~ กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (กำอิแม่สอน) ~ สมัยเด็ก ๆ ที่บ้านเราค่อนข้างมีฐานะ (เมื่อเทียบกับบ้านอื่น ๆ ในหมู่บ้านหลังดอยเล็ก ๆ นี่) แม่ก็จะคอยเตือนพวกเรา ไม่ให้เห่อเหิมไปกับความมั่งมีที่อาจจะดูว่าเหนือคนอื่น... แม่สอนว่า... “ถึงเป๋นเจ้าจ๊าง มหาเศรษฐี จื้อเสียงบ่ดี ไผบ่อวดอ้าง จื้อเสียงเฮาดี ถึงต๋ายกระด้าง ก็ยังมีคนอวดไว้” ศัพท์ : เจ้าจ๊าง = เป็นเจ้าของช้าง จื้อเสียง = ชื่อเสียง ไผบ่อวดอ้าง = ไม่มีคนนับถือยกย่อง ต๋ายกระด้าง = เสียชีวิตไปนานแล้ว คำแปล : ถึงจะร่ำรวยเป็นเจ้าของช้าง เป็นมหาเศรษฐี แต่หากชื่อเสียงไม่ดีก็ไม่มีคนเขายกย่องพูดถึง แต่หากเราเป็นคนดีมีชื่อเสียง(ในทางดี) แม้ตายไปเนิ่นนานก็ยังมีคนเขากล่าวขวัญถึง ขยายความ : ทางภาคเหนือเรา สมัยก่อนถ้าใครมีช้างเลี้ยงไว้ในครอบครอง เขาจะเรียกว่า"พ่อเลี้ยง"เลยแหละ เพราะช้างเป็นสัตว์ที่มีค่า ราคาแพงท่านก็เลยเอามาเปรียบเปรยไว้ใน"กำบ่ะเก่า"บทนี้ว่า ถึงจะร่ำรวยแค่ไหน แต่หากทำตัวไม่ดี มีแต่ชื่อเสีย ก็ไม่มีใครเขายกย่อง ในทางกลับกัน คนยากจนแต่ทำตัวดี แม้ตายจากไปผู้คนก็ยังพูดถึง กับอีกบทหนึ่ง แม่สอนให้รู้จักประมาณตัว... "ก้อยอยู่ไปต๋ามน้ำ ทำไปต๋ามตั๋ว น้ำเปียงใด ดอกบัวเปียงอั้น" ศัพท์ : ก้อย = ค่อย ต๋ามน้ำ = ตามน้ำ ต๋ามตั๋ว = ตามตัว เปียง = เพียง เปียงอั้น = เพียงนั้น คำแปล : ค่อย ๆ ใช้ชีวิตตามธรรมดา ทำอะไรตามอัตภาพของตัว เหมือนดอกบัวที่ลอยปริ่มเหนือน้ำ ขยายความ : เป็นคำสอนที่เตือนให้เรารู้จะประมาณตน ไม่ทำอะไรเกินตัว ทำตัวเหมือนดอกบัวที่ลอยเรี่ยน้ำ จะไม่มีวันหักหรือจมนั่นเอง   Create Date : 27 สิงหาคม 2557     Last Update : 22 สิงหาคม 2560 15:04:47 น. Counter : 3621 Pageviews.   1 comment Share Tweet

~ กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (กำอิแม่สอน)~ บางครั้งแม่ก็สอนให้เรียนรู้ทีจะปล่อยวาง และยอมรับในชะตาชีวิตที่ไม่อาจหลีกเลี่ยง ด้วย"กำบ่ะเก่า"ที่ว่า... “พระจั๋นทร์อยู่ฟ้า เป๋นเหยื่อราหู ปล๋าเหยี่ยนอยู่ฮู ยังต๋ายถูกส้อม ศัพท์ : ปล๋าเหยี่ยน = ปลาไหล ฮู = รู ส้อม = เหล็ก(หรือไม้)ปลายแหลม คำแปล : ดวงจันทร์แม้จะลอยอยู่สูงบนฟ้า ยังถูกราหูมาบดบังเป็นบางคราว ปลาไหลขนาดซุกซ่อนตัวอยู่ในรู ยังอาจถูกแทงด้วยส้อม ขยายความ : ในการดำเนินชีวิต ความแน่นอนคือความไม่แน่นอน ดังนั้นเมื่อจะทำอะไรเราจึงไม่ควรคาดหวังในผลเลิศจนเกินไป เพราะบางทีเหตุไม่คาดฝันอาจจะเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา ซึ่งเราต้องรู้จักวางใจยอมรับในเหตุไม่คาดฝันนั้น ๆ และบางคราว แม่ก็จะปรารภให้ฟังถึงความเป็นธรรมชาติ-ธรรมดาของสรรพสิ่งในโลก ด้วยคำกล่าวที่คล้องจองแบบนี้... “มดง่ามมักมันหมู ศัตตู๋มักใส่โต้ด คนขี้โขดจั้งเสียของ คนจ๋องหองบ่มีเปื้อน คนบ่โล่งบ่เลื่อนจังสลิด คนทำผิดแป๋งหน้าเศร้า ขี้เหล้ามักจิ้นปล๋าอาหาร แม่มานจั้งหุมส้ม คนเฒ่าขี้จ่มลูกหลานจัง คนขี้จิ๊ขี้จ๋ำ บ่มีบริวารเปื้อนป๊อง คนมักนุ่งมักหย้อง บ่มีเงิน ต้านบ่เจิน บ่ดีไปร่วมแหล่” ศัพท์ : มดง่าม = มดดำชนิดหนึ่ง ตัวเล็กกัดเจ็บ มัก = ชอบ มันหมู = น้ำมันหมู (คนสมัยก่อนไม่มีน้ำมันพืชใช้ จึงใช้น้ำมันหมูในการปรุงอาหารประเภทผัดหรือทอด) ศัตตู๋ = ศตรู คู่อริ (อาจหมายรวมถึงคนที่ไม่ชอบหน้ากัน) โต้ด = โทษ คนขี้โขด = คนขี้โกรธ จั้ง = ช่าง ,มักจะ คนจ๋องหอง = คนจองหอง,คนหยิ่ง เปื้อน, เปื้อนป๊อง = เพื่อน ,เพื่อนพ้อง คนบ่โล่งบ่เลื่อน = คนไม่โปร่งใส ไม่ซื่อ สลิด = ดัดจริต เสแสร้ง แป๋งหน้า = ทำหน้า แม่มาน = หญิงตั้งครรภ์ หุม = ชอบ ส้ม = ของรสเปรี้ยว ขี้จ่ม = ชี้บ่น จัง = ชัง คนขี้จิ๊ขี้จ๋ำ = คนตระหนี่ คนมักนุ่งมักหย้อง = คนช่างแต่งตัว ต้าน = ท่าน เจิน = เชิญ บ่ดีไป = อย่าไป คำแปล : “มดดำมักชอบมันหมู ศัตรูมักให้โทษ คนขี้โกรธมักเสียของ คนจองหองมักไม่มีเพื่อน คนไม่ซื่อใสมักเสแสร้ง คนทำผิดมักทำหน้าเศร้า คนดื่มเหล้าชอบอาหารกับแกล้ม หญิงตั้งครรภ์ชอบกินของเปรี้ยว คนแก่ขี้บ่นลูกหลานไม่ชอบ คนดระหนี่ไม่มีบริวารเพื่อนฝูง คนชอบแต่งตัวมักไม่มีเงิน งานใด ๆ หากไม่ได้รับเชิญก็ไม่สมควรไปร่วม” ขยายความ : มนุษย์เป็นสัตว์สังคม การจะอยู่ร่วมกันจึงต้องมีระบบระเบียบ เป็นกรอบในการปฏิบัติตัว เพื่อจะได้เป็นที่รักใคร่เอ็นดูของผู้อื่น และเป็นการระมัดระวังไม่ให้ไปก้าวก่ายหรือกระทบกระทั่งกับผู้ใด ทั้งยังเป็นการสอนให้เข้าใจและยอมรับในธรรมชาติของสิ่งต่าง ๆ เพื่อที่เราจะได้ไม่รู้สึกขัดแย้งเมื่อต้องพบเจอกับอะไร ๆ ที่อาจจะดูแปลกและแตกต่างจากความคิดความเห็นหรือประสบการณ์ของเรา   Create Date : 25 สิงหาคม 2557     Last Update : 22 สิงหาคม 2560 15:12:36 น. Counter : 1803 Pageviews.   