“อนัตตา”

ฝนนี้ก็เป็นธรรมชาติดินฟ้าอากาศ

 เรียกว่าธรรมชาติ เรียกว่าอนัตตา

คำว่า อนัตตาก็คือไม่มีตัวตน

 ไม่มีใครควบคุมบังคับ

 ความจริงของทั้งหมดในโลกนี้

เป็นอนัตตาทั้งหมด

 แต่ความหลงของใจของพวกเรา

มาแยกบางอย่างว่าเป็นอัตตา เป็นของเรา

 เช่นร่างกายนี้เรามาแยกว่าเป็นของเรา

ความจริงก็เป็นอนัตตา เหมือนกัน

 เพราะเขาทำมาจากดินน้ำลมไฟ

 เหมือนกับฝนที่ตกนี้ก็เป็นน้ำ

 น้ำฝนนี้เราควบคุมบังคับไม่ได้

จะให้ตกหรือให้หยุดไม่ได้

 เขามีเหตุปัจจัยที่ทำให้เราตก ทำให้เขาไม่ตก

 ร่างกายของเรา เราก็บังคับไม่ได้

เขาจะเจริญเติบโต เขาก็เจริญเติบโตขึ้นมา

 พอเขาจะเสื่อม เขาก็เสื่อม

 เช่นเวลาเเก่นี้ก็เรียกว่าเสื่อม

ร่างกายก็ต้องเสื่อม

ดินน้ำลมไฟในร่างกายแปรปรวนเสื่อมลง

ทำให้รูปร่างหน้าตาเปลี่ยนไป เป็นคนชรา

 แล้วก็เกิดอาพาธ เกิดอาการแปรปรวนไม่ปกติ

ทำให้ร่างกายไม่สบายเจ็บไข้ได้ป่วย

ก็เหมือนกับธรรมชาติ ฝนฟ้าอากาศ

 บางครั้งก็เกิดพายุขึ้นมา บางครั้งก็เกิดน้ำท่วม

บางครั้งก็เกิดแผ่นดินไหว อันนี้คือธรรมชาติ

สรุปแล้วพระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ว่า

ร่างกายของพวกเรานี้ก็เป็นธรรมชาติ

ไม่ใช่ของเรา เราเป็นใจ

 เราเป็นใจที่มีครอบครองร่างกาย

แต่เราไม่สามารถควบคุมบังคับร่างกายให้เป็นไป

 ตามความปรารถนา ของเราได้เสมอไป

 บางเวลาธรรมชาติเขาก็จะ takeover

 เขาจะไม่ให้เราควบคุม

เช่นร่างกายบางเวลาเขาก็เจ็บไข้ ได้ป่วย

 เราพยายามควบคุมไม่ให้เจ็บไข้ได้ป่วย

 แต่เราก็สู้ธรรมชาติไม่ได้

ธรรมชาติก็ทำให้ร่างกายเราเจ็บไข้ได้ป่วย

 เราควบคุมไม่ให้ร่างกายแก่ เราก็ควบคุมไม่ได้

 เราควบคุมให้ร่างกายไม่ตายก็ควบคุมไม่ได้

ดังนั้นเราควรที่จะปฏิบัติต่อร่างกาย

เหมือนกับเราปฏิบัติกับสิ่งที่เป็นธรรมชาติอย่างอื่น

ก็คือเราต้องไม่ไป ควบคุมบังคับธรรมชาติ

 ปล่อยให้ธรรมชาติ

เขาเป็นไปตามเหตุปัจจัยของเขา

 เช่นพระอาทิตย์ พระอาทิตย์นี้ ก็มีขึ้นมีลง

มีการโคจรรอบโลก คือมีขึ้นมีตก

ก็เหมือนกับโคจรรอบโลก

แต่ความจริงโลกหมุน

เลยทำให้เหมือนกับว่า

พระอาทิตย์หมุนตามโลก

