BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : สืบหาทวารวดี : วัดธรรมศาลา

สืบหาทวารวดี : วัดธรรมศาลา

หากย้อนไปสักสิบปีก่อน เราคงไม่มีโอกาสได้เห็นทัวร์ศิลปะและวัฒนธรรม
แต่ปัจจุบันด้วยการสื่อสารเพียงลัดนิ้วมือ ทำให้คนกลุ่มหนึ่งสามารถเชื่อมถึงกันได้
และนี่จึงเป็นที่มาของการเดินทางในชื่อว่า วัฒนธรรมสัญจรครั้งที่ 2
ขอบเขตขอการเดินทางในครั้งนี้อยู่ที่ นครปฐม

ที่เชื่อกันว่า เป็นศูนย์กลางแห่งทวารวดี ด้วยเพราะพบหลักฐานมากที่สุด

แล้วทวารวดีคืออะไร เรามาคุยกันก่อนดีกว่า
จากตอนที่แล้วเรากล่าวถึงแนวคิดสกุลดำรง-เซเดส์ ว่าคือประวัติศาสตร์สายหลัก
คำว่า ทวารวดีก็ถูกกำหนดขึ้นว่าเป็นวัฒนธรรมแรกของคนไทย
ในหนังสือตำนานพุทธเจดีย์ พ.ศ. 2468 เล่มนี้นี่เอง

โดยใช้เหตุผลของตำแหน่งที่ตั้งอาณาจักรตามบันทึกจีน
และอายุของงานศิลปกรรม กำหนดอายุของอาณาจักรนี้ไว้ว่า
ตั้งแต่ราวพุทธศตวรรษที่ 12 ลงมาถึงพุทธศตวรรษที่ 16

หลักฐานที่สำคัญในการใช้บ่งชี้คือ เหรียญเงิน 2 เหรียญ
มีจารึกภาษาสันสกฤตอายุราวพุทธศตวรรษที่ 13 จากเมืองนครปฐมโบราณ
มีข้อความว่า ศรีทวารวดีศวรปุณยะ แปลได้ว่า บุญกุศลของพระราชาแห่งศรีทวารวดี
ทำให้เกิดความเชื่อว่าอาณาจักรทวารวดีมีศูนย์กลางอยู่ที่จังหวัดนครปฐม

ต่อมาแนวคิดนี้ต่อมาเสื่อมคลายลง เนื่องจากมีการเหรียญลักษณะคล้ายกันอีก 2 เหรียญ
ที่อำเภออู่ทองจังหวัดสุพรรณบุรี และที่อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี
ดังนั้นในปัจจุบัน คำว่าทวารวดีจึงไม่ใช่ชื่ออาณาจักร
แต่เป็นชื่อศิลปะและวัฒนธรรมที่มีความคล้ายกันของกลุ่มเมืองในยุคสมัยหนึ่ง

ในยามเช้าวันหนึ่งเราก็ออกเดินทางไปยังจังหวัดนครปฐม
สัญลักษณ์เมืองนี้ที่ใครๆ ทราบกันดีก็คือ พระปฐมเจดีย์
แต่ยังก่อนเราจะแวะวัดแรกวัดนี้ที่อยู่นอกเมือง ชื่อว่า วัดธรรมศาลา
ซึ่งปรากฏเรื่องราวอยู่ในพงศาวดารเหนือ เรื่องพระยากง-พระยาพาน

ภายหลังที่พระยาพานได้กระทำปิตุฆาตแล้วก็สำนึกในบาปของตน
จึงได้นิมนต์พระสงฆ์มาจากวัดต่าง ๆ
และปลูกสร้างโรงธรรมขนาดใหญ่เพื่อใช้เป็นที่ประชุมสงฆ์
เมื่อนิมนต์พระสงฆ์มาประชุมพร้อมกันแล้ว พระยาพานจึงหารือว่า

ตนควรจะบำเพ็ญกุศลผลบุญประการใดบ้างจึงจะล้างบาปที่ตนกระทำไว้ได้
ที่ประชุมสงฆ์แนะนำให้พระยาพานสร้างวัด ซึ่งพระยาพานก็เห็นชอบด้วย
แล้วอุทิศโรงนั้นเป็นที่สำหรับพระสงฆ์แสดงธรรม โรงนั้นจึงถูกเรียกว่า ธรรมศาลา