3 comment Share Tweet

~ กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (กำอิแม่สอน)~ กำอิแม่สอน..."กำบ่ะเก่า"วันนี้ขออนุญาตมาแบบสั้น ๆ สองบทค่ะ “ถึงจะอยู่ขวงเงินขวงคำ บ่เต้าฝนฮำแสนห่า” ศัพท์ : ขวง = กรง บ่เต้า = ไม่เท่า ฝนฮำ = ฝนพรำ(กรำฝน) คำแปล : แม้จะอยู่ในกรงเงินกรงทอง ก็ไม่เป็นสุขเท่าอยู่ข้างนอกแต่ถูกฝนพรำสักแสนห่า ขยายความ : มนุษย์เราไมว่าจะยากดีมีจน หรือแม้กระทั่งสรรพสัตว์ทั้งหลาย สิ่งสำคัญสูงสุดในชีวิตอย่างหนึ่งคืออิสรภาพ เสรีภาพ ดังนั้นต่อให้ได้อยู่ในกรงทองคำ แต่หากไร้อิสรภาพก็ไม่มีความหมาย “นกบ่บิน จะไปก๋ำปีกมันอ้า งัวควายบ่กิ๋นหญ้า จะไปเต็กเขามันลง” ศัพท์ : จะไป = อย่า (จะไปยะ = อย่าทำ, จะไปอู้ = อย่าพูด) ก๋ำ = กำ,จับ เต็ก = กด , ข่ม คำแปล : ถ้านกไม่บินอย่าพยายามไปจับปีกมันให้กาง วัวควายไม่กินหญ้าก็อย่าไปพยายามกดเขามันลง ขยายความ : เปรียบได้กับสำนวนไทยที่ว่า"อย่าข่มเขาโคขืนให้กลืนหญ้า" นั่นเอง เป็นคำเตือนไม่ให้เราไปละเมิดหรือก้าวก่ายในสิทธิส่วนตัวของผู้อื่น แม้จะด้วยหวังดีก็ตาม เพราะไม่ว่าใครย่อมไม่ชอบการถูกบังคับ ขืนใจให้กระทำในสิ่งที่ตนเองไม่อยากทำ   Create Date : 23 สิงหาคม 2557     Last Update : 22 สิงหาคม 2560 15:16:39 น. Counter : 1182 Pageviews.   0 comment Share Tweet

~กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (ตอน...กำอิแม่สอน)~ สรีสวัสดีเจ้า... แล้วก็ได้ฤกษ์เบิกดิถี ปัดฝุ่นบล็อกกลุ่มนี้เสียที ในช่วงเดือนอันเป็นมงคลนี้ (แม้จะล่วงเลยมาจนจวนเจียนจะหมดเดือนเข้านี่แล้วก็ตามทีเถอะ...