 แต่ความจริงพระอาทิตย์นี้อยู่นิ่งๆ

โลกหมุนก็เลยทำให้ มองเห็นว่า

พระอาทิตย์เคลื่อนไหว

จากทิศตะวันออกไปสู่ทิศตะวันตก

 อันนี้เป็นเรื่องของธรรมชาติไม่ใครอยาก

 จะไปควบคุมบังคับการหมุนเวียนของโลก

ว่าให้หมุนเร็วกว่านี้หรือให้หมุนช้ากว่านี้

เพราะเราทำไม่ได้ จะไปควบคุมบังคับ

ไม่ให้พระอาทิตย์ฉายแสงก็ไม่ได้

 ฉันใดเราก็ควรจะที่จะปฏิบัติ

กับร่างกายของเราฉันนั้น

 คือเราอย่าไปห้ามอย่าไปอยาก

ให้ร่างกายไม่แก่ ไม่เจ็บ ไม่ตาย

 เพราะความอยากนี้

จะทำให้สร้างความทุกข์ใจขึ้นมา

ใจของเรานี้ทุกข์หรือไม่ทุกข์

ไม่ได้อยู่ที่ธรรมชาติ

ธรรมชาติจะเจริญจะเสื่อม

ไม่ได้มาทำให้ใจเราทุกข์

 แต่ใจเราทุกข์เพราะไปอยากให้ธรรมชาติ

เป็นไปตามความอยากของเรา

คือไม่อยากให้เสื่อมนั่นเอง

 อยากให้เจริญอย่างเดียว

ซึ่งตามหลักของธรรมชาติ

เขาไม่ได้เป็นอย่างนั้น

เขามีเจริญมีเสื่อม สลับกันไป

เหมือนพระอาทิตย์มีขึ้นมาตกสลับกันไป

เราต้องมาสอนใจใหม่

สอนให้มองร่างกายว่าไม่ใช่ตัวเราของเรา

 ร่างกายเป็นเพียงดินน้ำลมไฟ

 อาการ ๓๒ ที่มีอยู่ในร่างกาย

ทำมาจากดินน้ำลมไฟ

น้ำก็คือน้ำต่างๆ ที่เราดื่มเข้าไปในร่างกาย

 เช่นตอนต้นออกมาจากท้องแม่เราก็ดื่มน้ำกันมาก

 ดื่มน้ำนม ภายในน้ำนมนั้นก็มีธาตุดิน

คืออาหารผสมอยู่ด้วยจึงทำให้ร่างกายเรา

เจริญเติบโตขึ้นมาแล้ว

เราก็หายใจเข้าหายใจออก

 อันนี้ก็เอาธาตุลมเข้าไป

เอาธาตุน้ำ ธาตุดิน เข้าไป

 เอาธาตุทั้ง ๓ นี้มาผสมกันก็ทำให้เกิดธาตุที่ ๔

คือความร้อนขึ้นมา นี่คือร่างกายของเรา

เป็นการผสมผสานของธาตุทั้ง ๔ ดินน้ำลมไฟ

 แล้วก็มีการเจริญ เติบโตในเบื้องต้น

พอคลอดออกมาจากท้องแม่แล้ว

พอได้ดื่มน้ำนม

ได้รับประทานอาหารที่มีอยู่ในนม

 ธาตุดินที่มีอยู่ในนม ได้หายใจ ได้รับความร้อน

ก็ทำให้ร่างกายเจริญเติบโตขึ้นไปตามลำดับ

 จากทารกก็เป็นเด็กเล็ก

จากเด็กเล็กก็เป็นเด็กโต

จากเด็กโตก็เป็นผู้ใหญ่

 พอเจริญถึงขีดเจริญเต็มที่

เหมือนกับพระอาทิตย์ที่โคจรมาถึงกลางฟ้า

 ตอนเที่ยงวัน นั่นคือความเจริญสูงสุด

ของดวงอาทิตย์ พระอาทิตย์จะขึ้นสูงไปเรื่อยๆ

