BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : วัดเบญจมบพิตร : แรกมีพิพิธภัณฑ์

วัดเบญจมบพิตร : แรกมีพิพิธภัณฑ์

ถ้าจะเอาประวัติการสร้างพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย คงต้องย้อนไปในสมัยรัชกาลที่ 5
ที่พระองค์ได้เสด็จประพาสชวาเมื่อปี พ.ศ. 2413 เมื่อพระชนมายุได้ 17 พรรษา
ซึ่งเป็นครั้งแรกที่กษัตริย์ได้เสด็จออกไปต่างประเทศ ทำให้ได้เห็นความเจริญก้าวหน้า
ของชาติตะวันตก เมื่อนิวัติพระนครพระองค์ก็ได้จัดให้มีการดำเนินการหลายอย่าง

หนึ่งในนั้นก็คือ การจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ที่หอคองคอเดีย ในพระบรมมหาราชวัง
ซึ่งจะเปิดให้ประชาชนเข้าชมเฉพาะในวันสำคัญ
ต่อมา พ.ศ. 2430 เมื่อกรมพระราชวังบวรเสด็จสวรรคต
จึงโปรดให้ย้ายสิ่งจัดแสดงจากหอคองคอเดียมายังพระราชวังสถานมงคล

ในช่วงเวลานั้น คนไทยคงยังไม่รู้จักความสำคัญของโบราณวัตถุ
ยิ่งสิ่งที่เรียกว่า พิพิธภัณฑ์น่าจะเป็นเรื่องที่ไกลตัวมาก จนกระทั่งพระองค์ได้
สร้างวัดเบญจมบพิตรในปี พ.ศ. 2451 พระองค์ได้มีรับสั่งให้สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ
หาพระพุทธรูปโบราณปางต่างๆ มาจัดแสดงเหมือนเป็นพิพิธภัณฑ์ที่ระเบียงคตของวัด

โดยพระพุทธรูปที่จะประดิษฐานที่พระระเบียงต้องอยู่ในเกณฑ์ดังนี้
         1. จะต้องเป็นพระพุทธรูปที่แล้วด้วยฝีมือช่างเอกที่น่าชม
          2. ต้องต่างกัน
          3. ต้องมีขนาดไล่เลี่ยกัน

การรวบรวมพระพุทธรูปให้ได้ตามเกณฑ์นั้น สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ได้ทรงเสาะหา
พระพุทธรูปของโบราณที่มีอยู่แล้วทั้งในกรุงเทพฯ และหัวเมือง ตลอดจนถึงต่างประเทศ
แต่ก็เป็นการยากที่จะให้ได้พระโบราณทั้งหมดตามเกณฑ์ดังกล่าว บางองค์จึงเป็นพระพุทธรูป
ที่หล่อขยายขึ้นจากพระพุทธรุปองค์เล็ก หรือย่อส่วนลงจากพระพุทธรุปองค์ใหญ่

การแสวงหาพระพุทธรูปนั้น บางครั้งเต็มไปด้วยความยากลำบาก
เช่น การอัญเชิญพระพุทธรูปจากวิหารหลวงเมืองเชียงแสน ต้องอัญเชิญตามทางเรือ
ในลำน้ำโขงมาเข้าแม่น้ำกกแล้วขึ้นบกที่เชียงราย หามมาลงที่พะเยา
เมื่อรัชกาลที่ 5 เสด็จสวรรคต งานนี้จึงจบลงโดยรวบรวมพระพุทธรูปได้ 52 องค์

พระพุทธรูปที่จัดแสดงที่ระเบียงคตวัดเบญจมบพิตร จึงเป็นดั่ง masterpieces
ของพระพุทธรูปสมัยต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างพระพุทธรูปปางลีลา
ที่ต่อมาอาจารย์ศิลป์ พีระศรี ได้ใช้เป็นต้นแบบของพระพุทธรูปประธานที่ลานพุทธมณฑล
ในคราวที่มีการเฉลิมฉลองกึ่งพุทธศตวรรษ ในสมัยของจอมพล ป. พิบูลสงครามนั่นเอง

