Bloggang.com : weblog for you and your gang
'หัวใจ๋ข้า หัวใจ๋เจ้า ห้อยอยู่เก๊าเดียวกั๋น'
*
*คลิกเพื่ออ่านคำแปลเจ้า
:)
วิถีธรรมใน 'กำบ่ะเก่า' (๕)
'กำบ่ะเก่า'
ในกำเมืองหลายคำที่บอกเล่าถึงวิถีชีวิตหรือ "ฮีตฮอย" ของคนโบราณล้านนาที่สอดคล้อง กลมกลืนกับธรรมชาติ สอดแทรกคติเตือนใจอันอิงอยู่กับคติธรรมทางพุทธศาสนาไว้อย่างลึกซึ้ง
วันนี้ขอเสนอ "กำบ่ะเก่า" สักสอง -สาม สำนวนเจ้า...
๑. "แป๋งผิดไปถึงลูก แป๋งถูกไปถึงหลาน"
คำแปล :
ทำผิดติดไปถึงลูก ทำถูกต้องส่องถึงหลาน
ขยายความ :
วัฒนธรรมอันเป็นวิถีชีวิตของชุมชนที่สะท้อนถึงความผสานผสมกลมกลืนกลายเป็นแบบฉบับของการดำรงอยู่ร่วมกันอย่างมีเอกภาพนั้น เขาได้ปลูกฝังพฤติกรรมที่ได้ผ่านการ ลองผิด-ลองถูก มาเป็นเวลายาวนาน จนเป็นบทเรียนสรุป เช่นการระวังตัวมิให้กระทำความชั่วหรือบาปโดยมีคาถาประจำใจว่า ใครไม่เห็นแต่เทวดาก็เห็น เป็นต้น
การสร้างมรดกไว้ให้ลูกหลายในด้านศีลธรรมและวัฒนธรรมจำเป็นยิ่งกว่าการสะสมมรดกทางวัตถุ หรือทรัพย์ทางกายภายนอก ซึ่งลูกหลานอาจผลาญใช้ให้หมดได้เพียงชั่วอายุหนึ่ง แต่ถ้าหากเขามีมรดกทางจิตใจหรือทางศีลธรรม วัฒนธรรมแล้ว สมบัติล่านั้นไม่เพียงจะยังคงอยู่ แต่อาจงอกเงยออกดอกผลไปจึงถึงลูก หลาน เหลน โหลน เป็นอนุสาวรีย์แห่งความดีของบรรพบุรุษ
หากพ่อแม่ทำในสิ่งผิดก็ถือเป็นมรดกตกทอดถึงผู้สืบตระกูลได้ ซึ่งนับว่าเป็นมรดกที่ผู้ให้มิได้จงใจให้และผู้รับก็มิได้จงใจรับ แต่เป็นการจำใจทั้งสองฝ่ายมากกว่า
ถ้าทำถูกก็เหมือนปลูกไม้ผลต้นใหญ่ให้ความร่มรื่นชื่นใจ อีกสามารถเก็บเกี่ยวดอกผลกิน - ใช้ได้ไปถึงชั้นลูกชั้นหลาน
๒."จะนั่งหื้อผ่อตี้ จะหนีหื้อผ่อก้น"
คำแปล :
ก่อนนั่งให้ดูที่ ก่อนลุกหนีให้ดูก้น
ขยายความ :
ตรงกับพุทธภาษิตที่ว่า ใคร่ครวญก่อนจึ่งทำ
คนโบราณหรือคนบ่ะเก่า ให้ข้อเตือนจิตสะกิดใจว่าก่อนจะทำอะไร ให้ตั้งสติ วินิจฉัยว่าอะไรเป็นอะไร เพื่อมิให้ต้อง น้ำตาตกใน ภายหลังเพราะความผิดพลั้งไม่ระมัดระวังให้ดีก่อนลงมือทำ คำว่า ผ่อ หรือดู หมายถึง คิด หรือ ทบทวนและไตร่ตรองให้รอบคอบก่อนลงมือทำ คิดก็หมายถึงดูด้วยสติ
ก่อนจะนั่งก็ดูที่ว่ามีธุลีหรือของมีคมอยู่หรือไม่ ก่อนจะลุกไปก็คลำก้นดูก่อนว่ามีใครสัปดนแกล้งเอา หาง ใส่หรือเปล่า ทางที่ดีควร ผ่อ ก่อนเพื่อความไม่ประมาททั้งนี้มิใช่การ ระแวง แต่เป็น ระวัง สติต้องน้ำหน้าสตัง(ค์) แต่ถ้าไม่ระวังสตัง(ค์) ก็จะพังสติ
