BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : Museum siam : ถอดรหัส “กลอักษร” ไทย

Museum siam : ถอดรหัส “กลอักษร” ไทย

มิวเซียมสยาม ขอเชิญทุกคนร่วมค้นหาความหมาย กับปริศนาที่ซุกซ่อนอยู่
กับกิจกรรม : ถอดรหัส 'กลอักษร' ไทย เนื่องในโอกาสพิเศษ วันพิพิธภัณฑ์ไทย
ชวนทุกคนร่วมค้นหาและเรียรู้เรื่องราวการถอด “กลบท”
ที่ดึงความรู้ในเรื่องราวของ “ภาษาไทย” จากในห้อง “ไทยแปลไทย”

ร่วมเรียนรู้วิธีการอ่าน พร้อมแข่งขันในกิจกรรม Walk Rally ยกทีมร่วมค้นหา
และถอด “กลบท” ในรูปแบบต่างๆ มาไขปริศนาหาคำตอบที่วัดพระเชตุพนฯ
ลุ้นรับของที่ระลึกสุดพิเศษจากมิวเซียมสยาม! ลงทะเบียนฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย
ระหว่างวันที่ 19-23 กันยายน 2561

ก่อนที่ความทรงจำจะเลือนหาย ขอบันทึกกิจกรรมนี้ไว้ก่อนที่มันจะพร่ามัวไป

สิ่งที่ผมชอบมิวเซียมสยามมากกว่าพิพิธภัณฑ์อื่นใดก็คือ ความเคลื่อนไหว
พิพิธภัณฑ์อื่นนั้นจะเป็นสถานที่ยอดนิยมเมื่อเปิดใหม่ แต่เมื่อเวลาผ่านไปก็เงียบเหงา
เพราะความ static ของการจัดวาง คือข้อด้อยที่ร้ายแรงที่สุดของการนำเสนอ
หลายพิพิธภัณฑ์จึงต้องมีการทำนิทรรศการหมุนเวียนเพื่อสร้างความแปลกใหม่

เดือนกันยายนในวันที่ฟ้าฝนยังคงไม่จางหาย ผมเดินทางไปยังมิวเซียมสยาม
กิจกรรมนี้แบ่งเป็นรอบๆ แน่นอนว่าเราควรไปก่อนเวลา เพื่อจะได้ไม่สาย
น่าเสียดายที่เจ้าหน้าที่ใช้วิธีการนัดหมายแบบไทยๆ คือบอกเผื่อไว้ครึ่งชั่วโมง
นั่นทำให้เวลาที่เราต้องนั่งรอกิจกรรม เพิ่มมากขึ้นไปอีกเป็นเท่าตัว

อ. พรเทพ โตชยางกูร คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยามหิดลเป็นวิทยากร
กล่าวถึงที่มาที่ไปของกลบท ซึ่งก็คือการประดิษฐ์คิดแต่งร้อยกรอง
ให้มีลักษณะแปลกไปจากเดิม โดยที่ลักษณะบังคับนั้นยังอยู่ครบถ้วน
จึงเป็นกิจกรรมเฉพาะของชนชั้นที่ได้รับการศึกษา แบ่งได้ 2 แบบ

หนึ่งคือเหมือนร้อยกรองธรรมดา แต่มีข้อบังคับทางฉันลักษณ์ที่มากกว่าปรกติ
เช่นการใช้คำซ้ำ การบังคับให้ใช้พยัญชนะ การบังคับเสียง เป็นต้น
การแต่งก็คงยุ่งยาก เพราะต้องใช้ความสามารถเชิงกวี
แต่ไม่ยากสำหรับคนอ่านที่ยังคงถอดความออกมาได้

สองคือแบบซ่อนคำประพันธ์ ผู้แต่งต้องเก็บงำวิธีถอดความเอาไว้
หากผู้รับสารไร้ความสามารถ มันก็จะเป็นเพียงคำอ่านร้อยแก้ว
ที่ไม่มีความหมายใดๆ ในเชิงของกวี เป็นที่มาของชื่อกลอักษรมากมาย
เช่น กบเต้นกลางสระ ไทนับสาม เป็นต้น อันนี้ล่ะที่เราจะมาทำการเรียนรู้

