|
จ๊างบ่ต๋ายฟั่งถอดงา หมาบ่ต๋ายฟั่งถอดเขี้ยว
ศัพท์ : จ๊าง = ช้าง
ฟั่ง = รีบ,เร่ง
ถอด = ถอน
คำแปล : เมื่อช้างยังไม่ล้มก็อย่ารีบเร่งไปถอนงาออก เช่นเดียวกับสุนัข หากยังไม่ตายก็อย่ารีบไปถอนเขี้ยวออก
ขยายความ : เป็นสำนวนใช้ตักเตือนคนที่เป็นลูก - หลานว่า หากพ่อแม่หรือบุพการียังมีชีวิตอยู่ก็อย่าเพิ่งไปแก่งแย่งสมบัติ แบ่งสมบัติกัน เพราะการกระทำเช่นนั้นก็อาจเรียกได้ว่าเป็นคน "อกตัญญู"
ไม้ตึงก๋อเลือกดีได้หนึ่งปล้อง ลูกตึงต๊องเลือกดีได้หนึ่งคน
ศัพท์ :ตึง = ทั้ง ,ทั้งหมด
ก๋อ = กอ
ต๊อง = ท้อง
คำแปล : ไม้ทั้งกออาจจะหาที่ดีใช้ได้เพียงหนึ่งปล้อง ลูกทั้งท้อง(พี่น้องร่วมท้องเดียวกัน)อาจจะมีดีเพียงคนเดียว
ขยายความ : เป็นสำนวนโบราณใช้เตือนใจคนเป็นพ่อเป็นแม่ว่า ให้ทำใจหากมีลูกหลายคน แต่ลูกอาจจะไม่สามารถเป็นคนดีได้ดังใจทุกคนไป
คำกล่าวนี้อาจจะใช้เป็นข้อคิดเตือนจิตสะกิดใจคนเป็นลูกได้ด้วยเช่นกันว่า ควรทำตัวให้เป็นคนดี มีความกตัญญู เพื่อพ่อแม่จะได้ชื่นใจ
อย่างน้อยหากพี่น้องคนอื่น ๆ ผิดพลาดไป พ่อกับแม่ก็ยังพอมีเราที่เป็นความหวังและเป็นที่พึ่งยามแก่เฒ่าได้
อาจจะเทียบกับสำนวนไทยภาคกลางที่บอกว่า "ไม้ไผ่ยังต่างปล้อง พี่น้องยังต่างใจ"
"มีลูกเหมือนเจื้อกสุบคอ มีเมียเหมือนป๋อสุบศอก"
ศัพท์ : เจื้อก = เชือก
สุบ = สวม ใส่,
ป๋อ = ปอ , เชือกปอ
คำแปล : "มีลูกเหมือนมีเชือกสวมคอ มีภรรยา(สามี)เหมือนมีเชือกปอมาสวมข้อศอก"
ขยายความ : เป็นสำนวนที่กล่าวถึงการมีชีวิตคู่และ "ห่วง" ของมนุษย์ การมีคู่ (สามีหรือภรรยา)ก็เปรียบได้กับการมีเชือกปอมาสวมแขนไว้ เป็นพันธะหน้าที่ที่ผูกมัดอาจจะสลัดหลุดได้แต่ก็ยากเย็นยิ่งนัก
แต่หากมีบุตรเมื่อใด นั่นเท่ากับเอาเส้นเชือกที่เหนียวแน่นมาสวมไว้ที่คอ เป็น "บ่วง" ที่ร้อยรัดไม่สามารถสลัดหลุดได้เป็นอันขาด
"จ๋าติว่าน้ำบ่หล้างเขียมป๋า จ๋าติว่านาบ่หลอนไร้ข้าว"
ศัพท์ : จ๋าติ (อ่านจ๋า-ติ) = ชาติ,ธรรมชาติ
บ่หล้าง,บ่หลอน = ย่อมจะไม่, ไม่อาจ
เขียม = หายาก , ขัดสน
คำแปล : ธรรมชาติของน้ำย่อมไม่ขาดปลา ธรรมชาติของนาย่อมไม่ไร้ข้าว
ขยายความ : เป็นคำกล่าวของคนโบราณที่ต้องการให้กำลังใจคนที่ทำมาหากินด้วยความสุจริตว่า หากตั้งใจจริงจังและมีความขยันหมั่นเพียรแล้ว ย่อมไม่มีวันอดตายหรือลำบากเป็นแน่
เทียบกับสำนวนไทยภาคกลางที่ว่า..."ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว" นั่นเอง
มี "กำบ่ะเก่า" อีกสำนวนหนึ่งที่มีความหมายใกล้เคียงกันคือ "เงินอยู่ในน้ำ คำอยู่ในดิน"
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 184 คน [
น้องเกยผ่อจ๊าง......
ปีนี้ทำ Theme ใหม่ เป็นหมีใจดี ใสซื่อ น่าร้ากกก