สติจึงเป็นเสมือนเพื่อนดีคู่ชีวิต มีคนเสียคนเพราะสตังค์ (เงิน) มามากต่อมาก
ที่จริงเงินมิใช่ตัวทำลาย สติที่บกพร่องหรือจิตที่ขาดสติเพราะมิได้ดำริก่อนใช้ก่อนเสพทรัพย์นั้นต่างหากที่เป็นบ่อเกิดแห่งหายนะ
เช่นเดียวกับมีด ซึ่งใช้ทำครัวก็ได้ฆ่ าคนก็ได้ มันจะเป็นเครื่องมือหรืออาวุธก็สุดแต่ว่าผู้ใช้กำลังถูกครอบงำด้วยโพธิหรือว่ากิเลส
๓. "ขี้โลภปันเสีย ขี้เหลือปันได้"
คำแปล:
คนขี้โลภมักเสีย คนเอื้อเฟื้อมักได้
ขยายความ :
คนโลภแม้มีเงินล้นบ้าน แต่ด้านจิตยังคิดว่า ขาด (ลาภ) อยู่ร่ำไปเรียกคนประเภทนี้ว่า อยากจน แทน ยากจน หรือไม่ก็เป็นคน ร่ำที่จะรวย คือ ใจพร่ำเพ้อที่จะรวย
คนขี้โลภหรือขี้งกมักพบแต่ความพินาศเพราะขาดความยับยั้งและชีวิตจะมีแต่ผิดหวังคือ ปันเสีย เพราะตั้งเป้าหรือความต้องการไว้สูงเกินควรจึงพยายามใช้ทั้งเล่ห์ ทั้งกล ทั้งมนต์ ทั้งคาถา มุ่งหน้ากอบโกย ยิ่งได้ยิ่งย่ามใจหรือคะนองแล้วเผลอลองเสี่ยงในสิ่งที่ไม่ควรเสี่ยง จนถูกโกง หรือไม่ก็ถูกจับดำเนินคดีฉ้อโกง
ตรงข้ามกับคนที่คิดแต่จะเหลือหรือเผื่อแผ่ซึ่งเป็นความสุขสดชื่นอย่างหาประมาณมิได้ แม้มีน้อยก็มีความสันโดษพอใจไม่ทะยานอยากและเมื่อมีมากก็จะเจือจานแก่ผู้อื่น จึงเสมือนว่าตนเป็นเศรษฐีทางใจอยู่เสมอ เสมือนว่า ได้ มาอย่างมิหยุดหย่อน
ตรงกันข้ามกับ นายทุน ที่แม้จะมั่งมีเงินทองกองมหึมาก็ยังรู้สึกเสมอว่าตนยังรวยไม่พอและพร้อมที่จะกอบโกยไม่ยอมยุติ
จึงมีคำพูดว่า
เศรษฐีย่อมใจบุญนายทุนย่อมหน้าเลือด (เศรษฐี โดยรูปศัพท์แปลว่า ผู้ประเสริฐ")
อ้างอิง : ภูมิปัญญาล้านนาชน อ.มานิต สุทธจิตต์
Create Date : 13 มีนาคม 2551
Last Update : 5 ตุลาคม 2551 14:45:15 น.
5 comments
Counter : 1162 Pageviews.
Share
Tweet
มาอ่านค่ะ
โดย:
เมณี
วันที่: 13 มีนาคม 2551 เวลา:13:53:52 น.
ชอบจังแป๋งผิดไปถึงลูก แป๋งถูกไปถึงหลาน"
จะจำไว้เลยเจ๊า...เอาไปสอนลูกสอนหลาน
โดย:
มุกสีทอง
วันที่: 13 มีนาคม 2551 เวลา:16:19:26 น.
พึ่งเกยได้ยิน 555 นานๆจะเจอคนลำปาง เนอะ
โดย:
boatboat
วันที่: 14 มีนาคม 2551 เวลา:12:28:02 น.
"ขี้โลภปันเสีย ขี้เหลือปันได้"
อืม... แต่ขอ งก สักนิด ได้บ่
(นิดนึงอะค่ะ แหะ ๆ ๆ)
โดย:
ปลิวตามลม
วันที่: 14 มีนาคม 2551 เวลา:16:50:19 น.
อ่านแล้วได้คิดจริงๆเลย ความจริงเรื่องมันไม่ได้ไกลตัวเลยนะคะ แต่เราๆมักมองข้ามเสมอเลย เข้ามาอ่านทีไรก็ได้อะไรๆติดตัวไปเสมอเลย
โดย:
Chulapinan
วันที่: 3 เมษายน 2551 เวลา:20:32:42 น.
