BlogGang.com : : greenpeacethailand

“การเดินธรรมยาตราจากจากขุนเขาน้ำแม่ปิงสู่ที่ราบลุ่มน้ำเจ้าพระยาจรดอ่าวไทย” เป็นกิจกรรมซึ่งจัดขึ้นโดยคนกลุ่มเล็กๆกลุ่มหนึ่งซึ่งมีความศรัทธาต่อธรรมชาติ จากการที่ธรรมชาติกำลังถูกทำลายโดยมนุษย์ คนกลุ่มนี้จึงจะเดินบำเพ็ญเพียรเพื่อที่จะรับฟังความในใจของธรรมชาติที่ยิ่งใหญ่ที่ส่งผ่านมาจากสายน้ำ รับรู้ถึงปัญหาและสื่อสารไปถึงผู้คนทั้งหลายตลอดระยะทาง 1,200 กิโลเมตร จากต้นน้ำแม่ปิงจนจรดอ่าวไทย กิจกรรมนี้ได้ก่อเริ่มมาจากกลุ่มนักอนุรักษ์รณรงค์ อาทิ คุณนิคม พุทธา และอาจารย์ประมวล เพ็งจันทร์ ผู้ซึ่งต่างมีประสบการณ์ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมมายาวนานรวมถึงการเดินรณรงค์ในที่ต่างๆ ครั้งนี้จะเป็นการเดินเพื่อรณรงค์อนุรักษ์ “สายน้ำ” โดยมีประเด็นปัญหาต่างๆ มากมายที่แตกต่างกันจากต้นน้ำถึงปลายน้ำ เช่น การบริหารจัดการน้ำ ป่าต้นน้ำ เขื่อน ความหลากหลายทางชีวภาพ ชุมชนริมน้ำ การเกษตร และปัญหามลพิษ เป็นต้น

โดยวันที่ 9 พฤศจิกายน 2553 เป็นวันเริ่มต้นของกิจกรรม ณ พุทธสถาน อ.เมือง จ.เชียงใหม่ ซึ่งเป็นการแถลงเกี่ยววัตถุประสงค์ของกิจกรรม แนะนำผู้ที่จะร่วมเดินทาง และทำพิธีบูชาพระอุปคุต บริเวณริมฝั่งน้ำแม่ปิง (บริเวณสะพาน นวรัฐ) ตำนานแต่โบราณได้กล่าวว่า พระอุปคุตท่านเป็นพระเถระสำคัญองค์หนึ่งในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช เป็นพระเถระผู้เปี่ยมด้วยพุทธานุภาพและฤทธิ์เดช สามารถปราบพญามารและกำจัดสิ่งชั่วร้ายที่จะมาทำลายพิธีกรรมใหญ่ ๆ ดังนั้นจึงเป็นประเพณีความเชื่อของชาวล้านนาสืบมาแต่โบราณที่จะมีการอัญเชิญพระอุปคุตก่อนที่จะมีกิจกรรมสำคัญใดๆ เพื่อมาปกป้องคุ้มครอง สร้างความเป็นสิริมงคล ขวัญและกำลังใจให้สามารถปฏิบัติงานไปได้อย่างราบรื่น ไม่มีปัญหาหรืออุปสรรคใด ๆ มาขัดขวาง

ครั้งนี้พ่อหลวงสมบูรณ์ซึ่งเป็นผู้ใหญ่บ้านของหมู่บ้านสันกับตอง อ.สารภี ซึ่งเป็นตัวแทนของกลุ่มในการอัญเชิญอัญเชิญพระอุปคุต โดยตั้งอธิฐานจิตและดำลงไปในน้ำเพื่อหาหินหนึ่งก้อนที่มีรูปร่างสวยงามไม่บิดเบี้ยวหรือแตกบิ่น และสมมุติว่าหินก้อนนั้นเป็นพระอุปคุต ขอนิมนต์ไปปราบปรามห้ามมารที่จะมารบกวนงาน จากนั้นจึงนำเอาหินก้อนที่สมมุติว่าคือพระอุปคุตใส่พาน ผู้ที่มาร่วมพิธีจะพรมน้ำส้มป่อย โปรยข้าวตอกดอกไม้ และนิมนต์ร่วมเดินทางไปตลอดกิจกรรมการเดินทาง เมื่องานสำเร็จลุล่วงก็จะต้องนิมนต์ท่านกลับยังที่เดิม