 จากพื้นดินไปจนกระทั่งถึงกลางฟ้า

ตอนเวลาเที่ยงวัน แล้วหลังจากนั้น

พระอาทิตย์ก็จะเริ่มลดความสูงลงมา

 จะค่อยๆ ตกลงไปทีละเล็กทีละน้อย

พอถึงหกโมงเย็นก็ตกถึงดิน

 ร่างกายก็เหมือนกับดวงอาทิตย์

อายุตั้งแต่ ๑ วันขึ้นไปถึง ๔๐ ปีนี้

ก็เรียกว่าไปถึงกลางทาง ไปถึงขีดสูงสุด

ของความเจริญทางร่างกาย

 ร่างกายหลังจากอายุ ๔๐ ไป

ก็เริ่มจะแก่ชราลงไป

 พอถึง ๘๐ ก็ถือว่าถึงดินแล้ว

ถึงเวลาที่พระอาทิตย์ตกแล้ว

 ร่างกายของคนเราโดยประมาณก็ ๘๐บวกลบ

 ๑๐- ๒๐ เปอร์เซ็นต์แล้วแต่บุญบาป

 แล้วแต่ความสามารถที่จะดูแลประคับประคอง

ร่างกายนี้ให้อยู่ไปได้นานสักเท่าไร

บางคนก็มีบุญมากมีความสามารถมาก

ก็อยู่ได้เกิน ๑๐๐ ก็มี แต่มีจำนวนน้อยมาก

 โดยเฉลี่ย ๘๐ นี้รู้สึกจะเป็นเกณฑ์

ของชีวิตของร่างกายนี้

ไม่ว่าใครจะอยากอยู่นานไปเท่าไร

ก็ไม่สามารถที่จะไปสั่ง ให้ร่างกายอยู่ได้

ดังนั้นขอให้เรามองร่างกาย

ว่าเป็นเหมือนกับการโคจรของดวงอาทิตย์

ที่ไม่มีใครไปยับยั้ง วิถีโคจรของร่างกายนี้ได้

 ถ้าเราไปอยากให้ร่างกายนี้ไม่โคจร

ตามที่เขาเป็นอยู่ เราก็จะทุกข์ไปเปล่า

เช่นเราอยากจะให้ร่างกายนี้อยู่อายุ ๔๐

 คือหลังจาก ๔๐ แล้ว

ก็ไม่ให้เสื่อมให้อยู่ ๔๐ ไปตลอด

ถ้าทำได้ก็ดี แต่ก็ไม่ดีตรงที่ว่าคนจะล้นโลก

แล้วเดี๋ยวจะต้องทำสงครามก็ต้องฆ่ากันอยู่ดี

 เพราะถ้าคนไม่ตายอยู่อาย ๔๐ ไปเรื่อยๆ

เดี๋ยวอาหารก็ไม่พอกิน ก็ต้องเเย่งกัน

นี่ขนาดมีคนตายยังต้องแย่งกันเลย

 ยังมีทำสงครามกันอยู่

 เพราะว่าที่ทำสงครามก็เพื่อแย่งทรัพยากรต่างๆ

 เพื่อที่จะได้เอามาเลี้ยงร่างกายและเลี้ยงจิตใจ

จิตใจนี้ก็ต้องการของในโลกนี้เหมือนกัน

 เช่นสิ่งต่างๆ ที่เราผลิตขึ้นมา

นอกเหนือจากปัจจัย ๔ เราก็ผลิตขึ้นมา

 เพื่อเลี้ยงใจของเรา ให้ใจของเรามีความสุข

 เช่นภาพยนต์โทรทัศน์อะไรต่างๆ เหล่านี้

 ถ้าเราไม่มีเราก็ไม่เดือดร้อน แต่ใจอยากได้

 ใจก็ต้องเอาของที่มีอยู่ในโลกนี้ผลิตขึ้นมา

 เมื่อผลิตแล้วก็ต้องแย่งกัน

 เราผลิตรถยนต์ ผลิตอะไรต่างๆ

แล้วก็ต้องใช้น้ำมัน พอน้ำมันเราไม่มี

เราก็ต้องไปซื้อจากที่อื่น

ถ้าเขาไม่ขายถ้าเราเป็นประเทศที่มี