พระพุทธรูปที่ระเบียงคตจัดเป็นหนึ่งในส่วนประกอบของพิพิธภัณฑ์
ชื่อว่า พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ วัดเบญจมบพิตร โดยอีกสองส่วนนั้นก็คือ
อาคารวิหารสมเด็จ และศาลาบัณณรศภาค แต่โดยปรกติไม่ได้เปิดให้เข้าชม

พระวิหารสมเด็จสร้างขึ้นจากพระราชทรัพย์ของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ
เมื่อ พ.ศ. 2445 ตามพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เพื่อเป็นหอพระธรรมประจำวัด พระราชทานนามว่า หอพุทธสาสนสังคหะ
เป็นอาคารสองชั้นจัตุรมุข ที่หน้าบันซุ้มประตูและซุ้มหน้าต่างเป็นปูนปั้นลายก้านขด
ปิดทองประดับกระจกมีตราพระปรมาภิไธยสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชชินีนาถ

เมื่อมีการรวบรวมพระพุทธรูปมาจากหัวเมืองต่างๆ จำนวนมาก
มีพระพุทธรูปขนาดย่อมกว่าพระพุทธรูปที่คัดเลือกไปประดิษฐานในพระระเบียงคด
พระวิหารสมเด็จแห่งนี้จึงเป็นที่เก็บรวบรวมพระพุทธรูปที่เหลือเหล่านั้น

ต่อมาในปี พ.ศ.2448 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณา
โปรดให้ผนวกกิจกรรมของหอพุทธสาสนสังคหะเข้ากับหอพระสมุดดวชิรญาณ
จึงเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูป ตู้พระธรรม คัมภีร์ พระไตรปิฎก เครื่องลายคราม

ภายในวิหารสมเด็จจึงเต็มไปด้วยสิ่งจัดแสดงสำคัญ ได้แก่พระพุทธรูปในแต่ละยุคสมัย
ที่สำคัญคือพระพุทธรูปแบบศิลปะล้านนา สุโขทัย อยุธยา และรัตนโกสินทร์
นอกจากนั้นยังมีการรวบรวมตู้พระธรรมหรือตู้ลายรดน้ำจำนวน 28 ใบ
ทั้งแบบฐานสิงห์ ขาตู้แบบเท้าสิงห์เหยียบลูกแก้ว และตู้พระธรรมแบบขาหมู

ชั้นบนของพระวิหารสมเด็จ จัดแสดงโบราณวัตถุศิลปวัตถุ ประเภทเครื่องกระเบื้อง
โดยมีการจัดชุดเครื่องถ้วยเคลือบลายคราม และเครื่องถ้วยเคลือบสีแดง
เป็นชุดเครื่องบูชาอย่างโต๊ะจีน ตั้งแต่ครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระราชทาน และพระบรมวงศานุวงศ์ประทานไว้ให้เป็นพุทธบุชา
และเป็นเครื่องใช้ของสงฆ์ในวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม

ศาลาบัณณรศภาค เป็นศาลาจัตุรมุขชั้นเดียว ผนังก่ออิฐถือปูนพื้นหินอ่อน
สร้างขึ้นด้วยทุนของพระโอรส พระธิดาเจ้าจอม และพระญาติ ในรัชกาลที่ 5 รวม 15 ราย
มีพระนางเจ้าพระราชเทวี สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสุทธาทิพรัตน์
และสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนนครสวรรค์วรพินิต เป็นต้น

เหตุที่สร้างด้วยทุนทรัพย์ 15 ส่วน จึงพระราชทานนามว่า ศาลาบัณณรศภาค
สร้างแล้วเสร็จและอุทิศถวายในวันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ.2444 เพื่อใช้เป็นหอฉัน
ภายในมุขตะวันออกประดิษฐานพระพุทธรูปที่ไม่ได้ขนาดที่จะประดิษฐาน
ณ ระเบียงพระวิหารคด จำนวน 8 องค์ อยู่บนฐานชุกที่เดียวกัน

ปัจจุบันใช้เป็นที่ตั้งพิธีบำเพ็ญกุศลในงานศพของบุคคลสำคัญ
ดังนั้นจึงอาจหาชมภาพพระพุทธรูปชุดดังกล่าวจากคนที่ไปงานได้
แต่ในวิหารสมเด็จนั้นห้ามถ่ายภาพ ทางเดียวสำหรับคนที่ยังไม่มีโอกาสเข้าไป
คือการซื้อหนังสือเท่านั้น ผมเห็นมีอยู่ 2-3 เล่ม ไม่รู้เหมือนกันว่าเล่มไหนน่าซื้อ

แต่ผมมีเล่มที่เป็นหน้าปกสีชมพูน่ะ

Create Date : 14 มกราคม 2564

Last Update : 14 มกราคม 2564 23:31:35 น.