หลังเสร็จพิธี ดร. ประมวล เพ็ญจันทร์ ยังได้แสดงปาฐกถา เรื่อง “จิตวิญญาณ ศรัทธาแห่งสายน้ำ” ในตอนหนึ่งท่านได้กล่าวไว้ว่า “หากเราลบซึ่งความเกลียดชังออกแล้วเปลี่ยนเป็นความศรัทธาเราก็จะพบกับความอัศจรรย์ที่จะเกิดขึ้น” มันเป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นในขณะที่อาจารย์ประมวลได้เดินทางไปศึกษาต่อที่ประเทศอินเดีย ท่านได้เคยมีความเกลียดชังในแม่น้ำคงคา เนื่องจากชาวอินเดียจะประกอบพิธีศพและมีการปล่อยน้ำทิ้งลงสู่แม่น้ำคงคา แต่เมื่อท่านได้ละทิ้งซึ่งความเกลียดชังต่อสายน้ำออก ก็ได้พบกับความน่าอัศจรรย์ของสายน้ำ ซึ่งเกี่ยวข้องกับวิถีการดำรงชีวิตของชาวอินเดีย ตลอดจนขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวอินเดีย “หากเราละทิ้งซึ่งจิตสำนึกต่อสายน้ำเราอาจจะลืมว่าสายน้ำก็เปรียบเสมือนน้ำนมของแม่ซึ่งคอยหล่อเลี้ยงชีวิตเรา” อาจารย์ประมวลได้กล่าวทิ้งท้ายก่อนจบงานปาฐกถา จิตวิญญาณ ศรัทธาแห่งสายน้ำ หลังจากจบขบวนเดินธรรมยาตราก็ได้เดินทางสู่ดอยหลวงเชียงดาว ดินแดนที่หุบเขาเปื้อนหมอก ขบวนเดินทางของเราได้เดินมามาถึงที่เชียงดาวในยามเย็นและได้พักค้างแรมที่ ค่ายเยาวชนเชียงดาว เพื่อร่วมพิธีคารวะจิตวิญญาณแห่งสายน้ำ และเลี้ยงผีขุนน้ำตามวัฒนธรรมของชนเผ่าพื้นเมืองที่ ตำบล เมืองนะ โดยงานจะจัดขึ้นที่หมู่บ้านแม่นะ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของสายน้ำ “ปิง” หนึ่งในสายน้ำต้นกำเนิดของ “แม่น้ำเจ้าพระยา”

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ในวันที่ 10 พฤศจิกายน ตอนเช้าเราได้เริ่มเปิดวงสนทนาแลกเปลี่ยนความคิดเกี่ยวกับสายน้ำ และทำความเข้าใจเกี่ยวกับแผนของการเดินทางอันยาวไกลที่มีระยะเวลาประมาณ 4 เดือนรวมระยะทาง 1200 กิโลเมตร ผู้ที่ร่วมเดินทางประกอบด้วยกลุ่มพระสงฆ์จากวัดต่างๆ รวมถึงหลวงพ่อประจักษ์ (พระนักอนุรักษ์ผืนป่า ป่าดงใหญ่จากการถูกนายทุนบุกรุก และในที่สุดผืนป่าแห่งนี้ก็ได้ถูกผนวกรวมเป็นผืนป่าดงพญาเย็น ซึ่งปัจจุบันได้รับการรับรองเป็นมรดกโลก) และกลุ่มคนทั่วไปที่สนใจ โดยมีคุณนิคม พุทธา เป็นตัวยืนที่จะเดินทางอย่างต่อเนื่อง การเดินทางจะเป็นการเดินภาวนา ไม่รีบเร่ง สัมผัสธรรมชาติโดยรอบและวิถีชีวิตชุมชน

