BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : พิพิธทัศนา ณ พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน (1)

พิพิธทัศนา ณ พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน (1)

พระวิษณุสีกร พบที่เขาพระเหลือ อ. ตะกั่วป่า จ. พังงา ปลายพุทธศตวรรษที่ 12

21 ก.ย. 2558 พล.อ.ธนะศักดิ์ ปฏิมาประกร รองนายกรัฐมนตรี
ได้เดินทางมาตรวจเยี่ยมการบูรณปฏิสังขรณ์พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน
เพื่อเตรียมพร้อมรับเสด็จฯสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ในการเสด็จพระราชดำเนิน เพื่อทรงเปิดนิทรรศการพิเศษ เรื่องประวัติศาสตร์ชาติไทย
เนื่องในวันพิพิธภัณฑ์ไทย วันที่ 27 ก.ย. 2558

การบูรณะและพัฒนาพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนครใหม่นี้
กรมศิลปากร ใช้งบประมาณกว่า 69 ล้านบาท เพื่อบูรณะทั้งพระที่นั่งอิศเรศราชานุสรณ์
อาคารมหาสุรสิงหนาท อาคารประพาสพิพิธภัณฑ์ และพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน

กรมศิลปากรได้ปรับปรุงรูปแบบการจัดแสดงนิทรรศการให้น่าสนใจ
โดยได้คัดเลือกโบราณวัตถุชิ้นเยี่ยมจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติทั่ว ประเทศ
มาจัดแสดงนิทรรศการพิเศษ จำนวน 111 รายการ เพื่อให้ประชาชนได้มา
ศึกษาเรียนรู้และเกิดความภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์ชาติ

โดยจะเปิดให้ประชาชน นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติ
เข้าชมนิทรรศการดังกล่าววันที่ 30 ก.ย. เป็นต้นไป

และนั่นคือข่าวสารของทางราชการ หลังการปิดปรับปรุงพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน
กว่า 1 ปี เพื่อเตรียมการจัดแสดงโบราณวัตถุในรูปแบบใหม่ของพิพิธภัณฑ์สมัยใหม่
แทนที่จะปล่อยให้สิ่งของล้ำค่าตั้งอยู่เฉยๆ ริมข้างฝาในห้องที่มืดหมองมัวซัว
มาเป็นการจัดแสดงให้เห็นวัตถุได้รอบชิ้นงาน ภายใต้การจัดแสงที่เหมาะสม

ธรรมจักรที่สมบูรณ์พอหาได้ แต่ที่มากับกวางหมอบเหมือนอันนี้คงหายาก

เป็นข่าวที่น่าตื่นเต้น แต่ก็อดใจรอให้มีการจัดบรรยายประกอบนิทรรศการ
เพราะเราจะได้เข้าใจถึงที่มาที่ไปของโบราณวัตถุมากกว่าที่จะไปชมคนเดียว
เดือนตุลาคมผ่านไปอย่างเงียบสนิท ต้นเดือนพฤศจิกายนตัดสินใจไปเอง
3 วันต่อมา พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติก็ประกาศจัดงานการบรรยายพิเศษ

รอตั้งนานไม่จัด พอไปมาปั๊บ จัดเฉยเลย ไม่ไปดีกว่า งอนๆๆ

กลางเดือนพฤศจิกายนมีข่าวใน facebook ว่า ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ
มหาวิทยาลัยศิลปากรจะมีการจัดงาน พิพิธทัศนา ณ พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน
เนื่องในวาระ 92 ปี ศาสดาจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล
ตอนนี้หายงอนล่ะ ผมจะขอนำทุกคนย้อนกลับไปในการบรรยายในครั้งนั้น