ชื่อ :
Comment :
*ใช้ code html ตกแต่งข้อความได้เฉพาะสมาชิก
แม่ไก่
Location :
ลำปาง Thailand
[Profile ทั้งหมด]
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
Smember
ผู้ติดตามบล็อก : 184 คน [
?
]
**หลังไมค์เจ้า**
Cute Clock Click!
เออสิ,มาอยู่ใยในโลกกว้าง
เฉกชลคว้างมาเมื่อไรไม่นึกฝัน
ยามจากไปก็เหมือนลมรำพัน
โบกกระชั้นสู่หนไหนไม่รู้เลย
รุไบยาต ~ โอมาร์ คัยยัม
สุริยฉัตร ชัยมงคล : แปล
Latest Blogs
~ท่านหญิงในกระจก/แสงเพลิง ~
~เพชรรากษส/อลินา ~
~มนตร์ทศทิศ/ราตรี อธิษฐาน ~
~เมื่อหอยทากมีรัก 1-2/"ติงโม่"เขียน/พันมัย แปล ~
~ให้รักระบายใจ/"ณกันต์"เขียน ~
~ผมกลายเป็นแมว/Abandoned/Paul Gallico เขียน(ภูธนิน แปล) ~
~พ่อค้าซ่อนกลรัก & หมอปีศาจแสนรัก/"หูเตี๋ย" เขียน(Wisnu แปล) ~
~อาจารย์ยอดรัก/"หูเตี๋ย" เขียน(Wisnu แปล) ~
~จอมโจรพยศรัก/"หูเตี๋ย" เขียน(Wisnu แปล) ~
สารบัญหนังสือ: รวมลิงก์หนังสือที่รีวิวในบล็อก # ๑ + ๒
Group Blog
ชวนศึกษา(ธรรมะ)
ชวนปฏิบัติ(ธรรม)
เปิดบ้านแม่ไก่-ทักทายกันหน่อย
หนังสือเก่า...อยากเล่าต่อ
นิย๊าย ~ นิยาย
นิย๊าย-นิยาย(๒)
นิยายฝาหรั่ง & หนังสือแปล
นิยายสายจีน
วรรณกรรมเยาวชน
สาระ(ค)ดี-ดี (Non-fiction)
อ่านตามเกม
ชวนดู(K)ซีรี่ยส์
ฅนเมือง อู้กำเมือง
เรื่องเล่าจากหลังดอย
ปกิณกะ ซะป๊ะ ~ ซะเป้ส
บทกวีที่ผูกพัน
เดินทางไกลกับ"ไซอิ๋ว"
บ่นบ้า' ตามอารมณ์ '
สารบัญหนังสือในบล็อก
All Blogs
~ กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (กำอิแม่สอน) ~
~ กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (กำอิแม่สอน)~
~ กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (กำอิแม่สอน)~
~กำบ่ะเก่า บ่เล่าอาจลืม (ตอน...กำอิแม่สอน)~
~ กำบ่ะเก่า ...บ่เล่าอาจลืม (๒๓) "กำสอนอิแม่" ~
~ กำบ่ะเก่า ...บ่เล่าอาจลืม (๒๒) "ไม้ก๊ดไว้แป๋งขอ เหล็กงอไว้แป๋งเคียว..."
~ กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจลืม (๒๑) "ทรัพย์สิ่งของ เงินทองเสื้อผ้า มีไผปามาจากต๊อง..."
~ หนังสือปี๋ใหม่เมืองล้านนา ปีเต่าสี (ปีมะโรงจัตวาศก) พุทธศักราช ๒๕๕๕ - ๒๕๕๖ ~
~ ตุ๊กบ่ได้กิ๋น บ่มีไผต๋ามไฟส่องต๊อง...(วิถี(วัฒน)ธรรมใน"กำบ่ะเก่า") ~
~ หนังสือปี๋ใหม่เมืองล้านนา พร้อมคำพยากรณ์ ประจำปีร้วงเหม้า (ปีเถาะ) ~
~ แมงงนมักจิ๊นเน่า แมงเม่ามักหุมไฟ ~ (วิถีธรรมใน"กำบ่ะเก่า")
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๒๐) "ควันไฟไผห่อบ่กุ้ม"
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจลืม(๑๙)...จุหมาหน้อยขึ้นดอย...
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๘)เพลงจุละอ่อนหื้อนอนหลับฝัน...(เพลงกล่อมเด็ก)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๗) "จ๋าติว่าน้ำบ่หล้างเขียมป๋า...
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๖) เกิดเป๋นฅน ควรดีร่ำปิ๊ด...
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๕) เผื่อฮู้ก่ะปอวาย เผื่ออายก่ะปอเถ้า....