“หากเราคิดจะเปลี่ยนแปลงอะไรให้เราเปลี่ยนแปลงที่ตัวเราก่อน” เป็นคำพูดของอาจารย์ประมวลที่กล่าวในวงสนทนา ทำให้เราต้องมาคิดตามว่าแม้เราจะมีการณรงค์ มากซักเพียงใด แต่เราไม่ยอมเริ่มที่จะเปลี่ยนแปลงตัวของเราเองก่อนสิ่งที่เราทำไปก็คงไม่สำเร็จ เราได้เคลื่อนขบวนเดินธรรมยาตราไปสู่ วัดถ้ำเมืองนะ ตำบลเมืองนะ ในยามบ่ายเพื่อที่จะประกอบพิธี “เลี้ยงผีขุนน้ำ” ซึ่งเป็นประเพณีที่มีมานับตั้งแต่สมัยโบราณตามความเชื่อของชาวล้านนา เชื่อกันว่าในขุนน้ำหรือต้นน้ำมีเทวดาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ พิทักษ์ปกป้องรักษาป่าต้นน้ำ ทำให้น้ำท่าอุดมสมบูรณ์ตลอดปี ทำให้น้ำไม่แห้งขอดเ มื่อมีน้ำกินน้ำใช้อย่างเหลือเฟือชาวบ้านก็สามารถเพาะปลูกพืชสวนทำไร่ไถนามีอาหารไว้บริโภคตลอดทั้งปี หากปีใดน้ำแห้งมีน้ำไม่เพียงพอต่อการใช้ เป็นสัญญาณว่าต้องมีอะไรผิดปกติ หรือมีใครหรือกลุ่มคนได้เข้าไปละเมิดต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือทำอะไรผิดต่อผืนป่าต้นน้ำทำให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์โกรธจึงลงโทษทำให้สายน้ำแห้งเหือดหรือเกิดน้ำท่วม

ขบวนเดินธรรมยาตรา และชาวเขาเผ่าลาหู่ซึ่งเป็นผู้ที่จะทำพิธี ได้เดินทางด้วยเท้าเข้าไป ณ จุดต้นน้ำปิง พร้อมเครื่องเซ่นไหว้ซึ่งประกอบด้วย สุรา บุหรี่ หัวหมู ไข่ต้ม ข้าวเหนียวสุก ผลไม้ หมาก พลู รวมทั้งดอกไม้ธูปเทียน จากนั้นผู้ประกอบพิธีซึ่งเป็นผู้เฒ่าภายในหมู่บ้าน จะเข้าไปจุดธูปเทียน แล้วบอกกล่าวเทวดาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้ปกปักษ์รักษาต้นน้ำลำธาร มีฝนตกลงมา เพื่อจะให้แม่น้ำลำธารอุดมสมบูรณ์มีน้ำตลอดปีให้เพียงพอต่อการเพาะปลูกตลอดปีและหล่อเลี้ยงชีวิต รวมทั้งกล่าวคำขอขมาลาโทษต่อสิ่งที่ไม่ดีไม่งามที่เกิดจากบุคคลที่เข้าคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งได้เข้า ไปล่วงละเมิดต่อผืนป่าต้นน้ำ

หลังจากนั้น หลวงพ่อประจักษ์ก็นำผู้คนทำพิธีบวชป่า เริ่มจากไหว้พระรัตนตรัย สมาทานศีล พระสงฆ์เจิมต้นไม้ เสร็จแล้วพระสงฆ์ จะห่มผ้าเหลืองให้ต้นไม้ จากนั้นประพรมน้ำพระพุทธมนต์ตามต้นไม้ที่บวชไว้ เป็นเสร็จพิธี ต้นไม้ที่เราประกอบพิธีบวชป่านั้นเป็นต้นไทรขนาดใหญ่ ประมาณ 6 คนโอบ หลังจากเสร็จพิธี พ่อหลวงสมบูรณ์ได้พาเดินขึ้นไปชมบริเวณต้นน้ำแม่ปิงก่อนจะถ่ายรูปเป็นที่ระลึกแล้วจึงพาคณะเดินธรรมยาตรากลับลงมา

