บทละครว่าด้วยอดีตไทย-ปัตตานี

บทละคอนประวัติศาสตร์เรื่องเกียรติศักดิ์ไทย แต่งขึ้นในปี พ.ศ. 2486 โดยธนิต อยู่โพธิ์ มนตรี ตราโมท และสุดา บุษปฤกษ์ ทำดนตรีประกอบโดยพระเจนดุริยางค์ มนตรี ตราโมท โฉลกเนตตะสูต และวีณพรัตรา หุตะโชค

     เนื้อหาของบทละครเรื่องนี้ เกี่ยวกับปัญหาหัวเมืองทางภาคใต้ โดยผู้แต่งสมมติให้เหตุการณ์เกิดขึ้นในช่วงรัชกาลสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 ซึ่งอยู่ราว พ.ศ. 2034-2072 (ต่อจากรัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ)

     ผู้แต่งจับเค้าจากจดหมายเหตุปอร์ตุเกส ซึ่งบันทึกเรื่องราวในสมัยนั้นว่าเมื่อแม่ทัพเรือของปอร์ตุเกสนำกองทัพเรือมาโจมตีมะละกา ทัพเรือปอร์ตุเกสต้องเผชิญหน้ากับโอรสองค์หนึ่งของกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ซึ่งรบพุ่งอย่างขันแข็งและสร้างความเดือนร้อนให้แก่กองทัพปอร์ตุเกสมาก

      จากเค้าตำนานนี้เอง ผู้แต่งนำมาจินตนาการสร้างเป็นบทละครปลุกใจ โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับการเดินทางของเจ้าศรีพงศ์ลงไปเมืองมะละกา เพื่อปราบปรามพวกมลายูที่แข็งข้อไม่ยอมส่งบรรณาการ

     บทละครเล่าว่าเจ้าศรีพงศ์ได้สังหารสุลต่านสุไลมาน แห่งแคว้นโกตามาห์ละไก และสร้างเมืองใหม่ชื่อว่าเมืองปัตตานี โดยอธิบายว่าชื่อเมืองนี้มีต้นเค้ามาจากการที่บริเวณเมืองเคยมีชาวประมงสองพ่อลูกอาศัยอยู่ และคนลูกมีชื่อว่า “ตานี”