สติปัฏฐานมีอยู่ ๒ ระดับ”

ถาม : กราบเรียนถามค่ะ

การทำกรรมฐานกับสติปัฏฐาน ๔

 เหมือนกันหรือต่างกันอย่างไรคะ

พระอาจารย์ : เหมือนกัน

สติปัฏฐาน ๔ ก็เป็นวิธีปฏิบัติ

กรรมฐานก็คือเครื่องมือที่ใช้สร้างสตินี่เอง

 กรรมฐานนี้มีอยู่ ๔๐ ชนิดด้วยกัน

เช่น พุทโธนี่ก็เป็นกรรมฐานอย่างหนึ่ง

เรียกว่า พุทธานุสติ

การดูลมหายใจเข้าออก

นี่ก็เป็นกรรมฐานอีกอย่างหนึ่ง

เรียกว่า อานาปานสติ

การดูร่างกาย เช่นเวลาเดินจงกรม

แล้วดูเท้าซ้ายขวา ซ้ายขวา

อันนี้ก็เป็น กายคตาสติ เป็นกรรมฐาน

 การที่เราจะมีสติได้ เราจะต้องมีอะไรผูกใจ

ไม่ให้ใจลอยไปลอยมา

 ไม่ให้ใจไปคิดถึงเรื่องนั้นเรื่องนี้

 เหมือนเรือ เวลาที่เราจะให้เรืออยู่นิ่งๆ

 เราต้องทอดสมอเรือใช่ไหม

 ถ้าเราไม่ทอดสมอเรือ

หรือไม่ผูกเรือไว้กับเสาอย่างงี้

 เดี๋ยวมันก็ไหลไปตามกระแสน้ำ

 ใจเราก็มีกระแสในใจเรา กระแสของความคิด

 มันก็จะปล่อยให้ ความคิดมันก็จะลากใจเราไป

 ไปคิดถึงตอน ๔ ปีก่อน ๕ ปีก่อน

 บางทีก็ไปคิดถึงที่โน่นที่นั่น

 นี่ก็คือกระแสที่อยู่ในใจ

แต่ถ้าเรามีพุทโธๆ มันก็ไปไม่ได้

 มันก็จะอยู่ปัจจุบัน อยู่ที่นี่เดี๋ยวนี้

 ฉะนั้นเราต้องมีอะไรผูกใจไว้

 กรรมฐานเป็นเครื่องผูกใจ

ที่เราสามารถเลือกใช้ได้

ให้เหมาะกับเวลาที่เราอยู่

 เวลาเดินก็ใช้ร่างกายเฝ้าดูมันไป

 หรือถ้าใช้ร่างกายดูมันไม่ได้

อยากจะใช้พุทโธแทนก็ได้ บริกรรมพุทโธๆ ไป

 เวลานั่งก็ดูลมหายใจก็ได้

อย่างนี้เรียกว่ากรรมฐาน

 เรียกว่ากำลังเจริญสติปัฏฐานอยู่

สติปัฏฐานนี้มีอยู่ ๒ ระดับ

 ระดับล่างเรียกว่า สติให้ฝึกสติเพื่อทำใจให้สงบ

พอใจสงบแล้วก็ให้ฝึกปัญญา

 ให้เห็นความจริงของกาย เวทนา จิต ว่าไม่เที่ยง

เป็นทุกข์ไม่ใช่ของเรา

จะได้ปล่อยวางร่างกายได้ ปล่อยวางเวทนาได้

 ปล่อยวางจิตได้ ปล่อยได้แล้วใจก็จะไม่ทุกข์

 ตอนนี้เรายังทุกข์กับร่างกายอยู่

 ยังทุกข์กับเวทนาอยู่ ยังทุกข์กับจิตอยู่

 เพราะเราไปยึดไปติด เรายังไปอยากให้มันเที่ยง

 ยังอยากให้มันสุขอยู่ แต่ร่างกายมันก็ไม่เที่ยง

 มันก็เป็นทุกข์ มันต้องสุขบ้างทุกข์บ้าง

 ถ้าไปอยากให้มันไม่ทุกข์

อยากให้มันสุขอย่างเดียวก็จะทำให้ใจทุกข์

 ฉะนั้นถ้ารู้ว่ามันต้องทุกข์ มันไม่เที่ยง

ก็ปล่อยมันทุกข์ไป มันจะเจ็บก็ปล่อยมันเจ็บไป

 ใจก็จะไม่ทุกข์กับร่างกาย ไม่ทุกข์กับเวทนา

 เวทนามันก็เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา

เดี๋ยวสุขเดี๋ยวทุกข์ เดี๋ยวไม่สุขเดี๋ยวไม่ทุกข์

 ถ้าไปอยากให้มันสุขอย่างเดียวก็ไม่ได้

 ถ้าอยากให้มันสุขแล้วไม่สุข

มันก็ทำให้เราทุกข์อีก

 แต่ถ้าเราไม่มีความอยากกับเวทนา

 มันจะสุขก็ปล่อยมันสุขไป

 มันจะทุกข์ก็ปล่อยมันทุกข์ไป

ใจของเราก็จะไม่ทุกข์กับมัน

จิตเราก็เหมือนกัน จิตเราก็มี บางทีก็สงบ

บางทีก็ไม่สงบ บางทีก็โลภ บางทีก็หลง

บางทีก็โกรธ ถ้าเราไปอยากให้มันไม่โลภ

 ไม่โกรธ ไม่หลง เราก็จะทุกข์ขึ้นมา

ถ้าเรารู้ว่าเวลานี้มันโลภ ก็รู้ว่าโลภไป

 แต่เราอย่าไปทำตามมันเท่านั้นเอง

มันอยากได้กระเป๋าเราก็ให้มันอยากไป

 แต่เราอย่าไปทำตามมัน เดี๋ยวมันก็หายอยากเอง

 นี่วิธีแก้จิตแก้อย่างนี้ นี่คือการปฏิบัติสติปัฏฐาน ๔

 เริ่มต้นด้วยการใช้กรรมฐาน ๔๐ ข้อใดข้อหนึ่ง

เพื่อมาทำใจให้สงบ

ในสติปัฏฐานท่านก็สอน ๒ อย่าง

ใช้ลมหายใจ เวลานั่งก็ให้ดูลมหายใจเข้าออก

 เวลาออกจากสมาธิก็ให้ดูร่างกาย

ดูอิริยาบถต่างๆ ของร่างกายไป.

สนทนาธรรมบนเขา

วันที่ ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๑

พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต







ขอบคุณที่มา fb. พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต
ขอบคุณเจ้าของภาพค่ะ