อาวุธมีพลังเราก็อาจจะไปยึดประเทศนั้น

เพื่อเอาน้ำมันของเขามาใช้

นี่ก็คือเรื่องของใจของพวกเราที่มา

 ครอบครองร่างกายไม่ได้ร่างกายแล้ว

ก็ใช้ร่างกายนี้เป็นเครื่องมือไปหาสิ่งต่างๆ

ที่ใจอยากจะได้ สิ่งที่ใจอยากได้

ก็คือรูป เสียง กลิ่น รส ใจนี้อยากดูอยากฟัง

อยากดมกลิ่นอยากลิ้มรส

อยากเสพสัมผัสทางร่างกาย

ก็ต้องไปหาสิ่งต่างๆ ที่มีอยู่ในโลกนี้มาเสพกัน

 อันนี้เป็นตัวที่สร้างปัญหาให้กับโลก

 เพราะว่าความอยากของใจนี้ มันไม่มีประมาณ

 เหมือนกับความต้องการของร่างกาย

 ร่างกายนี้มีประมาณ กินได้เท่านั้นแหละ

 วันหนึ่งก็กินได้เท่านั้นมากไปกว่านั้นก็กินไม่ได้

 แต่ใจนี้มันอยากจะกินอยู่เรื่อยๆ

 มันบังคับให้ร่างกายกินทั้งๆที่

ร่างกายไม่อยากกิน

จนร่างกายนี้เสียหุ่นไปเสียรูปไป

กลายเป็นตุ่มไปแล้วยังไม่พอ

นอกจากกินแล้วยังอยากจะดู

 อยากจะฟัง อยากจะดื่ม

 ก็ไปหารูป เสียง กลิ่น รสในรูปแบบต่างๆ

มาเสพมาดูมาฟังกัน

 ก็ทำให้ต้องไปแก่งแย่งกัน

 เพราะของเหล่านี้มันก็มีจำนวนจำกัด

 คนที่มีพลังทางเงินทองก็สามารถซื้อสิ่งต่างๆ

 มาเสพได้ คนที่ไม่มีก็ต้องไปหากัน

บางทีก็หาโดยวิธีไม่ชอบไปลักทรัพย์ของผู้อื่น

 เมื่อเกิดการต่อสู้กันก็ต้องทำร้ายชีวิตกัน

ทำลายชีวิตกัน อันนี้เป็นเพราะความอยากของใจ

ที่อยากจะหาความสุขจากสิ่งต่างๆ

ที่มีอยู่ในโลกนี้ เวลาเกิดความอยาก

 ก็ไม่สามารถอยู่เฉยๆ ได้

 เขาเรียกว่าอยู่ไม่เป็นสุข

อยากแล้วไม่ได้ทำนี้รู้สึกหงุดหงิดรำคาญใจ

อยากจะดูละคร พอดีไฟดับ ไม่ได้ดูก็หงุดหงิด

อยากจะทำอะไรแล้วไม่ได้ทำก็หงุดหงิด

ต้องไปหาไปทำให้ได้

 แล้วบางทีก็ต้องไปเบียดเบียนผู้อื่น

เพื่อให้ได้ทำสิ่งที่อยากได้อยากทำ

อันนี้เป็นตัวปัญหาของโลกของชีวิต

 ของพวกเราคือความอยากของพวกเรา

ที่เป็นตัวสร้างความทุกข์

สร้างความไม่สบายใจต่างๆให้กับเรา

ทำให้เราอยู่เฉยๆไม่ได้

 ต้องหาสิ่งต่างๆ มาเสพอยู่เรื่อยๆ

แต่ก็ต้องมีเวลาที่จะไม่สามารถเสพมันได้

 เช่นต่อไปร่างกายก็ต้องแก่ลงไป

ร่างกายเจ็บไข้ได้ป่วย

ตอนนั้นก็จะไม่สามารถเสพสิ่งต่างๆ

ทางตาหูจมูกลิ้นกายได้