อาจารย์ได้สอนวิธีถอดความ โดยมีหลักการแทนรหัส เช่น กลตัวเลข และการนับ
ซึ่งเป็นกลอักษรแบบง่ายทีสุด เพียงแต่ผู้รับสารต้องรู้วิธีการแทนคำที่ถูกต้อง
และการจัดบังคับ การสลับ จับตัวซ้ำ ย้ำเดินหน้า ย้ำถอยหลัง
ใช้ในการถอดคำประพันธ์ที่ผู้รับสารต้องมีความสามารถในการจับประเด็น

กลโคลงดาวล้อมเดือน

ผลบุญบุญเกื้อกอบ ยศศักดิ์
ผลบาปบาปชวนชัก ชั่วให้
ผลสัตย์สัตย์ประจักษ์ คุณแน่ นาพ่อ
ผลเท็จเท็จโทษได้ เที่ยงแท้แก่ตน

วรรณกรรมที่ถือกันว่าเป็นตำรากลบทของไทยมี 3 เล่ม

จินดามณี ของพระโหราธิบดี
เป็นแบบเรียนภาษาไทยเล่มแรก แต่งขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
เนื้อหาประกอบด้วย การใช้สระ พยัญชนะ วรรณยุกต์ การแจกลูก การผันอักษร
อักษรศัพท์ อักษรเลข การสะกดการันต์ การแต่งคำประพันธ์ชนิดต่างๆ และกลบท
ซึ่งปรากฏกลบทอยู่ 60 ชนิด มีทั้งกลอักษรและกลแบบ

ศิริวิบุลกิตติ์ ของ หลวงศรีปรีชา (เซ่ง)
เป็นวรรณกรรมที่แต่งขึ้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย เนื้อเรื่องนำมาจากศิริวิบุลกิตติ์ชาดก
แต่งด้วยคำประพันธ์ประเภทกลอน โดยใช้กลบทชนิดต่าง ๆ สลับกันตลอดเรื่อง
รวมกลบททั้งสิ้น 85 ชนิด เป็นกลอักษรทั้งหมด มีทั้งที่ซ้ำและต่างจากกลบทในจินดามณี

ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนฯ
และทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้รวบรวมเลือกสรรตำรับตำราต่าง ๆ
โดยตรวจแก้จากของเดิมบ้าง ประชุมผู้รู้ให้แต่งขึ้นใหม่บ้าง
ทั้งด้านวรรณคดี โบราณคดี และวิชาอื่น ๆ

และโปรดฯ ให้จารึกแผ่นศิลาประดับไว้ในบริเวณวัดพระเชตุพนฯ
ต่อมามีการรวบรวมพิมพ์เป็นหนังสือขึ้นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2472
มีทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง ตำรากลบทอยู่ในหมวดวรรณคดี มีทั้งหมด 97 ชนิด
มีทั้งกลอักษร และกลแบบ กลอักษรส่วนใหญ่ซ้ำกับกลบทในศิริวิบุลกิตติ์

ด้วยกระแสความแรงของละครบุพเพสันนิวาส ทำให้คนไทยหันไปตามรอย
ไม่เว้นแม้กระทั่งหนังสือจินดามณี ผู้แปลหนังสือเล่มนี้จากกรมศิลปากร
กล่าวว่า พิมพ์ครั้งสุดท้าย 1000 เล่ม ขายมาเป็นสิบปี ก็ไม่ยอมหมดเสียที
แต่พอกระแสตามรอยเข้ามา กลับกลายเป็นว่าพิมพ์เพิ่มหลายพันเล่มก็ไม่พอขาย

แต่ก่อนที่จะซื้อหนังสือไปจะรู้ไหมว่า มันไม่ใช่หนังสือ ก. ไก่ ก. กา
ที่มีไว้ให้เด็กหัดเรียนเหมือนในสมัยนี้ แต่มันเต็มไปด้วยกลบท กลอักษร
ที่มีเพียงอาจารย์ผู้รู้เท่านั้น ที่จะเป็นผู้ถ่ายทอดสิ่งเหล่านี้ให้แก่ศิษย์
และต้นฉบับตำราจินดามณีที่แท้จริงนั้นไม่มี เพราะแต่ละสำนักได้คัดลอกต่อกัน
ดัดแปลงแก้ไขจนกลายเป็นสำนวนที่แตกต่าง แม้หลักใหญ่จะใกล้ก็ตามที