การบรรยายเริ่มต้นขึ้นด้วยภัณฑารักษ์ คุณยุทธนา แสงอร่าม
ที่เป็นกล่าวถึงที่มาของนิทรรศการจากแนวคิดของอดีตอธิบดีกรมศิลปากร
ว่าพระที่นั่งศิวโมกขพิมานนั้นเดิมเป็นท้องพระโรงของฝ่ายวังหน้ามาแต่ครั้งสร้างกรุง

เมื่อพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติได้ถือกำเนิดขึ้น ก็ได้ใช้อาคารนี้เป็นสถานที่จัดแสดง
โบราณวัตถุของไทยมาแต่ครั้งเมื่อแรกสร้างในสมัยรัชกาลที่ 7 ผ่านมาเกือบร้อยปี
มีการปรับปรุงการจัดแสดงหลายต่อหลายครั้ง แต่มันก็ได้ปิดซ่อนความงาม
และประวัติศาสตร์ของสถานที่นี้ไว้ ดังนี้การปรับปรุงในปี 2557-2558 ครั้งนี้

วัตถุประสงค์หลักก็คือ การเผยความงามของพระที่นั่งศิวโมกขพิมานออกมา
ให้ได้สุนทรียศาสตร์ทั้งตัวโบราณวัตถุ และตัวพระที่นั่งที่มีอดีตมาอย่างยาวนาน
นอกจากนี้ยังเป็นการปรับแนวคิดการจัดแสดงที่เคยเป็นการนำของไปวางเฉยๆ
มาเป็นการเผยให้เห็นความงามแบบสามมิติรอบตัว พร้อมการจัดแสงที่พอเหมาะ
ให้เห็นว่าเราก็สามารถจะทำได้ไม่ต่างจากพิพิธภัณฑ์สำคัญต่างๆ ในระดับสากล

กวางหมอบ พบที่วัดสเน่หา อ. เมือง จ. นครปฐม พุทธศตวรรษที่ 12

พระที่นั่งศิวโมกขพิมานเป็นพระที่นั่งภายในพระราชวังบวรสถานมงคล
สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงสันนิษฐานว่าชื่อของพระที่นั่ง
ตั้งขึ้นเพื่อให้ชื่อที่สอดคล้องกับนาม พระพิมานดุสิตา ที่สูญหายไปแล้ว
สร้างขึ้นด้วยไม้ทั้งหลัง ถ่ายแบบมาจากพระที่นั่งทรงปืนสมัยกรุงศรีอยุธยา

สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทโปรดให้ใช้เป็นท้องพระโรงเสด็จออกขุนนาง
เมื่อพระราชมณเฑียรสร้างแล้วเสร็จ ก็ใช้เป็นเพียงสถานที่เสด็จทรงบำเพ็ญพระราชกุศล
ดังนั้น บางครั้งจึงเรียกพระที่นั่งองค์นี้ว่า พระที่นั่งทรงธรรม
พระที่นั่งแห่งนี้ยังใช้เป็นสถานที่ตั้งพระศพของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทด้วย

รัชกาลที่ 2 เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งเป็นวังหน้า ไม่ได้เสด็จมาประทับจึงชำรุดทรุดโทรมไป
ถึงสมัยรัชกาลที่ 3 ถูกรื้อสร้างใหม่โดยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ
พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน จึงกลายเป็นอาคารก่ออิฐถือปูตามสมัยนิยม
แต่ยังคงเป็นอาคารทรงโถงเช่นเดิม

แปลว่าเป็นอาคารที่มีหลังคา แต่ไม่มีผนังกั้นทั้ง 4 ด้าน
และยังคงใช้งานต่อมาจนกระทั่งถึงกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญทิวงคต
สองปีหลังจากนั้น รัชกาลที่ 5 พระราชทานทานพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน
ให้เป็นพิพิธภัณฑ์โดยโปรดให้ย้ายของจัดแสดงในหอคองคอเดียมาไว้ที่นี่

