BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : แปร๋นท่องกรุง : ถอดรหัสความรู้เรื่องช้าง (5)

แปร๋นท่องกรุง : ถอดรหัสความรู้เรื่องช้าง (5)

หมายเลข 42 วิหารสุโขทัย ภายในประดับด้วยแผ่นหินจำลองชาดกวัดศรีชุม

ศิลาจารึกภาพชาดกวัดศรีชุมเป็นภาพจำหลักลายเส้นบนแผ่นศิลาเล่าเรื่องในชาดกต่างๆ
แต่เนื่องจากศิลาแต่ละแผ่นมีขนาดไม่เท่ากัน บางแผ่นจึงจำหลักภาพได้เพียงเรื่องเดียว
แต่บางแผ่นจำหลักได้ 4-5 เรื่องก็มี ภาพจำหลักประดับอยู่ที่เพดานภายในอุโมงค์วัดศรีชุม
สภาพทั่วไปชำรุดแตกหัก ลายเส้นภาพและลายเส้นอักษรลบเลือนเป็นส่วนใหญ่

ศิลาบางแผ่นสูญหายไป ปัจจุบันคงเหลืออยู่เพียง 40 แผ่นเท่านั้น
โดยของเดิมน่าจะมีจำนวนมากกว่านี้ เพื่อให้ใกล้เคียงกับพระเจ้า 500 ชาติ

ช้างที่เราตามหาอยู่ในแผ่นติตติรชาดก ตรงกลางเป็นรูปต้นไม้ต้นหนึ่ง
อักษรจารึกชำรุดลบเลือน มีรูปลิงและช้าง เนื้อเรื่องโดยย่อคือ

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นนกกระทา
เป็นสหายกับลิงและช้าง สัตว์ทั้งสามอยู่อย่างไม่เคารพ ไม่ยำเกรงกัน
ต่อมาสัตว์ทั้งสามตัวตกลงจะทำความเคารพกันตามความอาวุโส
จึงคิดหาวิธีรู้ว่าใครจะเกิดก่อนกัน ขณะอยู่ที่ต้นไทรได้ถามกันและกันว่า

ท่านรู้จักต้นไทรนี้เมื่อไหร่ ?

ช้างพูดว่า สมัยที่เป็นลูกช้าง ต้นไทรนี้อยู่ระดับขาอ่อน เราเห็นมันตั้งแต่เป็นพุ่มไม้
ลิงพูดว่า สมัยที่เป็นลูกลิงนั่งอยู่พื้นดิน ก็เคี้ยวกินหน่อของต้นไทรอ่อนนี้
ส่วนนกกระทาพูดว่า สหายทั้งสองเอ๋ย เมื่อก่อนต้นไทรใหญ่อยู่ที่โน้น
เราไปกินผลของมันแล้วมาถ่ายอุจจาระลงในที่นี้ จึงทำให้มีต้นไทรต้นนี้ขึ้น

จึงทำให้สัตว์ทั้งสามทราบลำดับอาวุโสของกันและกัน ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ลิงและช้าง จึงอยู่ในโอวาทของนกกระทา ทำความเคารพยำเกรงกันและกัน

หมายเลข 69 พระธาตุนารายณ์เจงเวง สกลนคร

ในตำนานอุรังคธาตุ เมื่อพระมหากัสสปะอัญเชิญพระอุรังคธาตุมาจากอินเดีย
พระยาสุวรรณภิงคารประสงค์จะขอแบ่งพระธาตุมาบรรจุ แต่ภรรยาก็อยากได้เช่นกัน
ทั้งสองฝ่ายจึงสัญญาว่า หากฝ่ายใดสร้างปราสาทเสร็จก่อน จะเป็นคนได้พระธาตุ
ทั้งสองฝ่ายถือกติกาว่าถ้าดาวเพ็ก (ดาวศุกร์) ขึ้นให้หยุดสร้าง