แหะ ๆ ) ขออนุญาตหยิบยกเอา"กำบ่ะเก่า"มาเล่าต่อ ก่อนที่จะเลือนหายไปกับกาลเวลา... กำบ่าเก่าเหล่านี้ส่วนใหญ่จะเก็บรวบรวมมาจากกำอู้กำเอิ้นของแม่ เพราะแม่ฉันเขาเป็นคนโบราณ ที่มักจะเกรงใจลูก ๆ หลาน ๆ โดยแม่มักจะปรารภเสมอว่า... "ละอ่อนบ่าเดี่ยวนี้เปิ้นฮ่ำเฮียนมานัก ความฮู้เปิ้นสูงล้ำเฮาก่อน..." (เด็กสมัยนี้เค้าเรียนมาเยอะ ความรู้เค้าสูงกว่าเราอีก...) ดังนั้น แม่จึงไม่ใคร่ได้สอนอะไรพวกเราตรง ๆ สักเท่าไหร่ เวลามีปัญหา หรือมีเรื่องราวอะไรเกิดขึ้น เขามักจะหยิบยกเอา"กำบ่าเก่า" (ที่สอดคล้องกับสถานการณ์) พวกนี้แหละมาพูดลอย ๆ แล้วก็เน้นย้ำว่า...คนบ่าเก่าเปิ้นว่าไว้ไม่ผิดหรอก... ในบล็อกนี้ วันนี้จะขอยกกำสอนอี่แม่มาเพียงหนึ่งบทก่อน... (เพื่อจะได้เก็บที่เหลือไว้อัพบล็อกวันหลัง ๆ ซึ่งนับจากวันนี้ไป(บอกกับตัวเองว่า) จะพยายามเขียนบล็อกกลุ่มนี้ให้ได้อย่างน้อยวันละบล็อก...เอ้า!) 'กำบ่ะเก่า'สำหรับวันนี้ เป็นประหนึ่งสุภาษิตสอนหญิง อาจจะเพราะแม่เขามีลูกสาวเยอะ ก็เลยพร่ำกล่าว"ค่าวก้อม"บทนี้บ่อยเป็นพิเศษ... “น้องเป๋นบุปผา มาลาดอกไม้ ไก๋สรเก้าแก้วคนธา เผิ้งปู้มิ้นหากบินมาหา บ่ใจ้มาลาเซาะหาปู้เผิ้ง” ศัพท์ บุปผามาลา = ดอกไม้ ไก๋สร = เกสรดอกไม้ เก้าแก้ว = แก้วเก้าประการ(นพรัตน์) เปรียบเทียบว่าเป็นของมีค่า (สุ)คนธา = ส่งกลิ่นหอม เผิ้ง-ปู้-มิ้น = ผึ้ง ภู่ มิ้น(แมลงให้น้ำหวานชนิดหนึ่งคล้ายผึ้งแต่ตัวเล็กกว่า) บ่ใจ้ =ไม่ใช่ เซาะหา = เสาะหา ตามหา คำแปล : ผู้หญิงเปรียบเป็นเช่นดอกไม้ งดงามเลอค่าในตัว ส่งกลิ่นหอมจรุงไป หมู่แมลงภู่ผึ้งย่อมบินมาหามาดอมดมเอง ไม่ใช่ดอกไม้ต้องไปแสวงหาแมลง ขยายความ : จากคำแปลด้านบนคงแทบจะไม่ต้องขยายความใด ๆ อีก เป็นคำสอนลูกผูหญิงให้รักนวลสงวนตัว เมื่อถึงเวลามีคู่ ให้ฝ่ายชายเขามาหา อย่าเที่ยวไปวิ่งไล่ตามผู้ชายนั่นเอง จากคำสอนบทนี้ทำให้นึกถึงบทกลอนสุภาษิตสอนหญิงของท่านสุนทรภู่อยู่บทหนึ่ง เนื้อหาใจความค่อนข้างใกล้เคียงกันทีเดียว... เป็นสาวแส้แร่รวยสวยสะอาด ก็หมายมาดเหมือนมณีอันมีค่า แม้แตกร้าวรานร่อยถอยราคา จะพลอยพาหอมหายจากกายนาง .......... อนึ่งเนตรอย่าสังเกตให้เกินนัก จงรู้จักอาการประมาณหมาย แม้ประสบพบเหล่าเจ้าชู้ชาย อย่าชม้ายทำชม้อยตะบอยแล   Create Date : 22 สิงหาคม 2557     Last Update : 22 สิงหาคม 2560 15:29:48 น. Counter : 3696 Pageviews.   2 comment Share Tweet