10 comments

Counter : 1366 Pageviews.

ผู้โหวตบล็อกนี้...

คุณmariabamboo, คุณทนายอ้วน, คุณtuk-tuk@korat, คุณสายหมอกและก้อนเมฆ, คุณหอมกร, คุณSai Eeuu, คุณเริงฤดีนะ, คุณKavanich96

เมี่ยววัดด้วยคนค่ะ

โดย: mariabamboo

วันที่: 14 มกราคม 2564 เวลา:15:22:26 น.

เคยไปเดินดูตอนเด็กๆ ยังจำได้ว่าพระปางลีลาสุโขทัยสวยที่สุดเลยครับ

โดย: ทนายอ้วน

วันที่: 14 มกราคม 2564 เวลา:16:05:34 น.

ขอบคุณสำหรับกำลังใจในบล็อก " The wanderere เชียงราย" ครับ

โดย: ทนายอ้วน

วันที่: 14 มกราคม 2564 เวลา:19:55:07 น.

บางทีการรวบรวมสิ่งศักดิ์สิทธิ์มาจากหัวเมืองก็เป็นสิ่งเจ็บปวดของท้องถิ่นเหมือนกันนะคะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 14 มกราคม 2564 เวลา:21:24:33 น.

ผู้ชายในสายลมหนาว Travel Blog ดู Blog
ตามหมวดบล็อกจ้า

โดย: หอมกร

วันที่: 15 มกราคม 2564 เวลา:7:19:29 น.

เดี๋ยวนี้เวลาดูพระพุทธรูป จะดูลักษณะไปด้วบเลยค่ะ คิดนิสัยจากไปฟังคลิปเรียนประวัติศาสตร์ศิลป์
พระพุทธรูปยืนองค์แรก น่าจะยุดยา
องค์ล่างโขทัย

ที่ว่ารู้สึกเจ็บปวด อาจจะเป็นเราคิดมากไปหรือเปล่าก็ไม่รู้นะคะ เพราะเวลาไปแล้วองค์จริงอยู่กรุงเทพ ในสถานที่จริงมีแต่องค์ใหม่ มันรู้สึกผิดหวังด้วยน่ะค่ะ
อุตส่าห์ดั้นด้นไป

เวลาไปดูในพิพิธภัณฑ์ ก็มีเยอะจนไม่ค่อยเห็นความสำคัญของแต่ละชิ้น เพราะทุกชิ้นต่างสำคัญ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 15 มกราคม 2564 เวลา:10:51:28 น.

จากบล็อก

ในกระบวนร้านคาเฟ่ที่เชียงราย ชอบบรรยากาศร้านนี้มากที่สุดครับ

วันนี้ชวนไปทำอาหารกันครับ "ปลาทอดเจี๋ยนขิง"

โดย: ทนายอ้วน

วันที่: 15 มกราคม 2564 เวลา:13:32:52 น.

เป็นคนมีความรู้เรื่องการดูวัด วัง น้อยมากจริงๆ เรา

ได้ความรู้จากเพื่อนบล็อกต่างๆ นี่แหละค่ะ

โดย: Sai Eeuu

วันที่: 15 มกราคม 2564 เวลา:21:38:44 น.

วัดเบญจมบพิตรไปบ่อย
เคยเดินไปถึงบริเวณวิหารสมเด็จถ่ายภาพด้านนอก
ดีเชียวค่ะ..หากจะได้เห็นภายใน

โดย: เริงฤดีนะ

วันที่: 16 มกราคม 2564 เวลา:5:31:27 น.

วันนี้พาไปเที่ยวพะเยาค่ะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 19 มกราคม 2564 เวลา:10:05:22 น.