ซักถาม "ทำไม" ล้างหน้า แปรงฟันเองได้ บอกขนาดใหญ่-เล็ก-ยาว-สั้น รู้จักสี ถูกต้อง 4 สี ไม่ปัสสาวะรดที่นอน เล่นรวมกับคนอื่น รอตามลำดับก่อนหลัง | 3 ปี 6 เดือน | - ตอบคำถามของลูก ให้หัดสังเกต - เล่าเรื่องจากภาพ คุย ซักถามเรื่องที่เล่า - ฝึกให้ลูกใส่เสื้อผ้า ติดและกลัด กระดุม รูดซิป สวมรองเท้า |
ยืนทรงตัวขาเดียว และเดินต่อเท้า เลือกของที่ต่างจากพวกได้ นับได้1-10 รู้จักค่าจำนวน 1-5 บอกสีได้ 4 สี | 4 ปี | - ให้ลูกหัดเดิน บนไม้กระดานแผ่นเดียว หัดยืนทรงตัวขาเดียว และกระโดดข้ามเชือกเดี้ยๆ - เล่นทาย "อะไรเอ่ย" กับลูกบ่อยๆ ฝึกหัดนับสิ่งของ และหยิบของ ตามจำนวน 1-5 ชิ้น - ฝึกให้สังเกต เปรียบเทียบ สิ่งที่แตกต่างกัน และจัดกลุ่ม สิ่งที่เหมือนกัน - ดูแลให้ลูกหัด แปรงฟันให้สะอาด ทุกซี่ ทุกครั้ง |
พบผู้ใหญ่รู้จักไหว้ ทำความเคารพ รู้จักขอบคุณ รู้จักเล่าเรื่องสั้นๆ รู้ค่าจำนวน 1-10 | 5 ปี | - ให้ขีดเขียน วาดรูป ระบายสี พับกระดาษ และปั้น - ดูแลให้แปรงฟัน ให้สะอาด ก่อนนอน ทุกคืน - อ่านหนังสือให้ลูกฟัง ฝึกให้อ่าน และเขียน ตัวอักษร และตัวเลข - พูดคุยกับลูก เกี่ยวกับบุคคล และประเพณี ในท้องถิ่น |