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ในวันที่ 11 พฤศจิกายน ซึ่งจะเป็นวันแรกของการเดินธรรมยาตรา จากต้นน้ำปิงสู่ที่ราบลุ่มน้ำเจ้าพระยาจรดอ่าวไทย การเรียนรู้ทุกย่างก้าวกำลังจะเริ่มขึ้น การเดินในวันแรกนี้เป็นการเดินระยะทางที่ไม่ไกลมากนักเพื่อให้ร่างกายของผู้เดินธรรมยาตราได้ปรับตัว หลังอาหารเช้า ขบวนได้เริ่มออกเดินทางจากวัดถ้ำเมืองนะซึ่งเป็นที่พัก ไปจนถึงห้วยเม่เกี๋ยงซึ่งเป็นต้นกำเนิดของสายน้ำแม่ปิงอีกสายหนึ่ง ระยะทางประมาณ 7 กิโลเมตร และหยุดพักวันแรกที่วัดถ้ำวัว

ตลอดการเดินทางในครั้งนี้ทำให้เราได้เห็นการอนุรักษ์สายน้ำของกลุ่มคนกลุ่มหนึ่งที่พยายามรณรงค์รักษาสายน้ำให้คงอยู่สืบต่อไป แต่...เราจะไม่สามารถรักษาสายน้ำไว้ได้ถ้าหากพวกเราทุกคนไม่ช่วยกันดูแล ก้อนหินก้อนเล็กๆไม่อาจหยุดสายลมได้ แต่ถ้าก้อนหินรวมกันเป็นภูเขาก็จะสามารถหยุดสายลมได้ คณะเดินธรรมยาตราก็เปรียบเสมือนก้อนหินก้อนเล็กๆที่ไม่อาจเปลี่ยนแปลงสายน้ำให้ดีขึ้นได้ แต่พวกเราทุกคนเปรียบเสมือนภูเขาที่จะช่วยกันปกป้องสายน้ำได้เพื่ออนาคตเริ่มวันนี้เริ่มที่ตัวเราทุกคน ป่าต้นน้ำกับการเกษตรที่กำลังเปลี่ยนแปลง

ในยามที่ฝนตก พื้นที่ป่าต้นน้ำจะทำหน้าที่เสมือนอ่างเก็บน้ำและฟองน้ำขนาดมหึมาตามธรรมชาติ ที่คอยเก็บกักน้ำในหน้าฝนไม่ให้น้ำฝนที่ตกลงมาไหลออกไปหมดและค่อยๆปลดปล่อยออกในหน้าแล้ง น้ำที่ถูกปล่อยออกมาจะรวมเป็นกันลำธารสายเล็กๆแล้วลำธารก็จะไหลรวมกันเป็นแม่น้ำ หล่อเลี้ยงชีวิตทั้ง มนุษย์ พืช และสัตว์ ตลอดสายน้ำอย่างสม่ำเสมอตลอดทั้งปี

“ป่าต้นน้ำ” เป็นพื้นที่ซึ่งมีความสำคัญต่อระบบนิเวศอย่างมากเพราะป่าต้นน้ำมีความหลากหลายทางชีวภาพที่สูงมากเป็นที่ซึ่งควรแก่การอนุรักษ์ไว้ หากไม่มีซึ่งป่าต้นน้ำการเกษตรก็จะขาดแคลนน้ำในการเพาะปลูกแม่น้ำลำคลองไม่มีน้ำก็จะทำให้ไม่สามารถทำการประมงได้ซึ่งผลกระทบจากการสูญเสียป่าต้นน้ำจะเป็นวงกว้างไม่เพียงมนุษย์ที่ได้รับผลกระทบแต่ยังรวมไปถึงพืชและสัตว์รวมถึงระบบนิเวศต่างๆที่ต้องใช่น้ำ ป่าต้นน้ำในประเทศไทยของเรากำลังถูกทำลายลงเรื่อยๆด้วยเหตุผลเดิมๆ การบุกรุกป่าเพื่อทำการเกษตร โดยเฉพาะการปลูกพืชเชิงเดี่ยว ธุรกิจท่องเที่ยวที่พักและสนามกอล์ฟ และการลักลอบตัดไม้ เป็นต้น ได้ก่อให้เกิดปัญหาตามมามากมาย เช่น การขาดแคลนน้ำในหน้าแล้ง น้ำท่วมในหน้าฝน การเสื่อมโทรมลงของระบบนิเวศและความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติ และการลดลงของพื้นที่ป่าชุมชนหรือป่าสาธารณะของชุมชนซึ่งส่งลต่อการดำรงชีพของผู้คนจำนวนมาก