ฝ่ายชายสร้างปราสาทภูเพ็ก แข่งกับฝ่ายหญิงที่สร้างปราสาทนารายณ์เจงเวง
ฝ่ายหญิงได้ออกอุบายแขวนโคมไว้บนยอดสูง ทำให้ฝ่ายชายเข้าใจว่าหมดเวลา
และหยุดสร้าง ปราสาทนารายณ์เจงเวงจึงเสร็จสมบูรณ์อยู่เพียงปราสาทเดียว

เมื่อพระมหากัสสปเถระและบริวารเดินทางมาถึงเมืองหนองหานหลวง
กลุ่มสตรีได้ทูลขอแบ่งอุรังคธาตุของพระพุทธเจ้า แต่มหากัสสปไม่ให้
เพราะพระพุทธองค์ตรัสไว้ให้นำอุรังคธาตุไปประดิษฐานบรรจุเจดีย์ที่ภูกำพร้า
กลางลำน้ำโขง แต่มิให้เสียศรัทธาจึงมอบให้พระอรหันต์รูปหนึ่ง
ไปนำพระอังคารธาตุจากที่ถวายเพลิงพระศพพระพุทธเจ้ามาประดิษฐานแทน

แต่ความเป็นจริงพระธาตุนารายณ์เจงเวงเป็นปราสาทหินของขอม
ศิลปะแบบปาปวน ซึ่งมีอายุในราว พ.ศ. 1550 -1650
หน้าทิศตะวันออกสลักเป็นภาพศิวนาฏราช
หน้าบันทิศเหนือสลักเป็นภาพนารายณ์บรรทมสินธุ์

คำถามว่าช้างที่ปรากฏบนพระธาตุแห่งนี้อยู่ทางทิศใด
คำตอบคือทับหลังด้านทิศใต้ ซึ่งเป็นเรื่องเล่าการยกทัพจับศึก
คาดว่าเป็นส่วนหนึ่งที่นำเข้าไปเพิ่มในภายหลัง

หมายเลข 70 วิหารล้านช้าง และหอไตร

คำถามอยู่ที่ประตู นั่นคือภาพแกะสลัก คชสีห์ที่ทวาบาลยืนเหยียบ
คชสีห์เป็นสัตว์หิมพานต์ มีลำตัวเป็นราชสีห์ มีหัวเป็นช้าง
ใช้เป็นสัญลักษณ์ประจำตำแหน่งเสนาบดีตั้งแต่สมัยอยุธยา

สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงให้ข้อสันนิษฐานว่า
ตราพระราชสีห์ เห็นจะมีก่อนอื่นหมด เพราะเดิมเสนาบดีมีตำแหน่งเดียว
เป็นรองจากพระเจ้าแผ่นดินในที่ว่าราชการต่างๆ แต่การรบคงมากกว่าอย่างอื่น
ตามตำแหน่งที่เรียกเสนาบดีก็หมายความว่าเป็นใหญ่ในเสนา (คือทหาร)

ภายหลังราชการมากขึ้น คนเดียวบังคับไม่ไหวจึงตั้งเติมอีกตำแหน่งหนึ่ง
คนหนึ่งให้บังคับพลเรือน คือพวกที่อยู่เรือนไม่ไปสงคราม ตำแหน่งที่ตั้งขึ้นใหม่
จะให้ใช้ตราอะไรเป็นคู่กันก็เลือกได้แต่ แต่คชสีห์ทีหลังท่านทั้งสองนี้ไม่ไหวเข้า
จึงเกิดตั้งเสนาบดีขึ้นอีกสี่ตำแหน่งเรียกว่า จตุสดมภ์ สำหรับช่วยบังคับการงาน

สมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถปรากฏบันทึกเรื่องการใช้ตรา
ในพระไอยการศักดินาพลเรือน และศักดินาทหารหัวเมืองว่า
หัวหน้าของกรมใหญ่ได้รับมอบหมายจากพระเจ้าแผ่นดินให้ใช้ตราของทางราชการ
การประทับเอกสารที่เกี่ยวกับการปกครองทั้งหมดที่กรมใหญ่ประกาศใช้

