|
|
คำว่า ปัจจุบันอารมณ์, ปัจจุบันธรรม,ปัจจุบันขณะ แค่ไหน |
|
 คำพูดที่ว่า ขณะปัจจุบัน, ปัจจุบันขณะ, ปัจจุบันอารมณ์, ปัจจุบันธรรม อยู่กับปัจจุบัน ฯลฯ ในทางธรรมขั้นฝึกอบรมทางจิต หมายถึง ขณะเดียวที่กำลังเกิดขึ้นเป็นอยู่
หมายถึงมีสติทันอยู่กับสิ่งที่รับรู้เกี่ยวข้อง หรือ ต้องทำในเวลานั้นๆ แต่ละขณะทุกๆขณะ ถ้าจิตรับรู้สิ่งใดแล้ว เกิดความชอบใจหรือไม่ชอบใจขึ้น ก็ติดข้องวนเวียนอยู่กับภาพของสิ่งนั้นที่สร้างซ้อนขึ้นในใจ เป็นอัน ตกไปในอดีต (เรียกว่า ตกอดีต) ตามไม่ทันของจริง หลุดหลงพลาดไปจากขณะปัจจุบันแล้ว หรือ ถ้าจิตหลุดลอยจากขณะปัจจุบัน คิดฝันไปตามความรู้สึกที่เกาะเกี่ยวกับภาพเลยไปข้างหน้าของสิ่งที่ยังไม่มา ก็เป็นอันฟุ้งไปในอนาคต
 ยกตัวอย่างเดินจงกรม ก้าวเท้าซ้ายก็ซ้าย เท้าขวาก็ขวา (ซ้าย ย่าง หนอ ขวา ย่างหนอ, ซ้าย ก้าว ไป ขวา ก้าว ไป. กันติดหนอจึงยักเยื้องพูด) สติตามทันแต่ละขณะๆอย่างนี้ เรียกว่าปัจจุบันธรรมขั้นฝึกอบรมจิต (กำหนดลมหายใจเข้า - ออก ก็ทำนองเดียวกัน ลมเข้าขณะหนึ่ง ลมออกขณะหนึ่ง, พอง-ยุบก็ทำนองเดียวกัน พองขณะหนึ่ง ยุบขณะหนึ่ง) แต่ขณะกำหนดพร้อมก้าวเท้าซ้าย จิตหลุดลอยไปคิดเรื่องอื่น อย่างนี้เรียกว่า หลุดจากปัจจุบันธรรม, ปัจจุบันอารมณ์ ปัจจุบันขณะขั้นฝึกหัดพัฒนาจิตแล้ว
หรือกำลังก้าวเท้าขวา (ขวา ย่าง ไป) แต่ไปคิดถึงเท้าซ้ายที่ล่วงไปแล้ว นี่ก็หลุดจากขณะปัจจุบัน ไปคิดอดีต คือ สติตามไม่ทันปัจจุบันขณะ, ปัจจุบันอารมณ์, ปัจจุบันธรรม, อยู่กับปัจจุบัน (พูดคำไหนก็ได้) ในทางธรรมขั้นฝึกหัดพัฒนาจิตแล้ว
ตย. นี้  บอกเราว่า ผู้ปฏิบัติตามไม่ทันขณะปัจจุบันแต่ละขณะๆ ขณะนั้นความรู้สึกนึกคิดจะเบลอๆแล้วโยคีก็ไม่กำหนดอารมณ์
> ถามท่านผู้รู้ค่ะว่า
วันนี้ ได้เดินจงกรมเห็นเทพนิมิตเป็นพระพุทธเจ้า และสักพักเป็นในหลวง เป็นเพราะอะไรค่ะ?
ถ้าจิตคงที่ไม่เปลี่ยน  คงเห็นนิมิตเป็นพระพุทธเจ้าไปจนตาย แต่นี่มันเปลี่ยนเป็นนิมิตในหลวงด้วย (นิมิตพุทธะดับไปหายไป กรณีอื่นๆก็ทำนองเดียวกัน) แสดงว่าจิตมีการเกิด-ดับ เกิดๆดับๆ สมดังว่า สิ่งที่เรียกว่า จิต, มโน,หรือ วิญญาณ เกิดดับอยู่เรื่อยทั้งคืนทั้งวัน. สังเกตจากการใช้ชีวิตประจำวัน คิดเรื่องเดียวไหม ถ้าคิดอยู่เรื่องเดียวแสดงว่าจิตคงที่ ถ้าวันๆตั้งแต่ลืมตาตื่นนอน เราคิดหลายเรื่อง เรื่องนี้บ้างเรื่องนั้นบ้าง เรื่องนี้ดับ เรื่องนั่นต่อ ฯลฯ นั่นแสดงว่า จิตเกิดๆดับๆ เนื่องกัน.
