:: ก๋าราณีตอบคำถามคุณคล้ายดาว ::








เด็กไทยจำเป็นมากแค่ไหน
ที่จะต้องเรียนเพื่อให้”มีความรู้แบบฝรั่ง”
ที่เอาแนวคิดของระบบการศึกษาที่เน้นให้นักเรียนมี Critical Skills
หรือความสามารถในการเชิงวิจารณญาณ
ที่ไม่เน้นการท่องจำแบบบ้านเรา
ซึ่งความสามารถนี้ยังรวมถึงการไม่จำต้องเชื่อตามที่ครูผู้สอนบอกทั้งหมด
นักเรียนสามารถแยกแยะข้อเท็จจริงได้ด้วยตัวเอง

และการเรียนรู้แบบฝรั่งที่สอนให้กล้าแสดงออก
กล้าที่จะคิดแย้งเห็นต่าง จะเป็นปัญหาไหม
เพราะสังคมไทยยังมีระบบอาวุโสในการทำงาน
ซึ่งต้องเชื่อฟังผู้บังคับบัญชาทุกอย่าง





คำถามโดย : คล้ายดาว
วันที่ : 8 มิถุนายน 2554
เวลา : 23:03:37 น.




















สวัสดีครับคุณคล้ายดาว



ผมไม่แน่ใจว่าเอาเข้าจริงๆแล้ว
“องค์ความรู้” ในโลกสามารถแบ่งแยกเป็นโลกตะวันตก
หรือโลกตะวันออกได้อย่างชัดเจนหรือไม่
การจัดชุดการศึกษาหรือการออกแบบระบบการศึกษานั้น
เกิดขึ้นจากการที่นักการศึกษาในประเทศนั้นๆ
ออกแบบรูปแบบในการจัดชุดการศึกษาขึ้น
เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพสังคม วัฒนธรรมของผู้เรียนในชาตินั้นๆ


















ในความเป็นจริง คือ วิธีคิดของเรากับของชาวตะวันตกนั้น
มีความแตกต่างกันมากในทุกๆด้าน
แต่นักการศึกษาของเรากลับไปยกเอา “รูปแบบ” ของการศึกษา
มาทั้งดุ้น โดยไม่คิดถึง “ภูมิปัญญา” ดั้งเดิมที่เรามีอยู่เลย


สิ่งที่สะท้อนให้เห็นได้ชัดเจนขึ้น
ผมยกตัวอย่างเรื่องบ้านก็ได้ครับ
บ้านเมืองของเราเป็นเมืองในเขตร้อนชื้น
ซึ่งสภาพอากาศมีความร้อนชื้น มีฝนเกือบครึ่งปี
บ้านทรงไทยในสมัยก่อนจึงมีชายคาที่ยื่นยาวเพื่อกันฝนสาด
ทรงหลังคาสูงโปร่งเพื่อการระบายอากาศที่ดี
การเลือกใช้ไม้เป็นองค์ประกอบหลักในการก่อสร้าง
เพราะไม้มีความยืดหยุ่นตัวสูง
และระหว่างไม้แผ่นต่อแผ่นนั้นมีช่องว่างเล็กๆ
สามารถทำให้ลมลอดผ่านได้
บ้านทรงไทยจึงมีอากาศเย็นสบายโดยแทบไม่ต้องใช้เครื่องปรับอากาศเลย

แต่เมื่อวิทยาการของชาวตะวันตกแผ่เข้ามาถึง
สถาปนิกชาวไทยนำรูปแบบบ้านทรงยุโรป
หรือแม้แต่ออกแบบตกแต่งบ้านสไตล์โรมันฝรั่งเศส
โดยไม่คิดคำนึงถึงความเหมาะสมกับสภาพอากาศในบ้านเรา
ผลที่ได้คือ เราได้บ้านที่ทันสมัย แต่มีปัญหาในการอยู่อาศัย
ที่สุดแล้วเราแก้ปัญหาบ้านร้อนกันง่ายๆ
ด้วยการใช้เครื่องปรับอากาศ
สร้างบ้านเสร็จต้องมาต่อเติมกันสาดเพื่อกันฝนในภายหลัง ฯลฯ