~ กำบ่ะเก่า ...บ่เล่าอาจลืม (๒๓) "กำสอนอิแม่" ~ สวัสดีเจ้า... อย่างที่เคยเล่าไว้ในบล็อกแม่วันก่อนว่าแม่เราเขาเป็นคนไม่ค่อยพูด ไม่ค่อยฟู่เล่นเจรจากับลูก ๆ เท่าไหร่ แต่เวลาพวกเราดื้อหรือเกเร หรือทะเลาะกันตามประสาเด็ก ๆ แม่เขาจะมีวิธีว่ากล่าวตักเตือนในแบบของเขา แม่เป็น"คนบ่ะเก่า"ที่มักจดจำคำพูดคำสอนของคนบ่ะเก่าเอามาบอกเล่าต่อแก่พวกเราอยู่เป็นประจำ เป็นกึ่ง ๆ บอกต่อ กึ่ง ๆ สั่งสอนอบรม โดยไม่บอกว่ากำลังสอน เพราะแม่ไม่ใช่คนจ้ำจี้จ้ำไช ปกติแล้วเขาจะใช้วิธี "ทำให้ดู อยู่ให้เห็น"มากกว่าที่จะ"พูดให้ฟัง" (เพราะหน้าที่นั้นเขายกให้พ่อไปแล้ว) แต่เวลาเขาเอ่ยปาก...พวกเราก็มักจะได้รับหลักคิดในการดำเนินชีวิตที่ลึกซึ้งและคมคายอยู่เสมอ กำบ่ะเก่าที่รวบรวมมาในบล็อกนี้(และอีกหลาย ๆ สำนวนในบล็อกเก่า ๆ ก่อนหน้า) ก็ได้มาจากคำบอกคำสอนของแม่ที่เราจำ ๆ จด ๆ ไว้เจ้า... เวลาเห็นลูก ๆ กินอยู่ฟุ่มเฟือย หรือแต่งเนื้อแต่งตัวเกินพอดี แม่เขาก็จะบอกว่า... "กิ๋นหื้อปอต๊อง หย้องหื้อปอตั๋ว" ความหมายก็คือ สอนให้เรานุ่งเจียมห่มเจียม กินอยู่ให้รู้ประมาณและความพอดี หรือ... "กิ๋นเข้าหื้อไว้ต่าน้ำ" กินข้าวให้พอดี ๆ เหลือพื้นที่ในท้องสำหรับน้ำด้วย เป็นคำสอนให้รู้จักแบ่งสัดส่วนของการกระทำอะไรก็ตามให้พอดี ๆ และ... "ยามป้อแม่มี กิ๋นขว้างโบ้ะขว้างบ้ะ กันป้อแม่ต๋ายละ เป๋นบ่ะห่อยนอยจา" คำแปล : ตอนที่พ่อแม่ยังอยู่ก็กินทิ้งกินขว้าง แต่พอพ่อแม่เสียชีวิตแล้วนั่นแหละถึงค่อยรู้สำนึก แต่ถึงตอนนั้น ทรัพย์สินเงินทองก็กระสานซ่านเซ็น ไม่เป็นชิ้นเป็นอัน เหมือน"บ่ะห่อยนอยจา"(มะระขี้นก) บางทีแม่ก็สอนเราเรื่องของการพูดจา ว่า... "กำเข้าหู จะไปฟั่งถูออกปาก จักยากใจ๋ปายลูน " ความหมายก็ตรงตัวคือ... เมื่อเราได้ยินได้ฟังอะไรมา ให้กลั่นกรองให้ดีก่อนจะตอบโต้หรือเอาไปบอกต่อคนอื่น ไม่เช่นนั้น อาจจะมีผลกระทบตามมา สร้างความเสียหายให้ผู้อื่น และทำให้เราต้องลำบากใจ หรือ... "กำติเตียนสำเนียงจ่มส้าม ย่อมจะมีมากู้ทิศ" หมายถึง คำติฉินนินทานั้นเป็นเรื่องธรรมดาโลก ย่อมจะมีมาจากทั่วทุกสารทิศ เพราะฉะนั้นไม่ควรถือสาใส่ใจ และ... "กำจ่มกำด่านั้นเป๋นกำดี ก๋อนฟังบ่ถี่มันตึงบ่ม่วนหู" "กำจ่มกำด่า"ในที่นี้หมายถึงคำบ่นคำว่ากล่าวของคนแก่อาจจะฟังไม่เสนาะหูนัก