อีกตัวอย่าง
> เดินจงกรมแล้วง่วง
มีปัญหากับความง่วงมาก ปกติไม่ชอบนอนเลย วันนึงนอน 5 ชม. แต่มักโดนนิวรณ์ตัวนี้ ขณะปฏิบัติ เช่นเดินจงกรม นั่งสมาธิภาวนา และไม่สามารถผ่านไปได้ ทำให้การภาวนาไม่ดีขึ้น ซึ่งเป็นมานานแล้วค่ะ ลองทำตามวิธิที่พระพุทธเจ้าสอนก็ไม่รอด .. กรุณา แนะนำด้วยค่ะ ไม่ทราบว่าระหว่างวันมันไปเผลอตอนไหน หรือควรระวังอะไรในการภาวนาในชีวิตประจำวันค่ะ ปล่อยไปเรื่อยเปื่อย ไม่กำหนด ง่วง ก็ ง่วงหนอๆๆๆ ดิ ง่วงปุ๊ป กำหนดปั้ป ง่วงหนอๆๆๆๆๆ
อีก ตย.
> จงกรมแล้วฟุ้งซ่าน ควรนั่งอย่างเดียวใช่ไหม ?
นี่ก็บอกว่า จิตไม่อยู่กับปัจจุบันอารมณ์ คือ ขณะที่ก้าวไปแต่ละก้าวๆ แต่ละขณะๆ ซ้ายก็ต้องเป็นซ้าย ขวาต้องเป็นขวา ไม่ใช่เดินไปเรื่อยเปื่อย
มันไม่ชัด อย่างว่า ความรู้สึกนึกคิดมันเบลอๆ
เดินจงกรมซักพัก แว้บนึงก้มไปมองที่เท้า เห็นว่าเท้าที่เดินอยู่ไม่ใช่ตัวเรา ความรู้สึกเหมือนเรามองศพคนอื่น แต่ว่าพอเห็นเช่นนั้นความกลัวผุดขึ้น จิตมันก็เลยถอยออกมาจากความรู้สึกนั้น ที่เห็นเช่นนี้ ปฏิบัติถูกต้องไหมครับ ? ถ้าผิด/ถูก ควรทำอย่างไรต่อไป ?
เป็นยังงี้ เป็นยังงั้น เป็นยังโง้น แล้วจะเอายังไง มีทางเดียว ก็ต้องกำหนดอารมณ์กันต่อไป ค่อยๆกำหนดไป มันจะชัดก็เพราะการกำหนดรู้อารมณ์ ที่เป็น ที่เห็น ที่ได้ยินนี่แหละ คิดสะว่า เรายังอยู่ในขั้นกำลังฝึกหัดพัฒนา ตามทันปัจจุบันอารมณ์บ้างไม่ทันบ้าง นั่งปฏิบัติอยู่ตรงนี้ ดันคิดไปไหนต่อไหน รู้สึกได้กำหนดเลย คิดหนอๆๆๆ ฟุ้งซ่านหนอๆๆๆ ว่าแล้วก็ดึงสติ ดึงจิต (พูดยังไงก็เอา) มาที่กรรมฐานที่ใช้ต่อไปใหม่ แว้บออกไป กำหนดอีก กลับมาที่เดิมอีก นี่ฝึกๆๆๆๆ
การฝึกจิต ฝึกนามธรรม (เปลี่ยนคำพูดมั่งเดียวติดจิตอย่างเดียว) ไม่ง่ายนัก ต้องใช้ความอดทน จิตใจเป็นนามธรรม ไม่เห็นตัว ใช้กล้องส่องก็ไม่เห็น ท่านเปรียบจิตเหมือนลิง คือ หลุกหลิกๆ ไม่อยู่นิ่ง (ฝึกจิตเหมือนฝึกลิง) เหมือนจับปูเป็นๆใส่กะด้ง (ฝึกจิตเหมือนนั่งจับปูเป็นให้มันอยู่ในกะด้ง-นึกภาพออกไหม) ตำราท่านว่า ครั้นฝึกได้แล้ว มันนำความสุขมาให้เจ้าตัวเอง ดังคำว่า จิตฺตํ ทนฺตํ สุขาวหํ - จิตที่ฝึกดีแล้วนำสุขมาให้.
ความหมายสติอีกที
สติ ความระลึกได้, นึกได้, ความไม่เผลอ. การคุมใจไว้กับกิจหรือกุมจิตไว้กับสิ่งที่ทำที่เกี่ยวข้อง, จำการที่ทำและคำที่ที่พูดแล้ว แม้นานได้
ความหมายสติที่ไฮไลท์ ความหมายขั้นฝึกอบรมจิตใจ ควบคุมจิตให้อยู่กับกรรมฐาน (อะไรก็ได้) ซึ่งกำลังทำอยู่ในขณะนั้นๆ แล้วก็มิใช่สติอย่างเดียว มีสัมปชัญญะ (ปัญญา) มีสมาธิเกิดร่วมด้วย และก็มีสัมปยุตธรรมซึ่งเป็นนามธรรมอื่นๆอีก
| Create Date : 19 เมษายน 2564 |
| Last Update : 2 มกราคม 2567 18:43:54 น. |
|
0 comments
|
| Counter : 745 Pageviews. |
 |
|
|
|
|
 |
|
|
|