กลองสำริด อ. เมือง จ.อุตรดิษฐ์ ยุคก่อนประวัตศาสตร์ 2400- 2700 ปีก่อน

จากรูปถ่ายเมื่อครั้งในอดีต จะเห็นว่ามันเป็นส่วนที่เรียกว่า museum จริงๆ
เพราะนอกจากโบราณวัตถุยังมีของหายาก เช่น งาช้าง สัตว์สตาฟ หัวโขน
เปลือกหอย แร่ธาตุ ก้อนหินแปลกๆ หรือแม้กระทั่งเครื่องจักสานมาจัดแสดง

พ.ศ. 2468 ในสมัยรัชกาลที่ 7 มีการก่อตั้งพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ
โดยมีการพระราชทานพื้นที่วังหน้าเดิมทั้งหมดยกให้เป็นพิพิธภัณฑ์
มีการย้ายสิ่งของที่ไม่ใช่โบราณวัตถุไปให้หน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง

มีการปรับปรุงพระที่นั่งศิวโมกขพิมานโดยการเพิ่มชั้นเหนือประตูทางเข้า
เพื่อเพิ่มช่องรับแสง ปัจจุบันเราเห็นพระนารายณ์ทรงครุฑประดับด้านหน้า
บางคนอาจจะสงสัยว่าทำไมมีสัญลักษณ์ของวังหลวงที่นี่
หน้าบันชิ้นนี้อาจจะมาติดตั้งในครั้งนั้นก็เป็นได้

พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน กลายเป็นหอสมุดวชิรญาณ อันเป็นที่เก็บเอกสาร
เช่น สมุดข่อยสมัยอยุธยา ตู้พระธรรมลายรดน้ำ และศิลาจารึกหลักต่างๆ
พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ ถูกใช้เป็นที่จัดแสดงเทวรูปในศาสนาพราหมณ์
และเศียรพระพุทธรูปสำคัญ คือพระเจ้าแสนแซ่ และพระศรีสรรเพชญ์

เศียรพระพุทธรูปวัดพระศรีสรรเพชญ์ จ. พระนครศรีอยุธยา พุทศตวรรษที่ 21

พ.ศ. 2510 มีการประปรุงพระที่นั่งศิวโมกพิมาน เป็นห้องจัดแสดง
ประวัติศาสตร์ชาติไทย เฉลียงเดิมในแนวเหนือ-ใต้ ที่เคยเป็นจัดแสดง
ศิลาจารึกหลักต่างๆ ถูกกั้นทึบเพื่อใช้เป็นที่ทำงานของข้าราชการ

การจัดแสดงในตอนนั้นเริ่มต้นจากโครงกระดูกยุคก่อนประวัติศาสตร์
ไปจนกระทั้งถึงยุครัตนโกสินทร์ ซึ่งเป็นธีมหลักที่ใช้มาจนปัจจุบัน

พ.ศ. 2525 มีการปรับปรุงคราวสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 200 ปี
การจัดแสดงครั้งนี้ใช้ศิลาจารึกหลักที่ 1 ตรงประตูทางเข้าเป็นตัวขับเน้น
ให้เห็นความเป็นเอกราชและประวัติศาสตร์ชาติไทยที่เริ่มนับจากสุโขทัย
เป็นต้นมา พ.ศ. 2545 มีการปรับปรุงเล็กน้อย จนกระทั่งถึงครั้งล่าสุด

มีการทุบซอกเล็กซอกน้อยออกไป เผยให้เห็นความงามของพระที่นั่ง
มีภาพเบื้องหลักที่ทำให้เราเห็นการทำงานในการปรับปรุง
ภาพการขนย้ายโบราณวัตถุจากห้องจัดแสดงเดิมมายังพระที่นั่งศิวโมกขพิมาน
ที่จำเป็นต้องทำด้วยความระมัดระวัง กว่าจะเป็นอย่างที่เราเห็นตรงหน้า

Create Date : 25 มกราคม 2559

Last Update : 27 มกราคม 2559 14:17:53 น.

6 comments

Counter : 3028 Pageviews.