- จะเรียก   "อานาปานะ"  ว่า กรรมฐาน ก็ได้

   กัมมัฏฐาน   แปลว่า  ที่ตั้งแห่งการทำงานของจิต หรือ ที่ให้จิตทำงาน  กล่าวคือ  สิ่งที่ใช้เป็นอารมณ์ในการเจริญภาวนา หรืออุปกรณ์ในการฝึกอบรมจิต หรืออุบายหรือกลวิธีเหนี่ยวนำสมาธิ พูดง่ายๆว่า สิ่งที่เอามาให้จิตกำหนด (ด้วยสติ) จิตจะได้มีงานทำเป็นเรื่องเป็นราว  สงบอยู่ที่ได้ ไม่เที่ยววิ่งแล่นเตลิด หรือเลื่อนลอยฟุ้งซ่านไปอย่างไร้จุดหมาย

   พูดสั้นๆ กรรมฐาน คือ สิ่งที่ใช้เป็นอารมณ์ของจิต ที่จะชักนำให้เกิดสมาธิ หรืออะไรก็ได้ ที่พอจิตเพ่ง หรือจับแล้วจะช่วยให้จิตแน่วแน่อยู่กับมันเป็นสมาธิได้เร็ว และมั่นคงที่สุด พูดให้สั้นที่สุดว่า สิ่งที่ใช้ฝึกสมาธิ



- คำพูดนี้  ดูลึกๆ มีพลาดอยู่ในคำพูด ที่ว่า

> หลักการฝึก  "อานาปานสติ"  

  อานาปานะ หมายถึง ลมหายใจเข้าหายใจออก ลมหายใจเข้า-ออก  จะต้องไปฝึกอะไรมัน  คนเรา (ยังไม่ตาย) ก็หายใจเข้า-ออกกันโดยอัตโนมัติกันอยู่แล้วนี่  ถูกไหม จะต้องไปฝึกไปหัดอะไรมันอีก  แต่ท่านให้เอาลมหายใจเข้า-ออกนั้นเป็นฐาน  (เป็นดังอุปกรณ์)  เพื่อฝึกสติสัมปชัญญะสมาธิ เป็นต้น