แต่ฟังให้ดีก็ล้วนเป็นข้อคิดที่ดีทั้งนั้น กับ... "กันว่าจะมัด บ่ต้องมัดด้วยป๋อ กำปากกำคอมัดกั๋นก่อได้" นั่นคือคำสอนว่าด้วยการผูกใจคน ว่าหากจะมัดใจใครล่ะก็ ไม่ต้องใช้เชือก(ป๋อ=ปอ)หรอก แค่ใช้คำพูดดี ๆ นี่แหละที่สามารถผูกใจคนได้ หลายครั้งแม่ก็จะสอนให้เรามีเมตตา รู้จักเอื้อเฟื้อผู้อื่นด้วยกำบ่ะเก่าที่ว่า... "คนขี้จิ๊ ไผบ่ถามหา คนมีเมตต๋า ไปไหนบ่กั้น" คนขี้จิ๊ หมายถึงคนตระหนี่ ขี้เหนียว บ่กั้น ก็คือไม่อดตาย สำนวนนี้ก็หมายความว่าคนขี้เหนียวไม่มีใครเขาอยากพูดถึง แต่คนใจดีมีเมตตาไปไหนก็ไม่มีวันอดตาย หรือ ... "ขี้โลภปันเสีย ขี้เหลือปันได้" ขี้โลภ=มักได้ ตะกละ, ขี้เหลือ =เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เรื่องของการวางตัว... "จะนั่งหื้อผ่อตี้ จะหนีหื้อผ่อก้น" ก่อนจะนั่งให้ดูที่นั่งว่าไม่มีอะไรเปรอะเปื้อนหรือมีของมีคมที่อาจจะเป็นอันตราย พอจะลุกจากไปก็ต้องเหลียวดูข้างหลังว่าไม่ทิ้งร่องรอยหรือลืมอะไรไว้ "กิ๋นได้ไว้ในไห กิ๋นบ่ได้ไว้ในใจ๋" เมื่อได้รับอะไรมา ไม่ว่าจะหามาเองหรือมีคนให้ ถ้าเป็นของกินก็ให้เก็บถนอมรักษาไว้(ในสมัยก่อนเขาจะเก็บของกินไว้ในไห) แต่ถ้าเป็นของที่กินไม่ได้ก็ให้จดจำรำลึกไว้ในใจ(ให้สำนึกบุญคุณนั่นเอง) "แป๋งเฮือไว้หลายต้า หม่าเข้าไว้หลายเมือง" (สร้างเรือไว้หลายท่า(ท่าน้ำ) แช่ข้าวไว้หลายเมือง) ให้ผูกมิตรไว้หลาย ๆ ที่ เผื่อวันใดเกิดพลาดพลั้งตกอับจะได้มีที่พึ่งพา "จะไปดูหมิ่นเจ้า จะไปเล่าขวัญนาย จะไปขายของฝาก จะไปปากบ่เป๋นธรรม" จะไป = อย่า ดูหมิ่น = ดูถูก เล่าขวัญ=นินทา ว่าร้าย จะไปดูหมิ่นเจ้า -- ก็คือให้มีความเคารพในผู้มีศักดิ์สูงเช่นเชื้อพระวงศ์ เป็นต้น จะไปเล่าขวัญนาย - - อย่านินทาเจ้านาย อย่านำเรื่องส่วนตัวของเจ้านายไปเปิดเผยหรือกล่าวประจาน จะไปขายของฝาก - - ของที่ผู้อื่นมอบให้หรือนำมาฝาก เป็นของที่มีค่าทางจิตใจ ควรเก็บรักษาอย่าได้นำออกไปขายหรือจำหน่ายจ่ายแจกต่อ จะไปปากบ่เป๋นธรรม. -คำว่า'ปากบ่เป๋นธรรม' ก็หมายถึงการพูดปดมดเท็จ การพูดจาหยาบคาย ส่อเสียด ยุให้รำตำให้รั่ว ชวนทะเลาะ...