อริยสัจจากพระโอษฐ์ .. ว่าด้วยเบญจขันธ์โดยวิภาค
.ภิกษุ ท. ! เบญจขันธ์ เป็นอย่างไรเล่า ?ภิกษุ ท. ! รูป ชนิดใดชนิดหนึ่ง มีอยู่ ..- จะเป็นอดีตอนาคตหรือปัจจุบันก็ตาม - เป็นภายในหรือภายนอกก็ตาม - หยาบหรือละเอียดก็ตาม - เลวหรือประณีตก็ตาม - มีในที่ไกลหรือที่ใกล้ก็ตาม; นี้ เรียกว่า รูปขันธ์.ภิกษุ ท. ! เวทนา ชนิดใดชนิดหนึ่ง มีอยู่ ..- จะเป็นอดีตอนาคตหรือปัจจุบันก็ตาม - เป็นภายในหรือภายนอกก็ตาม - หยาบหรือละเอียดก็ตาม - เลวหรือประณีตก็ตาม - มีในที่ไกลหรือที่ใกล้ก็ตาม; นี้ เรียกว่า เวทนาขันธ์ภิกษุ ท. ! สัญญา ชนิดใดชนิดหนึ่ง มีอยู่ ..- จะเป็นอดีตอนาคตหรือปัจจุบันก็ตาม - เป็นภายในหรือภายนอกก็ตาม - หยาบหรือละเอียดก็ตาม - เลวหรือประณีตก็ตาม - มีในที่ไกลหรือที่ใกล้ก็ตาม; นี้ เรียกว่า สัญญาขันธ์.ภิกษุ ท. ! สังขารทั้งหลาย ชนิดใดชนิดหนึ่ง มีอยู่ ..- จะเป็นอดีตอนาคตหรือปัจจุบันก็ตาม - เป็นภายในหรือภายนอกก็ตาม - หยาบหรือละเอียดก็ตาม- เลวหรือประณีตก็ตาม - มีในที่ไกลหรือที่ใกล้ก็ตาม; นี้ เรียกว่า สังขารขันธ์.ภิกษุ ท. ! วิญญาณ ชนิดใดชนิดหนึ่ง มีอยู่ ..- จะเป็นอดีตอนาคตหรือปัจจุบันก็ตาม - เป็นภายในหรือภายนอกก็ตาม - หยาบหรือละเอียดก็ตาม - เลวหรือประณีตก็ตาม - มีในที่ไกลหรือที่ใกล้ก็ตาม; นี้ เรียกว่า วิญญาณขันธ์.ภิกษุ ท. ! เหล่านี้ เรียกว่า เบญจขันธ์....ขนฺธ. สํ. ๑๗/๕๙/๙๕