BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : งานฉลอง 175 ปี วัดบวรนิเวศ (2)

งานฉลอง 175 ปี วัดบวรนิเวศ (2)

ในฤดูน้ำพ.ศ. 2472 สมเด็จพระบวรราชเจ้า มหาศักดิพลเสพ
โปรดให้อัญเชิญพระพุทธชินสีห์จากวัดพระศรีรัตนมหาธาตุลงมา
ประดิษฐานที่มุขหลังของพระอุโบสถ เสร็จสิ้นในปี พ.ศ. 2474

พ.ศ. 2375 สมเด็จพระบวรราชเจ้า มหาศักดิพลเสพ ทิวงคต
พ.ศ. 2379 การก่อสร้างยังไม่แล้วเสร็จ ได้อัญเชิญเจ้าฟ้ามงกุฎมาครองวัด
พระองค์ต้องดำเนินการก่อสร้างในส่วนที่เหลือต่อ
เช่น เขียนจิตรกรรมภายใน ทำซุ้มสาหร่าย ตรามงกุฎหน้าพระพุทธชินสีห์

พ.ศ. 2380 เจ้าฟ้ามงกุฎได้กราบบังคมทูลขอพระบรมราชานุญาติ
จากรัชกาลที่ 3 อัญเชิญพระพุทธชินสีห์มาเป็นพระประธานในพระอุโบสถ
หน้าพระพุทธสุวรรณเขต แล้วได้ติดทองกะไหล่พระรัศมี
ฝังพระเนตร และฝังเพชรที่พระอุณาโลมใหม่

ส่วนมุขหลังอัญเชิญพระไสยาสน์เข้าไว้แทน
ต่อมาได้รื้อมุขหลังเพื่อขยายทักษิณพระเจดีย์ออกมาอีกชั้นหนึ่ง
พระไสยาสน์น่าจะคงยังอยู่ด้านข้างพระอุโบสถทิศตะวันตก
ก่อนที่จะอัญเชิญไปประดิษฐานที่ด้านหลังของวิหารพระศาสดา

นั่นคือความเข้าใจว่า เดิมพระอุโบสถเป็นแบบจัตุรมุข

แต่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรสได้ทรงสันนิษฐานว่า
มุขหลังคงถูกก่อเมื่อตอนที่จะเชิญพระพุทธชินสีห์ลงมา
แต่เดิมคงมีแต่หลังหน้าซึ่งเป็นพระอุโบสถ และหลังขวางซึ่งเป็นพระวิหาร
แต่สร้างติดกันจึงดูเป็น 3 มุข

พระอุโบสถหันหน้าไปทรงทิศเหนือ หลังคามุงกระเบื้องเคลือบกาบู
ไม่มีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ หลังคา 2 ชั้นซ้อน ชั้นล่างเป็นปีกนกโดยรอบ
หน้าบันประดับด้วยกระเบื้องเคลือบและลวดลายปูนปั้นเขียนสี
หน้าบันประดับลายกระเบื้องเป็นลายดอกพุดตานใบเทศ

ตรงกลางหน้าบันเป็นตราพระมหามงกุฎและพระขรรค์
ประดิษฐานเหนือพานแว่นฟ้า พาไลยื่นออกมามีหลังคาคลุมเป็นมุขลด
หน้าบันของมุขลดประดับด้วยลายดอกพุดตานใบเทศ กลางหน้าบันเป็นรูปเกียรติมุข
คาบกระเช้าดอกไม้ ผนังภายนอกบุด้วยหินอ่อน หัวเสาสลักเป็นลายใบผักกาดเทศ

พ.ศ. 2390 เจ้าฟ้ามงกุฎได้ขอพระราชทานผูกพัทธสีมาใหม่
ทรงขยายสีมาออกไป โดยกำหนดนิมิต 6 แห่ง
ด้านหน้ากำหนดด้วยรุกขนิมิตคือ ต้นจัน 2 ต้น
ด้านข้างกำหนดด้วยอุทกนิมิตคือ บ่อน้ำ 2 แห่ง
ด้านหลังกำหนดด้วยปาสาณนิมิต คือหลักศิลา 2แห่ง

เมื่อพระองค์ขึ้นครองราชย์ได้มีการกำหนดสีมาใหม่เป็นครั้งที่สาม
ในวันเดียวกันกับการผูกพัทธสีมาที่วัดบรมนิวาส
เนื่องจากการก่อสร้างในอนาคตน่าจะทำให้นิมิต 6 แห่ง
ที่กำหนดไว้สูญหายไปได้ จึงร่นพัทธสีมาให้มาติดพระอุโบสถ

ใบเสมาในปัจจุบันจึงเป็นแบบติดผนังที่นิยมมากในรัชกาลที่ 4
ความโดดเด่นคือลวดลายริ้บบิ้นผูกกับทับทรวงที่กลางใบเสมา
รอบขอบเป็นรูปกนกนาค รองรับด้วยฐานบัวเหนือฐานสิงห์

ยกเว้นด้านหน้าของพระอุโบสถเป็นใบเสมาสมัยอยุธยา
ทำด้วยหินทรายแดงนำมาจากวัดวังเก่า จังหวัดเพชรบุรี