และนั่นก็เป็นตำนานที่ถูกผูกเรื่องราวไม่ต่างไปจากสถานที่พื้นบ้านแห่งอื่นๆ

พ.ศ. 2445 มีการสร้างทางรถไฟสายใต้ พื้นที่บริเวณนอกเมืองนครปฐม
ยังเป็นป่าอยู่โดยมาก ในป่าเหล่านี้มีซากเจดีย์โบราณขนาดใหญ่ ๆ
พวกรับเหมาทำทางรถไฟไปรื้อเอาอิฐเจดีย์เก่ามาถมเป็นทางรถไฟ
ได้อิฐพอถมตั้งแต่สถานีบางกอกน้อย ไปตลอดระยะทางกว่า 50 กิโลเมตร

และนั่นก็คือการทำลายหลักฐานทางประวัติศาสตร์ไปจนแทบจะหมดสิ้น
สิ่งสำคัญที่เราจะไปดูที่วัดนี้นั้นก็คือธรรมศาลา ซากสถูปยุคศิลปะทวารวดี
ถ้ามองจากแผนที่วัดนี้ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออก ตั้งอยู่นอกคูเมือง
ดูเหมือนว่าแนวคิดนี้จะส่งต่อมาในวัฒนธรรมยุคหลังที่เรียกกันว่า วัดหัวเมือง

สถูปธรรมศาลา มีขนาดความกว้างยาวของฐานประมาณ 20 x 20 เมตร
รูปลักษณ์ของเจดีย์แห่งนี้ มีลักษณะคล้ายกับเจดีย์ทวารวดีทั่วไป
คือ มีฐานสี่เหลี่ยมซ้อนชั้นขนาดใหญ่ มีการยกเก็จ หรือยกกระเปาะเป็นช่วงๆ
ที่ผนังของฐานมีการประดับปูนปั้นรูปใบไม้ ดอกไม้ตามแบบทวารวดี

ส่วนด้านบนของเจดีย์ที่พังทลายไปแล้ว มีซากฐานของสถาปัตยกรรม
ที่คาดว่าคือพระปรางค์สมัยอยุธยา-รัตนโกสินทร์สร้างทับอยู่ด้านบน
คล้ายกับการสร้างซ้อนทับที่พระประโทนเจดีย์ และพระปฐมเจดีย์
ทำให้คงเป็นปริศนาว่า ส่วนบนของเจดีย์ทวารวดีดั้งเดิมมีรูปแบบใด

เหตุใด จึงพังทลายสูญหายไม่สามารถคาดเดารูปแบบดั้งเดิมได้เช่นนี้

เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2555 สำนักศิลปากรที่ 2 จังหวัดสุพรรณบุรี
ได้ขุดค้นเปิดหน้าดินแสดงให้เห็นร่องรอยของปูนปั้นลวดลายพรรณพฤกษา
ที่ยังคงติดยึดอยู่กับผนังอาคาร พบเศษชิ้นส่วนปูนปั้นจำนวนมากในกองอิฐ
ซึ่งคาดว่าเดิมใช้ประดับผนังของฐานเจดีย์ชั้นต่างๆ

พบฐานประติมากรรมตั้งอยู่บริเวณลานประทักษิณชั้นที่สอง
ที่บริเวณชั้นนี้ยังพบร่องรอยการก่ออิฐที่คล้ายกับส่วนลำแข้งและเท้า
ซึ่งดูเหมือนพระพุทธรูปนั่งห้อยพระบาทอีกด้วย ซึ่งสอดคล้องกับการพบ
พระพุทธรูปนั่งศิลา 4 องค์นั่งห้อยพระบาทในบริเวณโบราณสถานอื่น

จึงน่าจะเป็นศิลปะพื้นฐานในการสร้างพระพุทธรูปไว้ที่ 4 ด้านของเจดีย์

Create Date : 18 มีนาคม 2558

Last Update : 18 มีนาคม 2558 17:15:53 น.

1 comments

Counter : 2062 Pageviews.

กำลังนั่งอ่านเรื่องเมืองอู่ทอง- สุพรรณ อยู่ค่ะ ทีแรกว่าจะไป อ่านจนหมดแรงออกเดินทาง

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 19 มีนาคม 2558 เวลา:16:43:23 น.