 ตอนนั้นก็จะเกิดความทุกข์เกิดความซึมเศร้า

 เกิดความว้าเหว่แล้วถ้าไม่ระมัดระวัง

 ก็อยากจะฆ่าตัวตายเพราะอยู่ไปก็ไม่มีความสุข

แต่การฆ่าตัวตายก็ไม่ได้เป็นการแก้ปัญหา

 เพราะปัญหาไม่ได้อยู่ที่ร่างกาย

 ปัญหาอยู่ที่ความอยากของเรา

ของใจของพวกเรา ถ้าอยากจะแก้ปัญหา

ก็ต้องมาแก้ที่ความอยาก

ต้องทำลายความอยาก

ต้องไม่ทำตามความอยาก

 การที่จะไม่ทำตามความอยากได้

 เราต้องทำใจให้สงบให้ได้

 เพราะถ้าเราทำใจให้สงบได้ความอยาก

ก็จะหยุดทำงาน แล้วพอความอยากหยุดทำงาน

 ความไม่สบายใจ ความทุกข์ทรมานใจ

ที่เกิดจากความอยาก ก็จะหายไป

นี่คือเรื่องของใจของพวกเราทุกคน

 ที่เราต้องมามีร่างกายกัน

ก็เพราะว่าเรายังมีความอยาก

 ในรูปเสียงกลิ่นรสต่างๆ

 ยังอยากดูอยากฟังอยากลิ้มรส

อยากดมกลิ่นต่างๆ

 เวลาอยากแล้วไม่ได้ทำก็ทุกข์

 เวลาร่างกายนี้ตายไปความอยากยังมีอยู่ในใจ

 ใจไม่ได้ตายไปกับร่างกาย

ใจก็ต้องไปหาร่างกายอันใหม่ ก็ไปเกิดใหม่

 กลับมาเกิดเป็นมนุษย์ใหม่

 แล้วก็กลับมาทุกข์กับการดูแลเลี้ยงดูร่างกาย

 ทุกข์กับความแก่ ความเจ็บ

 ความตายของร่างกาย

 เพราะร่างกายก็เป็นธรรมชาติ

ที่ต้องมีการเจริญแล้วก็มีการเสื่อมไป

ร่างกายนี้เป็นการรวมตัวของธาตุทั้ง ๔

คือดินน้ำลมไฟ ตอนต้นก็อาศัยธาตุ

ของพ่อของแม่มาอย่างละหยด มาผสมกัน

พอผสมแล้วก็เริ่มขยายตัว จาก ๒ เป็น ๔

จาก ๔ เป็น ๘ ขยายตัวไปเรื่อยๆด้วยอาหาร

ที่มีอยู่ในสายเลือดของเเม่

 เอาอาหารคือดินน้ำลมไฟที่อยู่ในเลือดนี้

มาขยายร่างกายนี้ให้เติบโตขึ้นมา

ให้มีอาการ ๓๒ พอร่างกายที่อยู่ในครรภ์นี้

เจริญเติบโตจนไม่สามารถที่จะอยู่ในครรภ์ได้

 ก็คลอดออกมาเพื่อที่จะได้ เจริญเติบโตต่อไป

เหมือนกับต้นไม้ที่เราปลูกไว้ในกระถางนี้

ถ้ามันโตเต็มที่แล้ว

 เราก็ต้องย้ายออกจากระถาง

 เอาไปลงดินมันถึงจะโตได้

พราะว่าในกระถางนี้

ดินหมดแล้วกลายเป็นรากหมด

 ต้องย้ายเอาต้นไม้

ที่เราปลูกไว้ ในกระถางไปลงดิน

เพื่อจะได้มีดินให้มันเจริญเติบโต

มีดินมีน้ำมีอากาศ มีความร้อน

ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีชีวิตนี้

 ต้องมี ๔ อย่างนี้ สิ่งที่มีชีวิตนี้มี ๒ ชนิด