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๔) ฮู้วันเกิดบ่ฮู้วันต๋าย...
~ ก๋ำพร้าป้อก่ะปอยังแควน ก๋ำพร้าแม่... ~ ( กำบ่าเก่าบ่เล่าอาจลืม)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๓) ฟ้อนบ่จ้าง ติแผ่นดินบ่เปียง
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๒)คนง่าวผ่าไม้ก๋วมต๋า...
เจ้ายี่จักไปตางซ้าย เจ้าอ้ายจักไปตางขวา...กำบ่ะเก่า..บ่เล่าอาจลืม (๑๑)
หม้อบ่ฮ้อน ไหฮ้อน - - 'กำบ่ะเก่า'
วิถีธรรมใน "กำบ่ะเก่า" ~ 'พ่ายจ๊างหื้อเข้าหว่างงา'
กำบ่ะเก่า...บ่ะเล่าอาจลืม (๑๐) ปากหวานจ้อย ๆ เหมือนน้ำอ้อยป้อกสะเลียม...
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๙) ...พี่น้องผิดกั๋น เหมือนพร้าฟันน้ำ...
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๘)
ปี๋ใหม่เมืองเฮาก็มาถึงแล้วน่อ...(เพลงดำหัวปี๋ใหม่)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม...(ขยายความสโลแกน)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม...( เกี่ยวกับข้าว...ข้าว)
เว้นหมาหื้อปอศอก เว้นวอกหื้อปอวา...........(กำบ่ะเก่า)
ผีค่ำบน คนค่ำลุ่ม...(กำบ่ะเก่า)
วิถีธรรมใน 'กำบ่ะเก่า' (๖)
วิถีธรรมใน 'กำบ่ะเก่า' (๕)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๗)
นิทานหลังเขา จากชนเผ่าลาหู่เรื่อง "เจ๊าะเกอะโด" (เรื่องที่ ๒)
นิทานหลังเขา จากชนเผ่าลาหู่เรื่อง "เจ๊าะเกอะโด"
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๖)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๕)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม(๔)
วิถีธรรมใน 'กำบ่ะเก่า'(๔)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม(๓)
วิถีธรรมใน 'กำบ่ะเก่า'(๓)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม(๒)
วิถีธรรมใน 'กำบ่ะเก่า'(๒)
วิถีธรรมใน 'กำบ่ะเก่า' (๑)
กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม(๑)
นิทานพื้นบ้าน เรื่อง "หมาขนคำ"
~อาขยานล้านนา~
กำเมืองวันละกำ - "ม่วน"
กำเมืองวันละกำ - "ง่อม"
"กำเมือง"วันละกำ - สะหลิดปิ๊ดป้าง
คนเมืองอู้กำเมือง
Friends' blogs
เมณี
บังอร-บังเอิญ
โมกสีเงิน
ป้ามด
แม่เฮือน
ปลิวตามลม
นวลกนก
January Friend
ดอกเสี้ยวขาว
อั๊งอังอา
กวินทรากร
Zhivago
BoOKend
ทิวาจรดราตรี
นัทธ์
nikanda
โสดในซอย
นายแจม
narumol_tama
Chulapinan
แพนด้ามหาภัย
beer87
yjam
วินนี่ย์หมีพูห์
เจ๋วะรัฐถะ
ammataya
ลูกปัดแก้ว
กะว่าก๋า
นิงัย
ร่มไม้เย็น
แก้วกังไส
พยัคฆ์ร้ายแห่งคลองบางหลวง
ศรีสุรางค์
แพรจารุ
last_tibetstone
malarn cha
หอมกร
JewNid
กิ่งไม้ไทย
หวานเย็นผสมโซดา
komyooth
PTNCenter
rngja
dream-devil
เหมือนพระจันทร์
kangsadal
PhueJa
ปลายทางของสายรุ้ง
ปลาทองแก้มยุ้ย
Pribtaa
วิรตี
Friday Story
อุ้มสม
~:พุดน้ำบุศย์:~
สามปอยหลวง
ดอยสะเก็ด
lovereason
คนสวยที่ไม่เคยสวย
PZOBRIAN
ออโอ
เรียวรุ้ง
Webmaster - BlogGang
[Add แม่ไก่'s blog to your web]
Links
olddreamz
เมืองแจ๋ม
เปิดโลกลำปาง
ฅนเมือง
โลกล้านนา
ธรรมะดอทคอม
Yahoo !
Google
คนเมืองฟังกำเมือง
คำไท - คำถิ่น
คลังภาพ
BlogGang.com
Pantip.com
|
PantipMarket.com
|
Pantown.com
| © 2004
BlogGang.com
allrights reserved.