ฯลฯ ให้งดเว้นการพูดเช่นนี้นั่นเอง นี่คือแม่ของเราค่ะ... พวกเรามักจะภาคภูมิใจเสมอเวลามีคนชมแม่ว่าหน้าตาผ่องใส... เราก็มักจะบอกกันว่า... ใช่สิ ก็แม่เขาถือคติที่ว่า... "ใจ๋ใสเป๋นบุญ ใจ๋ขุ่นเป๋นบาป" นิ... จริง ๆ แล้ว "กำสอนอิแม่" ยังมีอีกเยอะมาก... ถ้าจะนำมาลงไว้ทั้งหมดในบล็อกเดียว บล็อกก็คงจะยาวเป็นเป็นขบวนรถไฟสายเหนือเป็นแน่ ขออนุญาตเก็บไว้คราวต่อ ๆ ไปแล้วกันค่ะ ฝากบล็อกนี้ไว้ส่งท้ายเดือนแห่งวันแม่เจ้า...   Create Date : 29 สิงหาคม 2555     Last Update : 22 สิงหาคม 2560 15:35:40 น. Counter : 11287 Pageviews.   11 comment Share Tweet

• ชวนศึกษา(ธรรมะ)
• ชวนปฏิบัติ(ธรรม)
• เปิดบ้านแม่ไก่-ทักทายกันหน่อย
• หนังสือเก่า...อยากเล่าต่อ
• นิย๊าย ~ นิยาย
• นิย๊าย-นิยาย(๒)
• นิยายฝาหรั่ง & หนังสือแปล
• นิยายสายจีน
• วรรณกรรมเยาวชน
• สาระ(ค)ดี-ดี (Non-fiction)
• อ่านตามเกม
• ชวนดู(K)ซีรี่ยส์
• ฅนเมือง อู้กำเมือง
• เรื่องเล่าจากหลังดอย
• ปกิณกะ ซะป๊ะ ~ ซะเป้ส
• บทกวีที่ผูกพัน
• เดินทางไกลกับ"ไซอิ๋ว"
• บ่นบ้า' ตามอารมณ์ '
• สารบัญหนังสือในบล็อก

• เมณี
• บังอร-บังเอิญ
• โมกสีเงิน
• ป้ามด
• แม่เฮือน
• ปลิวตามลม
• นวลกนก
• January Friend
• ดอกเสี้ยวขาว
• อั๊งอังอา
• กวินทรากร
• Zhivago
• BoOKend
• ทิวาจรดราตรี
• นัทธ์
• nikanda
• โสดในซอย
• นายแจม
• narumol_tama
• Chulapinan
• แพนด้ามหาภัย
• beer87
• yjam
• วินนี่ย์หมีพูห์
• เจ๋วะรัฐถะ
• ammataya
• ลูกปัดแก้ว
• กะว่าก๋า
• นิงัย
• ร่มไม้เย็น
• แก้วกังไส
• พยัคฆ์ร้ายแห่งคลองบางหลวง
• ศรีสุรางค์
• แพรจารุ
• last_tibetstone
• malarn cha
• หอมกร
• JewNid
• กิ่งไม้ไทย
• หวานเย็นผสมโซดา
• komyooth
• PTNCenter
• rngja
• dream-devil
• เหมือนพระจันทร์
• kangsadal
• PhueJa
• ปลายทางของสายรุ้ง
• ปลาทองแก้มยุ้ย
• Pribtaa
• วิรตี
• Friday Story
• อุ้มสม
• ~:พุดน้ำบุศย์:~
• สามปอยหลวง
• ดอยสะเก็ด
• lovereason
• คนสวยที่ไม่เคยสวย
• PZOBRIAN
• ออโอ
• เรียวรุ้ง
• Webmaster - BlogGang

• olddreamz
• เมืองแจ๋ม
• เปิดโลกลำปาง
• ฅนเมือง
• โลกล้านนา
• ธรรมะดอทคอม
• Yahoo !
• Google
• คนเมืองฟังกำเมือง
• คำไท - คำถิ่น
• คลังภาพ
• BlogGang.com