ป่าต้นน้ำของประเทศไทยส่วนใหญ่กำลังถูกเปลี่ยนสภาพกลายเป็นแปลงเกษตรเชิงเดี่ยว พี่นิคม พุทธาได้พูดติดตลกในขณะที่เดินไปทำพิธีเลี้ยงผีขุนน้ำที่ต้นน้ำปิงว่า “ถ้าอยากรู้ว่าตรงไหนเป็นเขตของประเทศไทยตรงไหนเป็นเขตพม่าดูง่ายๆ ที่เราเห็นเป็นไร่นั้นละเป็นเขตของประเทศไทยแล้วที่เห็นเป็นแนวป่านั้นเป็นชายแดนพม่า ” เป็นคำพูดติดตลกเล็กๆของพี่นิคม ที่ทำให้เราอดคิดไม่ได้ว่า มันเกิดอะไรขึ้นกับป่าต้นน้ำของประเทศไทยในขณะนี้

แม้ว่าประเทศไทยจะมีกฎหมายควบคุมการตัดไม้เพื่อการพาณิชย์ แต่ก็ยังมีการเปิดป่าเพื่อ การเกษตร ซึ่งยังไม่มีกฎหมายมารองรับในกรณีนี้ ซึ่งเป็นการทำลายป่าต้นน้ำอย่างน่าเสียดาย

การเกษตรเชิงเดี่ยวและการใช้สารเคมีในการทำการเกษตรที่มากเกินไปทำให้ดินในบริเวณนั้นตาย ตามความเชื่อผิดๆที่ว่าปลูกพืชเพียงชนิดเดียวแล้วจะทำให้ได้กำไรมากกว่าในช่วงที่ผลผลิตดี แต่ความจริงเป็นเหมือนกับเป็นการหนี้โปะหนี้ที่เกษตรกรจำต้องแบกรับเอาไว้ ชาวเกษตรส่วนใหญ่ในบริเวณป่าต้นน้ำนิยมที่จะใช้ปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลงเพราะเชื่อว่าปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลงจะทำให้พวกเข้าได้ผลผลิตที่สูง น่ากังวลว่าการใช้ปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลงในบริเวณต้นน้ำจะทำให้มีการปนเปื้อนสารพิษลงสู่แหล่งน้ำ

ในพื้นที่ชนบทหรือเมืองต่างๆ ในประเทศไทยมักจะพบร้ายขายอุปกรณ์ทางการเกษตรที่ขายปุ๋ยเคมีและสารกำจัดศัตรูพืชมากมาย รวมถึงโฆษณาขายเคมีเกษตรตลอดถนนหนทางทั่วไป ในทางกลับกัน เรามักไม่ค่อยพบร้านขายปุ๋ยอินทรีย์เลยและน้ำหมักชีวภาพเลย การทำเกษตรบริเวณต้นน้ำทำให้มีเปิดพื้นที่ป่าเพิ่มมากขึ้นเพื่อสนองต่อการเกษตรกรและนายทุนที่ต้องการพื้นที่มากขึ้น หากไม่มีการควบคุม เราสูญเสียป่าต้นน้ำเป็นบริเวณกว้าง และความเสี่ยงที่จะเกิดการปนเปื้อนของสารเคมีลงสู่แหล่งน้ำ ทำให้เกิดผลกระทบต่อระบบนิเวศทั้งระบบ รวมถึงมนุษย์

น้ำ ตะกอนดินที่ได้รับการปนเปื้อนสารเคมีก็จะทำให้พืชน้ำเกิดการปนเปื้อนสารพิษ สัตว์น้ำที่อยู่ในน้ำที่ปนเปื้อนและบริโภคพืชน้ำก็จะได้รับการสารพิษ สัตว์น้ำขนาดเล็กถูกสัตว์น้ำขนาดใหญ่กินก็จะได้รับสารพิษเพิ่มขึ้นตามลำดับ แล้วมนุษย์ที่อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหารที่จับสัตว์น้ำมากินก็จะได้รับสารพิษที่สะสมมาจากสัตว์น้ำเหล่านั้น และเมื่อสะสมในร่างกายมากเข้าก็ก่อให้เกิดการเป็นโรคต่างๆ สิ่งที่เราก่อไว้ไม่ได้จางหายไปไหนหากแต่มันจะกลับมาถึงตัวเราสักวันหนึ่ง หากเรายังไม่มีการเปลี่ยนแปลงยังคงใช้วิถีชีวิตแบบเดิมๆ….