หนังสือจินดามณีได้หายไปจากการเรียนการสอนในสมัยรัตนโกสินทร์
เมื่อเราเอาเด็กออกมาจากวัดต่างๆ เข้าสู่การศึกษาแบบสากลในโรงเรียน
ปัจจุบันการเรียนจินดามณีในระดับปริญญาตรีจึงไม่ใช่ของง่าย
เพราะวิธีถ่ายทอดแบบเดิมได้ขาดไป เราไม่อาจจะเข้าใจได้อย่างถ่องแท้
เป็นเพียงแต่การลองถอดความที่เราก็ยังไม่รู้ว่า ของเดิมที่ถูกต้องเป็นอย่างไร

กิจกรรมนี้ไม่ได้จากการชิงรางวัล แค่สมัครเข้าไปให้ทันรายชื่อก็พอ
ยังมีเรื่องราวดีๆ อีกมาก ใน facebook fanpage ของ museumsiam
ไปกด like กดติดตามกัน ในปลายปีนี้ก็ยังจะมีอีกหนึ่งในกิจกรรมสำคัญ
ก็คือ night at the museum แล้วพบกันครับ

Create Date : 07 พฤศจิกายน 2561

Last Update : 15 พฤศจิกายน 2561 12:30:38 น.

6 comments

Counter : 1508 Pageviews.

ที่พี่เขียนบอกไว้ที่ BLOG อุ้มนั้นน่ะค่ะ

...เพิ่งซื้อเครื่องทำกาแฟ nespresso มา
ที่ shop พารากอนดูคนกินเค้าไฮโซ กัน
เหมือนเราเป็นคนธรรมดา
ไม่กี่คนมั้งที่กินกาแฟยี่ห้อนี้
แต่เอ มันเจ้าของเดียวกันเปล่าเนี่ย
เพราะเครื่องชงไม่เหมือนกัน.....

.....คำตอบอยู่ที่ลิงค์ข้างล่างน่ะค่ะพี่

คลิกที่นี่ไปที่เครื่องชงเนสกาแฟ ดอลเช่ กุสโต้

โดย: อุ้มสี

วันที่: 7 พฤศจิกายน 2561 เวลา:11:46:44 น.

คนสมัยก่อนละเมียดละไมกับภาษา การเขียนเสียเหลือเกิน
จนทำให้รู้สึกว่า
ตอนนี้มันเปลี่ยนไปเยอะจนความภูมิใจในภาษาน้อยเหลือเกินค่ะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 7 พฤศจิกายน 2561 เวลา:14:21:33 น.

ก็อปคอมเม้นท์คุณตุ๊กโคราชค่ะ
อย่างนั้นเลย เสียดายภาษาไทยแบบเก่าจริงๆ
แม่แต่เพลงสมัยนี้ก็หาที่อยากฟังยากมากเลยค่ะ

ขอบคุณข้อเขียนดีๆนะคะ

โดย: ภาวิดา (คนบ้านป่า

) วันที่: 7 พฤศจิกายน 2561 เวลา:15:55:53 น.

ไปเมื่อเดือนพฤษภาคมค่ะ เที่ยวกับ "แสตมป์พาเที่ยว" ไปพิพิธบางลำพูก่อน ได้ชิมขนมแล้วนะคะ แล้วไปมิวเซียมสยามต่อค่ะ

โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ

วันที่: 8 พฤศจิกายน 2561 เวลา:7:44:08 น.

สนใจตัวกลบทอยู่นะคะ เพราะหนังสือซีไรท์เล่มหนึ่งแหละ แต่ยังไม่ได้อ่านสักที แหะๆ

หาไม่เจอ ไม่รู้ว่าเอาไปไว้ไหนค่ะ

บันทึกการโหวตเรียบร้อยแล้วค่ะ

บันทึกการโหวต Blog ในวันนี้

ผู้เขียน Blog หมวดเนื้อหา Blog ได้รับโหวต
กะว่าก๋า Literature Blog ดู Blog
ผู้ชายในสายลมหนาว Education Blog ดู Blog
ระบบจะบันทึกคะแนนโหวต เฉพาะการโหวต 10 ครั้งล่าสุดในแต่ละวันเท่านั้น

โดย: สาวไกด์ใจซื่อ

วันที่: 8 พฤศจิกายน 2561 เวลา:8:51:07 น.

ช่วงปิดปีใหม่กำลังคิดว่าจะพาลูกไป มิวเซียมสยาม เลยค่ะ

โดย: kae+aoe

วันที่: 8 พฤศจิกายน 2561 เวลา:13:09:06 น.