เทิดพระเกียรติพระวีรกรรมอันหาญกล้าของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 10 พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ในอดีตพระองค์ทรงบัญชาการในการสู้รบกับคอมมิวนิสต์ ณ บ้านหมากแข้ง ตำบลกกสะทอน อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย
หากจะย้อนไปในอดีต เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2516  พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี  เสด็จพระราชดำเนินโดยเฮลิคอปเตอร์ทรงเยี่ยมประชาชนในพื้นที่บ้านหมากแข้ง ซึ่งเป็นพื้นที่สีแดง และอยู่ระหว่างการสู้รบของทหารไทยกับผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์อย่างหนัก

ในขณะนั้น บ้านหมากแข้ง มีบ้านอยู่ประมาณ 60 หลังคาเรือน ไปมาไม่สะดวก ต้องใช้เวลาในการเดินทางเป็นวัน เป็นถนนทางเกษตร และเป็นพื้นที่สีแดง มีการต่อสู้ระหว่างทหารไทยและผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ จนชาวบ้านถูกคอมมิวนิสต์ยิงตาย ทำมาหากินไม่ได้ ชาวบ้านหลบหนีภัยสงครามไปอยู่บ้านตูบค้อ บ้านน้ำเย็น บ้านน้ำหมัน ต.กกสะทอน อ.ด่านซ้าย และ อ.หล่มเก่า จนถึงปัจจุบัน โดยไม่มีข้าราชการผู้ใหญ่คนไหนเข้ามาดูแลชาวบ้านเลย
ทั้ง 4 พระองค์เสด็จฯ ไปยังโรงเรียนบ้านหมากแข้ง ซึ่งเป็นที่ประทับชั่วคราว ชาวบ้านได้นำสิ่งของมาถวาย อีกทั้งพระองค์ยังพระราชทานข้าวสาร เสื้อผ้า เครื่องมือทำการเกษตร พันธุ์พืช และอื่นๆ อีกมากแก่ชาวบ้านหมากแข้ง เป็นพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น
หลังจากนั้นพระองค์จึงได้มีพระราชดำริตั้งโครงการเย็นศิระขึ้นมา ให้มีการสร้างโรงเรียนในระดับประถมขึ้นที่บ้านหมากแข้งเป็นแห่งแรกของตำบลกกสะทอน และเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2518 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์อัครราชกุมารี  ทรงเสด็จแทนพระองค์มาเป็นองค์ประธานในพิธี ในการเปิดป้ายโรงเรียนพระราชทานและโครงการเย็นศิระ บ้านหมากแข้ง
ต่อเมื่อปลายเดือนตุลาคม พ.ศ.2519 ฝ่าย ผกค. ได้ปะทะยิงสู้รบเจ้าหน้าที่ตำรวจเป็นเหตุให้เครื่องบินตก 1 ลำ ในเช้าวันที่ 28  ตุลาคม พ.ศ.2519

และในวันที่ 5 – 6 พฤศจิกายน 2519  สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร หรือสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 10 ทรงเสด็จเยี่ยมเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจในการสู้รบกับ ผกค. โดยได้ประทับแรมที่ฐานปฏิบัติการบ้านหมากแข้งเป็นเวลา 1 คืนจึงเสด็จกลับและพระองค์ได้เสด็จมาเยี่ยมเยือนอีกครั้งหนึ่งในวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ.2519  สงครามคอมมิวนิสต์ได้สิ้นสุดลง ในปี พ.ศ.2525 โดยฝ่ายทหารได้ใช้ระบบการเมืองนำการทหารตามนโยบายที่ 66/23 และ 25/25

ปัจจุบันชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนกกสะทอน ได้บริหารจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชนโดยจัดกิจกรรมตามรอยเสด็จพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช  ภายใต้กิจกรรม “เที่ยวกกสะทอนสุขใจ เทิดไท้องค์ราชัน” 
สถานที่ท่องเที่ยวปัจจุบันมี อุทยานเทิดพระเกียรติบ้านหมากแข้ง เป็นสถานที่พระบาทสมเด็จพระปริมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เคยเสด็จสร้างขวัญกำลังใจแก่ราษฎรชาวบ้านหมากแข้ง และยังเป็นสถานที่ ที่แสดงออกถึงวีรกรรมอันกล้าหาญ ของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมารในยุคนั้น หรือรัชกาลที่ 10 ในการเสด็จเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจในการสู้รบกับ ผกค. โดยอุทยานเทิดพระเกียรติ อยู่ที่ หมู่ที่ 4 บ้านหมากแข้ง ตำบลกกสะทอน ซึ่งเป็นฐานปฏิบัติการของทหารไทยในสมรภูมิภูหินร่องกล้า

ณ ฐานแห่งนี้มีเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ของชาติไทยอย่างมาก คือเมื่อครั้งยังมีการสู้รบคอมมิวนิสต์ ที่มาอาศัยอยู่ในป่าที่ภูหินร่องกล้าอยู่ อุทายเทิดพระเกียรติ บ้านหมากแข้ง แห่งนี้เคยเป็นฐานตั้งมั่นของทหารไทยที่สู้รบกับคอมมิวนิสต์ ในครั้งนั้น สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมงกุฎราชกุมาร ได้เสด็จมาประทับพักแรมเพื่อบัญชาการในการสู้รบกับคอมมิวนิสต์ และเป็นขวัญกำลังใจดูแลทุกข์สุขราษฎร ณ ฐานปฏิบัติการแห่งนี้   
ไปเที่ยวกกสะทอน ได้ทั้งความสำราญบานใจจากการชมทุ่งดอกซากุระภูลมโลแสนสวย และได้เที่ยวตามรอยพระบาท สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่ยิ่งใหญ่ของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 และรัชกาลที่ 10

เรื่องและภาพโดย Travelista นักเดินทาง/ตะลอนไป/Blogtech