เยี่ยมชมลิงค์ที่เกี่ยวข้อง

Facebook : ธรรมยาตรา ศรัทธาแห่งสายน้ำ
www.doichiangdaocampingsite.com www.smartsmile-school.com
การพบกันของสายน้ำ อ.ประมวล เพ็งจันทร์
เพลงต้นเจ้าพระยา - ศักดิ์สิริ มีสมสืบ
ธร รมยาตรา ลำน้ำแม่ปิง - ข่าวสดออนไลน์ 28ธค53
ธรรมยาตรา ศรัทธาสู่สายน้ำ - ทีวีไทย 20ธค53
ขุนเขาลุ่มน้ำแม่ปิง - เกริ่น เขียนชื่น
ภาพฝัน ริมฝั่งสองนทีของสายน้ำแม่ปิง - เกริ่น เขียนชื่น
ก้าวย่างพิเศษดอยหลวง - เกริ่น เขียนชื่น
พิธีกรรมการบูชาพระอุปคุต - เกริ่น เขียนชื่น
สิบห้าชีวิตจากขุนเขา - เกริ่น เขียนชื่น
มิตรภาพระหว่างทางสายน้ำแม่ปิง กับหมา หมา

เหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้วจะเกิดบ่อยขึ้นเมื่อโลกร้อนขึ้น

ใครก็ตามที่ได้อ่านข่าวเกี่ยวกับสภาพอากาศสุดขั้วที่ผ่านมา ซึ่งแม้จะมีความเข้าใจแต่ก็อาจจะปนความสับสนอยู่บ้างที่มีการพูดถึงความเชื่อมโยงกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เรื่องต่างๆ เหล่านี้ ก็ดูจะมีน้ำหนักมากขึ้นทุกปี แต่ที่น่าเสียดายก็คือเป็นการพูดวนเวียนซ้ำๆอยู่อย่างเดิม มีแต่คำถามเพียงระยะสั้นๆในแต่ละช่วงที่เกิดเหตุการณ์โดยไม่คำนึงถึงสัญญาณอันตรายที่ใหญ่หลวงและน่ากลัว

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อุทกภัยในออสเตรเลีย สื่อให้ความสนใจและทำข่าวอย่างมาก พูดถึงความเชื่อมโยงระหว่างลา นีน่า กับ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ลา นีน่า เป็นเหตุการณ์ความหนาวเย็นรุนแรงที่เกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิกตอนกลางและฝั่งตะวันออกในออสเตรเลีย (โดยเฉพาะทางออสเตรเลียตะวันออก) เหตุการณ์ลา นีน่า จะเกิดขึ้นพร้อมๆกับสภาพฝน นักวิทยาศาสตร์บอกว่าอุทกภัยที่รัฐควีนสแลนด์เป็นผลมาจากเหตุการณ์ลา นีน่าปีนี้ ซึ่งมีความรุนแรงที่สุดนับตั้งแต่ที่เคยเกิดขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2517

