บทความนี้ลงใน fb เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2555

เมื่อฝึกให้รู้จัก มโน ได้ เห็น มโน ได้ เมื่อกำลังแห่งสัมมาสมาธิของผู้ภาวนาที่ตั้งมั่นสุด ๆ นักภาวนาจะเห็นสภาวะหนึ่งที่เกิดขึ้น คือสภาวะที่จิตไปสร้าง มโน ขึ้นมา และสภาะแห่งจิตที่หยุดสร้าง มโน นี่คือ ภาวนามยปัญญาแบบสุด ๆ ของนักภาวนาที่สมควรจะเห็นได้ด้วยกำลังแห่งสัมมาญาณ จิตก็จะเกิดปัญญาเข้าใจความเป็นมายาของ มโน ได้

เมื่อจิตเข้าใจความเป็นมายาของ มโน ได้ จิตมีปัญญาญาณเกิดวิชชา รู้แจ้งในความเป็นหนึ่งแห่งสุญญตาสภาวะ เกิดการรู้แจ้งในธรรม เกิดการปล่อยวางของจิตทีมีขันธ์ นี่คือปลายทางแห่งการภาวนา

จะเห็นว่าการเห็น มโน มีความจำเป็นอย่างนี้ ถ้าไม่เห็น มโน  จะไม่มีการตัดด้วยปัญญา แต่จะมีเพียงการหยุดอาการของขันธ์ด้วยกำลังแห่งสัมมาสมาธิเท่านั้น

จิตจะว่ามันโง่ มันก็โง่ แต่มันไม่เชื่อสิ่งใดง่าย ๆ นอกจากสิ่งที่มันเห็นด้วยตัวจิตเอง เมื่อมันเห็นแล้ว มันก็ยอมรับ เมื่อมันยอมรับมันก็ปล่อยวาง
ทุกอย่างมาจากจิตที่ไปเห็นเข้า ไม่ใช่ไปคิดเอาเองว่าไม่มีตัวตนอยู่แล้ว การคิดเอาเองว่าไม่มีตัวตนอยู่แล้ว นี่เป็นเพียงการทำงานของขันธ์ ยังเป็นมายาไม่ใช่
ของจริง 

ของจริงไม่มีการคิดไม่มีการพิจารณาธรรมใด ๆ เลย นอกจากจะเห็นจริงๆ ด้วยจิตเท่านั้น