“การศึกษา” ที่ขาดปัญญาและทอดทิ้งสิ่งเก่าที่เคยมีอยู่
ทำให้เรามองข้าม “ปราชญ์ชาวบ้าน” จำนวนมากมาย
ที่ท่านได้ทิ้งมรดกทางปัญญาเอาไว้ให้ลูกหลาน
แต่น่าเสียดายที่เราไปยึดติดในองค์ความรู้ใหม่จากตะวันตกเสียแล้ว



เราอยากเจริญทัดเทียมตะวันตก
เลยคิดว่าถ้าเราศึกษาแบบเขา คิดแบบเขาได้
เราจึงจะเป็นผู้เจริญอย่างแท้จริง













ผมไม่ปฏิเสธ “ความรู้ใหม่” นะครับ
แต่ไม่อยากให้เราหลงลืม “ภูมิปัญญาดั้งเดิม” ของเราด้วย


สิ่งเก่าใช่ว่าจะล้าหลัง ล้าสมัยไร้ค่าไปเสียทั้งหมด
เราจะทิ้งรากเหง้าทางความคิดของเรา
แล้วไปรับสิ่งใหม่เพราะเชื่อว่ามันดีกว่า ทันสมัยกว่า
โดยไม่มีการพิสูจน์เลยหรือ ?


ใช่ ไอแพด ไอพอด ไอโฟน หรือแม้แต่เทคโนโลยีรุ่นใหม่ๆ
เป็นสิ่งสำคัญ
แต่วันที่โลกถล่มดินทลาย เราคงเอาเจ้าเทคโนโลยีเหล่านี้มาต้มกินไม่ได้


วันที่เราเดินหลงป่า
เราคงอยากรู้ว่าพืชชนิดใดมีพิษ ผลไม้ชนิดไหนทานได้
คงไม่มีใครคิดแต่ว่าจะสั่งเคเอฟซีที่กลางป่าได้อย่างไรหรอกกระมัง















เรามักจะพูดกันเสมอในแวดวงวิชาการว่า
“ระบบการสอนแบบท่องจำ” เป็นสิ่งที่ล้าสมัยและตกยุค
เมื่อก่อนผมก็เคยเชื่อแบบนั้นครับ
เพราะช่วงที่ผมเรียนครุศาสตร์นั้น
เราพูดถึงการนำหลักสูตรของอเมริกา
ว่าด้วยการสอนแบบให้เด็กคิดแบบบูรณาการ
การสอนแบบให้เด็กเป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้ ฯลฯ
เราเรียนรู้การวิเคราะห์หลักสูตร ด้วยวิชาการของชาวตะวันตก

แต่สิ่งที่ผมมาคิดได้วันนี้
ผมกลับมองเห็นคุณค่าของการท่องจำ
ไม่น้อยไปกว่าการสอนให้คนคิดเองทำเอง เรียนรู้เอง


ไม่ใช่เพราะการสอนแบบเคี่ยวเข็ญให้ท่องจำนี่หรือ
ทุกวันนี้ผมยังท่องสูตรคูณได้หมด
ในขณะที่เด็กรุ่นใหม่หัวใจอินเตอร์แค่ซื้อของทอนเงินง่ายๆ
ยังร้องเรียกหาเครื่องคิดเลขตลอดเวลา




















สิ่งที่การศึกษาในตะวันตกพยายามสอน
นั่นคือ การเน้นให้ผู้เรียนสามารถช่วยเหลือตนเองได้
กล้าคิด กล้าทำ กล้าลองเสนอมุมมองใหม่ๆ

ใช่ --- สิ่งนี้ไม่ง่ายเลย
หากจะนำมาปรับใช้ให้เข้ากับสังคมบ้านเรา
ซึ่งการทำงานเต็มไปด้วยอาวุโส
ที่ไม่ชอบให้ใครโต้แย้ง หักหน้า
หรือนำเสนอความคิดเห็นที่แตกต่าง...
