แต่สิ่งที่เรายังไม่แน่ใจนักก็คือ ระดับอันตรายระหว่างความรุนแรงของลา นีน่ากับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และในทำนองเดียวกัน เราก็ต้องหาความสัมพันธ์เชื่อมโยงโดยตรงระหว่างเหตุการณ์วิกฤตสภาพอากาศแต่ละเหตุการณ์ด้วย แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเราจะต้องรอไปเรื่อยๆจนเราสามารถเข้าใจถึงความเชื่อมโยงดังกล่าวอย่างถ่องก่อนที่จะตัดสินใจดำเนินการได้ สาเหตุและผลกระทบโดยตรงที่เกิดขึ้นในแต่ละเหตุการณ์ยากที่จะบอกได้อย่างชัดเจน แต่เรารู้ว่ารูปแบบโดยรวมของเหตุการณ์ความรุนแรงและวิกฤตสภาพอากาศที่เราประสบในแต่ละปีนั้น มีความสอดคล้องกับการคาดการณ์ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศหรือผลกระทบจากโลกร้อนที่ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายแล้ว ถ้าเรายังคงรอพิสูจน์ถึงความเชื่อมโยงให้แน่ชัดระหว่างเหตุการณ์วิกฤตอากาศกับโลกร้อน ในไม่ช้าเราก็จะเผชิญกับความสูญเสียที่ไม่สามารถนำกลับคืนมาได้ ถ้าตอนนี้เรายังไม่ถึงจุดๆนั้น ดังนั้น สิ่งที่ดีที่สุดก็คือ เราต้องตระหนักว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเกิดขึ้นกับโลกเราแล้วในขณะนี้ และผลกระทบก็จะยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้น และก่อให้เกิดความสูญเสียในสังคมมากขึ้นด้วย ซึ่งนี่ก็เป็นเหตุผลสำคัญที่เราต้องเร่งดำเนินการในทุกหนทางที่จะทำให้เรามีโอกาสบรรเทาความถี่ของเหตุการณ์วิกฤตต่างๆลง แม้ว่าจะยังมีความไม่ชัดเจนถึงความเชื่อมโยงอยู่ก็ตาม

30 ตุลาคม 2549 พระภิกษุไทยเดินลุยน้ำที่ท่วมจากแม่น้ำเจ้าพระยา ขณะบิณฑบาตรที่เกาะเกร็ด เกาะที่อยู่ใกล้กรุงเทพฯ ซึ่งในช่วงต้นปีนั้น นักวิทยาศาสตร์ได้เตือนว่า ประเทศไทยจะประสบกับสภาพอากาศสุดขั้วบ่อยครั้งขึ้น อันเป็นผลมาจากโลกร้อน

ในปี พ.ศ. 2545 เราได้ทำสารคดีเรื่องราวเกี่ยวกับเหตุการณ์สภาพอากาศรุนแรง ซึ่งรวมถึงเหตุการณ์อุทกภัยในยุโรปตะวันออก หมอกควันที่รุนแรงในเอเชีย ภัยน้ำท่วมและภัยแล้งในอินเดียและจีน คลื่นความร้อนในแคนาดา สหรัฐฯ และออสเตรเลีย เรื่องราวดังกล่าวได้อ้างถึงคำพูดของปิแอร์ เวลลิงกา (Pier Vellinga) ซึ่งเป็นนักอุตุนิยมวิทยาที่มหาวิทยาลัยอัมสเตอร์ดัม ว่า “อากาศที่ร้อนขึ้นเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดภัยพิบัติธรรมชาติ ในโลกนี้ มีไม่กี่แห่งที่จะรอดพ้นจากภัยจากสภาพอากาศสุดขั้วได้ เราสามารถพูดได้อย่างมั่นใจพอสมควรว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศหรือโลกร้อนที่เกิดจากน้ำมือมนุษย์นี้ กำลังส่งผลต่อความถี่และความรุนแรงของเหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้ว”

ในปี พ.ศ. 2546 เราได้พูดว่า “แม้จะไม่มีเหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้วซักครั้งเดียวที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการ เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ แต่การที่สภาพภูมิอากาศร้อนขึ้น ก็จะหมายถึงพายุที่มากขึ้น น้ำท่วมมากขึ้น และภัยแล้งรุนแรงขึ้น” เหตุการณ์คลื่นความร้อนและภัยแล้งในยุโรปปีนี้ ก็มีความสอดคล้องกับการคาดการณ์ของนักวิทยาศาสตร์ 2-3 ปีก่อนหน้านั้น ที่กล่าวว่า
“การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจะทำให้อากาศร้อนขึ้นและมีฝนมากขึ้น ซึ่งจะทำให้พืชเติบโตขึ้น แต่ก็จะตามมาด้วยความแห้งแล้งที่ ยาวนาน แล้วจะทำให้พืชตายลง” โดยมายน์ราต แอนเดรีย (Minerat Andreae) จากสถาบันเคมีแมกซ์ พลังค์ (Max Planck Institute for Chemistry) สิงหาคม ปี พ.ศ. 2544