ไม่มีรายละเอียดเพิ่มเติมเรื่องการใช้ตรา จนกระทั่งต้นรัตนโกสินทร์
เมื่อรัชกาลที่ 1 โปรดให้มีการชำระข้อกฎหมายที่สูญหายกระจัดกระจายขึ้นมาใหม่
แล้วโปรดให้ประทับตรา ราชสีห์ พระคชสีห์ บัวแก้ว ไว้ทุกเล่มเป็นสำคัญ
จึงเรียกกฎหมายนี้ว่า กฎหมายตรา 3 ดวง

ถ้าเราเชื่อว่าสมัยต้นรัตนโกสินทร์เป็นการสืบต่อความรุ่งเรืองของอยุธยา
ดังนั้นเมื่อกฎหมายตราสามดวงระบุว่า สมุหนายกใช้ตราพระราชสีห์
สมุหกลาโหมใช้ตราคชสีห์ ดังนั้นสมัยอยุธยาก็คงเป็นเช่นเดียวกัน

ต่อมาเมื่อมีการเปลี่ยนไปใช้ตราครุฑเป็นตราแผ่นดิน
ตราพระคชสีห์ได้ถูกนำมาใช้เป็น เครื่องหมายกระทรวงกลาโหม
ปัจจุบันมีการปั้นรูปคช์สีห์ไว้ 2 ตัว บริเวณหน้ากระทรวงกลาโหม
โดยพญาคชสีห์ราชเสนีพิทักษ์ ตั้งอยู่ตรงประตูทางออกด้านทิศเหนือ
พญาคชสีห์สยามปฐพีพิทักษ์ ตั้งอยู่ตรงประตูทางเข้าด้านทิศใต้ของกระทรวงกลาโหม

Create Date : 02 มิถุนายน 2558

Last Update : 16 มิถุนายน 2558 16:38:52 น.

5 comments

Counter : 1540 Pageviews.

โหวตความรู้ให้นะคะ

สมุยรร.ดีๆ เยอะค่ะ ห้าดาวเยอะมากๆ พอๆ กับภูเก็ตเลยหละค่ะ

โดย: สาวไกด์ใจซื่อ

วันที่: 2 มิถุนายน 2558 เวลา:17:34:03 น.

สวัสดีอีกรอบค่ะ

เราเองก็โตมากับการ์ตูนนะคะแหะๆ

เด็กๆ ถือการ์ตูน อาจจะเป็นเพราะเค้าเข้าถึงง่ายกว่า อีกอย่างถ้าเทียบราคากับหนังสือเล่มๆ แล้ว ต่อเล่มมันถูกกว่าด้วยแหละค่ะ

คงต้องอยู่ที่ผู้ปกครองที่จะค่อยๆ ให้เค้าซึมซับหนังสือแบบตัวอักษรเยอะๆ หละนะคะ ของอย่างนี้มันต้องฝึก ต้องให้ค่อยๆ ซึมซับนะคะ

โดย: สาวไกด์ใจซื่อ

วันที่: 3 มิถุนายน 2558 เวลา:13:40:05 น.

ผูกเป็นเรื่องเลย อ่านสนุกค่ะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 3 มิถุนายน 2558 เวลา:14:22:05 น.

หมายความว่าอย่างไรคะ แผนที่รอยเลื่อนถูกตัดออก ในฉบับล่าสุด

อาหารได้อาของน้องมาช่วยบ้าง แต่ซอสสปาเก็ตตี้ น้องทำเองค่ะ

ได้ชิมเค้กก็อร่อยนะคะ ด้วยความที่น้องเค้าทำอย่างละนิดละหน่อย จะจ้างเค้าทำก็เพิ่มต้นทุน ไม่คุ้มด้วย พวกแพคเกจเอย สติ๊กเกอร์เอย อะไรทำเองได้ก็ทำหมดค่ะ

โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ

วันที่: 3 มิถุนายน 2558 เวลา:19:59:21 น.

ว๊าววววว ภาพลายเส้นช้างที่วัดศรีชุมสวยจัง
ชอบมากกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก

โดย: อุ้มสี

วันที่: 8 มิถุนายน 2558 เวลา:21:09:51 น.