สมาธิ แปลกันว่า ความตั้งมั่นของจิต หรือ ภาวะที่จิตแน่วแน่ต่อสิ่งที่กำหนด คำจำกัดความของสมาธิ ที่พบเสมอ คือ "
จิตตัสเสกัคคตา" หรือ เรียกสั้นๆว่า "
เอกัคคตา" ซึ่งแปลว่า ภาวะที่
จิตมีอารมณ์เป็นหนึ่ง คือ การที่
จิตแน่วแน่แนบสนิทอยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ไม่ฟุ้งซ่าน ไม่ส่าย ไม่วอกแวก
คัมภีร์รุ่นอรรถกถาระบุว่า
สมาธิ คือ ภาวะมีอารมณ์หนึ่งเดียวของ
กุศลจิต และไขความว่า หมายถึง การ
ดำรงจิตและ
เจตสิกไว้ในอารมณ์หนึ่งเดียว อย่างเรียบสม่ำเสมอ และด้วยดี หรือแม้แต่แค่
จิตตั้งมั่น
พร้อมนั้น ท่านแสดงสาระสำคัญไว้ ซึ่งขอพูดให้ง่ายว่า
สมาธิมีลักษณะไม่ส่าย หรือ
ไม่ฟุ้งซ่าน มีหน้าที่ช่วยให้ประดา
ธรรมที่เกิดร่วมรวมตัวกันอยู่ได้ เหมือนน้ำผนึกผงแป้งไว้ไม่ฟุ้งกระจาย
ปรากฏเป็นความสงบ โดยมี
ความสุขเป็น
ปทัฏฐาน (เหตุใกล้) อย่างพิเศษที่จะให้ถึงสมาธิ
จิตที่เป็นสมาธินั้น นิ่งแน่ว เหมือนเปลวเทียนในที่ไม่มีลมกวน ไฟทำงานเผาไหม้ต่อเนื่องไปอย่างสม่ำเสมอ มิใช่หยุดนิ่ง แต่
สงบนิ่งแน่วhttps://www.bloggang.com/mainblog.php?id=samathijit&month=29-10-2023&group=82&gblog=90 ถ้าสรุปตามพระบาลี การฝึกอบรมเจริญสมาธิ มีวัตถุประสงค์ที่จะนำไปใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ ดังนี้
"ภิกษุทั้งหลาย
สมาธิภาวนา (การเจริญสมาธิ) มี ๔ อย่าง ดังนี้ คือ
๑.
สมาธิภาวนา ที่เจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไป
เพื่อทิฏฐธรรมสุขวิหาร (การอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน)
๒.
สมาธิภาวนา ที่เจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไป
เพื่อการได้ญาณทัสสนะ ๓.
สมาธิภาวนา ที่เจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไป
เพื่อสติและ
สัมปชัญญะ ๔.
สมาธิภาวนา ที่เจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไป
เพื่อความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลาย"
https://www.bloggang.com/mainblog.php?id=samathijit&month=30-10-2023&group=82&gblog=95 กล่าวคือ เมื่อ
ใจมีสมาธิสงบตั้งมั่น ศักยภาพแท้จริงของ
กายก็ถูกนำมาใช้เต็มร้อยเปอร์เซ็นต์ ดังนั้น จึงเป็นธรรมดาที่ซิโมนจะนำวิธีทำสมาธิที่ฝึกไว้เป็นอย่างดี มาใช้ช่วยเหลือจิตใจที่ออกอาการระยะต้น ให้คลี่คลายมาเป็นสภาวะเปี่ยมด้วยสมาธิ ซึ่งก็จะเห็นได้บ่อยๆ ว่านักกีฬาเหรียญทองจำนวนมากมักจะมีสมาธิขั้นสูงขณะทำการแข่งขัน อาทิ ในกีฬากระโดดน้ำ
สถานการณ์ที่กำลังทำคะแนนนำอยู่แท้ๆ แล้วเล่นพลาดเอง คะแนนจึงร่วงลงเป็นอันดับสอง คืออะไรที่นักกีฬา 99% จะเกิดความรู้สึกติดลบต่างๆ ในกรณีของซิโมน ไบล์ส ก็เช่นกัน เธอเครียดและว้าวุ่นใจไม่อยากแพ้ แม้ระดับความเครียดจะไม่ถึงกับมหาศาล แต่ความรู้สึกติดลบก็จะไปบั่นทอนสมาธิในการเล่นอุปกรณ์ที่ 3 อย่างแน่นอน ซิโมนซึ่งให้ความสำคัญอย่างยิ่งแก่สุขภาพจิตใจ จึงทำกรรมฐานลมหายใจ (ดังที่เห็นในภาพที่เธอนำขึ้นโพสต์บนอินสตาแกรม) ซึ่งนิตยสารพีเพิลนำมาประกอบสกู๊ป และบรรยายภาพว่า ซิโมน ไบล์ส นั่งขัดสมาธิหลวมๆ บนเก้าอี้ หลับตา และหายใจลงลึกอย่างสงบ ทั้งนี้ ซิโมนปรับโฟกัสของจิตใจเพื่อให้สมาธิฟื้นตัวกลับขึ้นมาตั้งมั่นเป็นปกติ และคลี่คลายออกจากความว้าวุ่นวิตกกังวลทั้งปวง
หลังจากคว้าแชมป์รายการรวมอุปกรณ์หญิงเดี่ยว ในวันพฤหัสบดีที่ 1 สิงหาคม ณ สนามกีฬาแบร์คซีกรุงปารีส ซิโมน ไบล์ส วัย 27 ปี นำภาพตัวเธอเองในโมเมนต์การเข้าสมาธิ ขึ้นโพสต์บนอินสตาแกรมเมื่อ 2 สิงหาคม พร้อมกับใส่แคปชันว่า
“สุขภาพจิตใจเป็นสิ่งสำคัญ” พีเพิลรายงานอย่างนั้น
https://mgronline.com/around/detail/9670000078560
สติโดยคุณค่าทางสังคม พุทธพจน์แสดงคุณค่าของ
สติในเสทกสูตรต่อไปนี้ เป็นตัวอย่างที่ดีแห่งหนึ่ง ซึ่งเชื่อมโยงให้เห็นความหมาย และคุณค่าในทางปฏิบัติที่ใกล้ชิดกันของ
อัปปมาทกับ
สติ ช่วยให้เข้าใจความหมายของธรรมทั้งสองข้อชัดเจนยิ่งขึ้น และในเวลาเดียวกัน จะ
แสดงให้เห็นท่าทีของพุทธธรรมต่อชีวิตในทางสังคม ยืนยันว่าพุทธธรรมมองเห็น
ชีวิตด้านในของบุคคลโดย
สัมพันธ์กับคุณค่าด้านนอก คือ
ทางสังคมด้วย และถือว่าคุณค่าทั้งสองด้านนี้ เชื่อมโยงเนื่องถึงกัน ไม่แยกจากกัน และสอดคล้อง เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
https://www.bloggang.com/mainblog.php?id=samathijit&month=29-10-2023&group=82&gblog=82 