ในปี พ.ศ. 2547 เราได้เขียนเรื่องราวเกี่ยวกับเหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้ว ที่กำลังกลายเป็นเหตุการณ์ปกติไปแล้วเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและ ในปี พ.ศ. 2550 เราได้รวมรวบแบบจำลองทางคอมพิวเตอร์ที่คาดการณ์รูปแบบสภาพอากาศสุดขั้วและเปลี่ยน แปลงไป ซึ่งรวมถึงเหตุการณ์ฝนตกหนัก และ ภัยแล้งยาวนาน ในบางพื้นที่ นอกจากนี้ ยังมี การศึกษาทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งได้เผยแพร่ลงในวารสาร Journal ด้วย ซึ่งเป็นการศึกษาเปรียบเทียบฝนที่ตกตามที่ได้มีการบันทึกไว้กับที่มีการคาดการณ์จากแบบจำลองการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งก็ได้ข้อสรุปว่า รูปแบบของสภาพอากาศสุดขั้วได้เกิดการเปลี่ยนแปลงแล้ว

สำหรับผมแล้ว เวลากำลังจะหมดไปแล้ว เราสามารถพูดและถกเถียงกันในประเด็นนี้อย่างไม่รู้จบ แต่เหตุการณ์วิกฤตสภาพอากาศแต่ละครั้ง ไม่ว่าความรุนแรงนั้นจะเกี่ยวข้องกับโลกร้อนหรือไม่ อย่างไร ก็จะยิ่งย้ำเตือนถึงผลกระทบและความเสียหายด้านโครงสร้างและความสูญเสียต่อมนุษย์ อีกทั้งยังตอกย้ำให้เห็นถึงความสามารถที่มีอยู่อย่างจำกัดของเรา ทั้งๆที่เรามีความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยีมากมายในการคาดการณ์ การบรรเทาเหตุการณ์ และการฟื้นฟู วิกฤตต่างๆเป็นเครื่องย้ำเตือนที่แสนจะเจ็บปวดถึงความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และต้องปฏิวัติพลังงาน (Energy Revolution)

เพราะฉะนั้น ถึงเวลาที่จะต้องลงมือทำเดี๋ยวนี้

โดย ดร. พอล จอห์นสัน นักวิทยาศาสตร์หลัก แห่งสถาบันห้องค้นคว้าวิจัยกรีนพีซ มหาวิทยาลัยเอ็กเซ็ทเตอร์ และ หัวหน้าฝ่ายวิทยาศาสตร์กรีนพีซสากล (Dr. Paul Johnston is principal scientist at the Greenpeace Research Laboratories at the University of Exeter and Head of the Greenpeace International Science Unit)

แปลและเรียบเรียง สุรัจนา กาญจนไพโรจน์

//www.greenpeace.org/seasia/th/Blog1/blog/32503

สมมติ : ลุงคิดว่าคนท่าหลา รวยม้าย?

สมมติ : ถ้ามีโรงไฟฟ้าถ่านหินสัก 800 เมกะวัตต์ คนที่นี่ก็จะใช้ไฟได้เต็มที่?

สมมติ : ถ้าส่งไฟขายให้โรงงานอุตสาหรรมขนาดใหญ่ ถ้ามีโรงงานอุตสาหกรรม คนท่าหลาต้องรวยกว่านี้?

สมมติ : ถ้ามันเป็นการพัฒนาที่ยั่งยืน ลุงว่าพรือ?

สมมติ : ถ้าถ่านหินสะอาด?

สมมติ : ถ้าตอนนี้มีเทคโนโลยีกรองเถ้าถ่านหินระหว่างเผา?

สมมติ : ถ้าเถ้าถ่านหินเล็ดออกมา มันบินไปได้ไม่ไกลหรอก?

สมมติ : ถ้าลุงต้องเสียสละ เพื่อให้ประเทศเจริญ?

สมมติ : ลุงจะเอาตังที่ไหนไปสู้กับคนพวกนั้น เขามีเงินทำโครงการเป็นพันล้าน?

เหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้วจะเกิดบ่อยขึ้นเมื่อโลกร้อนขึ้น

เพราะฉะนั้น ถึงเวลาที่จะต้องลงมือทำเดี๋ยวนี้