ชนิดที่มีวิญญาณกับชนิดที่ไม่มีวิญญาณ

เช่นต้นไม้นี้เขาเป็นสิ่งที่มีชีวิต

เหมือนกับร่างกายแต่ต่างกัน

ตรงที่เขาไม่มีวิญญาณมาครอบครอง

 แต่ร่างกายของพวกเรานี้มีวิญญาณ

คือมีใจมาครอบครอง

ใจคือผู้รู้ผู้คิด ผู้สั่งให้ร่างกายทำอะไรต่างๆ

ผู้อยากได้อะไรต่างๆ แล้วก็เป็นผู้ทุกข์

กับความอยากของตนเอง โดยไม่รู้สึกตัว

 เวลาทุกข์จากความอยาก

แทนที่จะแก้ที่ความอยาก

ก็กลับไปทำตามความอยากแทน

 อยากได้อะไรก็ไปหามา

 พอได้มาความอยากก็หยุดไป

ความทุกข์ที่เกิดจากความอยากก็หยุดไปชั่วคราว

 แล้วเดี๋ยวก็เกิดความอยากขึ้นมาใหม่

อันนี้ไม่ได้เป็นวิธีแก้ปัญหาของความไม่สบายใจ

 ของความทุกข์ใจ ของความวุ่นวายใจต่างๆ

 วิธีแก้ต้องหยุดความอยาก ต้องหยุดความอยาก

 วิธีจะหยุดความอยากนี้

ต้องมีเบรคหยุดความคิด

ต้องหยุดความคิด

 สิ่งที่จะหยุดความคิดได้เรียกว่าสติ

 สติก็คือการจดจ่อให้ใจ

 อยู่กับเรื่องใดเรื่องหนึ่งไม่ให้ไปคิดถึงเรื่องต่างๆ

 เช่นให้จดจ่ออยู่กับคำบริกรรมพุทโธๆ

 ถ้าเราอยู่กับคำบริกรรมพุทโธ

เราก็จะไม่สามารถไปคิดถึงเรื่องนั้นเรื่องนี้ได้

 สิ่งนั้นสิ่งนี้ได้ พอเราไม่คิดเราก็ลืม

 เรื่องราวต่างๆ ไป

เช่นเรากำลังทุกข์อยู่กับเรื่องของลูก

คิดอยู่กับเรื่องของลูก

 อยากให้ลูกสบายอยากให้ลูกดี

 แต่ลูกกำลังไปในทางที่ไม่ดี

ก็ไม่สบายใจอยากจะให้ลูกหยุดไปในทางที่ไม่ดี

 แต่บอกอย่างไรสอนอย่างไร เขาก็ไม่ฟัง

เราก็ไม่สบายใจ แต่ถ้าเราหยุดคิดถึงเรื่องลูกได้

 เรามาคิดอยู่กับพุทโธๆ เราก็จะลืมเรื่องลูกไป

 แล้วความอยากให้ลูกเป็นอย่างนั้นเป็นอย่างนี้

ก็จะหายไป แล้วเราก็จะสบายใจขึ้นมา

เพราะเราไม่ได้มีความอยาก

ให้ลูกเป็นอย่างนั้นเป็นอย่างนี้

แต่มันก็เป็นการหยุดชั่วคราว

พอเราถอนเบรคออกมา

เราก็จะกลับไปคิดถึงลูกอีก

 พอคิดถึงลูกอีกก็จะไม่สบายใจอีก

พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต

..................

สนทนาธรรมะบนเขา

 วันที่ ๒๑ กันยายน ๒๕๕๙






ขอบคุณที่มา fb. พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต
ขอบคุณเจ้าของภาพค่ะ