นี่ไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของระบบการศึกษา
แต่ต้องพูดไปให้ลึกถึงคุณค่า ความเชื่อ ทัศนคติและวัฒนธรรม
ที่สังคมทั้งระบบหล่อหลอมเรามามิใช่หรือ



ผมชอบตัวอย่างในการเจรจาธุรกิจของชาวญี่ปุ่นครับ
เศรษฐีอเมริกาเคยเข้าไปเจรจาค้าขายกับชาวญี่ปุ่น
ด้วยความเป็นฝรั่งเมื่อเริ่มต้นประชุมเจรจา
ฝ่ายอเมริกายื่นข้อเสนอข้อสัญญามากมายให้ชาวญี่ปุ่นอ่าน
ปรากฏว่าคนญี่ปุ่นรับสัญญาไว้ด้วยรอยยิ้ม วางมันลงข้างกองเอกสาร
แล้วชวนคุยถึงเรื่องอื่นที่ไม่เกี่ยวกับการค้าขายเลย
คนอเมริกากระสับกระส่ายพยายามดึงคู่เจรจาให้กลับมาอยู่ในการพูดคุย
แต่ไม่เลย...คนญี่ปุ่นไม่สนใจ
จากนั้น...จบการประชุมโดยไม่มีข้อสรุป....


สองสามครั้งหลังที่เข้าร่วมประชุมกัน
เหตุการณ์ดำเนินไปเช่นเดิม
ไม่มีความคืบหน้าใดใดในการเจรจาค้าความ

ที่สุดฝรั่งคนนี้ทนไม่ไหวตัดสินใจพูดออกไปตรงๆเลยว่า
ทางญี่ปุ่นจะ “ตกลง” หรือ “ไม่ตกลง”

ญี่ปุ่นตอบว่า “ไม่แน่ใจ”
















การที่คนๆหนึ่งจะกล้าแสดงออก
กล้าที่จะคิดแย้งเห็นต่างไม่ใช่เรื่องแปลกในสังคมตะวันตก
ตบโต๊ะด่าทอกันได้ แต่หลังประชุมก็พูดคุยกันได้ตามปกติ
นั่นเป็นเรื่องของสังคมและวัฒนธรรมที่หล่อหลอมให้คนของเขาเป็นอย่างนั้น

แต่ผมกลับคิดว่าข้อดีของความเป็นขี้เกรงใจ
ความเป็นคนซ่อนงำประกายปัญญาของตนเองไว้
กลับเป็นเสน่ห์อีกแบบหนึ่งที่ชาติตะวันตกไม่คุ้นเคย

เพราะไม่คุ้นเคย เลยรับไม่ได้กับวิธีคิดแบบตะวันออกมิใช่หรือ
ที่สุดแล้วฝรั่งเค้าลงทุนศึกษาปรัชญาตะวันออกเลยนะครับ
ไม่ว่าจะเป็น สามก๊ก ซุนวู คัมภีร์ห้าห่วงมุซาชิ เต้าเต๋อจิง ฯลฯ


เพื่อจะได้เข้าใจจิตใจของคนเอเชีย



เช่นกัน ชาวเอเซียก็ควรศึกษาแนวคิดของชาติตะวันตกให้เข้มข้นไม่น้อยไปกว่ากัน

ในความแตกต่างขึ้นอยู่กับ “ความพลิกแพลง” ในการปรับใช้แนวคิดนี้ต่างหาก
ว่าใครจะตีหลักปรัชญาที่ซ่อนอยู่ ใครจะเข้าใจกลยุทธ์
วิถีชีวิต วิธีคิดของแต่ละฝ่ายได้มากกว่ากัน....

















ไม่มีวิธีใดที่ดีที่สุดในการใช้ความรู้ที่มีไปต่อยอด

การมี “ความรู้” มาก
สู้คนที่นำความรู้ไปใช้ไม่ได้

การนำความรู้ไปใช้
สู้คนที่พลิกแพลงความรู้ไม่ได้


ซุนวูเขียนไว้ว่า



“รู้เขา รู้เรา
รบร้อยครั้ง ชนะร้อยครั้ง”

แต่ผมคิดว่า

“รู้จักตนเอง
ไม่ต้องรบ ก็ชนะ” ครับ

Create Date : 19 ตุลาคม 2554
Last Update : 19 ตุลาคม 2554 5:16:46 น.		96 comments
Counter : 1957 Pageviews.
Share Tweet