เทคนิคที่ใช้ในการวิเคราะห์
เทคนิคที่ใช้ในการวิเคราะห์ เช่น
• การใช้ผังก้างปลา หาสิ่งที่เป็นเหตุและผล ให้หัวปลาเป็นชื่อของปัญหา ก้างใหญ่เป็นสาเหตุใหญ่ ก้างเล็กที่แยกจากก้างใหญ่เป็นสาเหตุย่อยของสาเหตุใหญ่แต่ละด้าน การคิดหาสาเหตุให้ฝึกคิดว่า ทำไม ๆ แตกแยกออกไปเหมือนก้างปลา ปลายสุดคือต้นตอของสาเหตุของปัญหา
ขั้นตอนการทำผังก้างปลา
1) กำหนดปัญหา
2) วาดหัวปลาหัวโต ๆ หันไปทางซ้าย
3) เขียนปัญหาที่จะแก้ ลงในช่องของหัวปลา
4) ลากเส้นขนานกับพื้น ก้างใหญ่ที่สุด
5) เขียนก้างซี่โครงปลา 4 ก้าง และเขียนสาเหตุใหญ่ของปัญหา
6) เขียนก้างเล็กที่แยกออกไป เป็นสาเหตุย่อยของปัญหา
• การใช้ผังรากไม้ หรือผังต้นไม้ หาสาเหตุที่เกิดจากแต่ละด้าน เช่น กิ่งไม้ 4 กิ่ง สาเหตุที่เกิดปัญหา เช่น ปัญหามาจากคน เงิน วิธีการ อุปกรณ์ ผังนี้จะคิดวิเคราะห์หาความผิดพลาดของปัญหา คิดหาความน่าจะเป็นของแต่ละต้นตอสาเหตุ ทำให้ทราบลำดับ ความสำคัญของปัญหาได้ด้วย เช่น ปัญหา ทำไมหาเหตุผลไม่ได้ เป็นโคนต้นไม้ รากต้นไม้รากแก้วแตกแขนงไป เช่น ไม่เคยคิดมาก่อน ไม่เข้าใจในปัญหา ส่วนรากฝอยแตกแขนงจากรากแก้ว หาสาเหตุของปัญหา เช่น ไม่เคยคิดมาก่อนเพราะไม่เป็นคนใฝ่รู้ใฝ่เรียน ไม่เคยค้นคว้าเพิ่มเติมในห้องสมุด ไม่เคยค้นในอินเทอร์เนต
• การใช้แผนภูมิ ทำไมและอย่างไร เอาปัญหาเป็นตัวตั้ง แล้วใช้ลูกศรโยงไปยังสาเหตุ เช่น ฝนตก แตกลูกศรไปยังสาเหตุว่าทำไมฝนตก ปลายหัวลูกศรเป็นสาเหตุและฝนตกอย่างไร หัวลูกศรคือลักษณะที่เกิดขึ้นเป็นอย่างไร หรืออาจโยงไปยังผลที่เกิดตามมาตามลำดับ จะมองเห็นความต่อเนื่องของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
• การใช้ผังความคิด (Mind Mapping)
การใช้ลูกศรทางเดียว แสดงถึงส่งผลต่อ ถ้าลูกศร 2 ทาง แสดงถึงต้นตอสาเหตุที่โยงใยกลับไปกลับมา จากเหตุเป็นผลแล้วย้อนกลับมาเป็นเหตุได้อีกครั้ง เป็นการ ย้อนกลับไปกลับมา ตรงกับคำว่า ก็ต่อเมื่อ ลูกศรที่เขียนจึงมีความหมาย ผังความคิดจะแสดงภาพรวมในเรื่องใดเรื่องหนึ่งมากที่สุดและมองเห็นสิ่งที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กันทั้งทางตรงและสิ่งที่อาจย้อนกลับมาได้
• การใช้เทคนิคการวิเคราะห์ความล้มเหลวและผลกระทบที่ตามมาเพราะความล้มเหลวนั้น (FMEA Failure Mode and Effects Analysis)
• การวิเคราะห์อดีต ใช้ความคิดขั้นพื้นฐาน 2 อย่าง คือคิดเชื่อมโยงและคิดเปรียบเทียบ เพื่อนำมาสร้างทางเลือก สำหรับการป้องกันและแก้ไขปัญหาต่าง ๆ
ขั้นตอนการฝึก
• เล่าเรื่องประวัติศาสตร์ให้สมาชิกในกลุ่มฟัง ไม่ให้แสดงความคิดเห็นประกอบ
• วิเคราะห์หาสาเหตุของปัญหาจากประวัติศาสตร์ที่เล่า อาจใช้เครื่องมืออื่น ๆ เช่น การใช้ผังก้างปลา การใช้ผังรากไม้ การใช้ผังความคิด
• นำประวัติศาสตร์ตอนนี้เปรียบเทียบกับปัญหาในปัจจุบันที่กำลังจะแก้ไข หาความเหมือน ความแตกต่าง
• การใช้เครื่องมือทางสถิติ ในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ
สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลมีหลายระดับ เช่น ในระดับพื้นฐาน ใช้ค่าเฉลี่ยวัดแนวโน้มเข้าสู่ส่วนกลาง ค่า mean mode median แล้วแสดงด้วยกราฟวงกลม กราฟแท่ง การใช้สถิติกับตัวแปรตามตัวเดียวหาค่าการทำนายจากตัวแปรต้นหลายตัว เช่น multiple regression การดูแนวโน้มหรือการทำนายใช้ Trend Analysis ถ้าตัวแปรต้นหลายตัวตัวแปรตามหลายตัวใช้ multivariate analysis อาจเป็น canonical เป็นต้น
สถิติมักใช้เพื่อหาค่าความแตกต่างหรือหาค่าความสัมพันธ์ของข้อมูล ให้เลือกใช้ให้เหมาะกับจุดประสงค์
การวิเคราะห์แบ่งได้ 3 ประเภท
2. การวิเคราะห์ความสำคัญ ค้นหาเนื้อหา มูลเหตุ ต้นกำเนิด สาเหตุ ผลลัพธ์ และความสำคัญของเรื่องราวต่าง ๆ ว่ามีอะไรสำคัญที่สุด ส่วนใดเกิดจากการอนุมาน หรือส่วนใดเป็นสมมติฐาน ส่วนใดเป็นการสรุปผลหรืออ้างอิง ส่วนใดเป็นการสนับสนุน แต่ละส่วนมีวัตถุประสงค์สำคัญอย่างไร
3. การวิเคราะห์หาความสัมพันธ์ ให้ค้นหาความสำคัญย่อย ๆ ของแต่ละส่วน แต่ละส่วนนั้นเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันในรูปแบบใด ใช้สมมติฐานใด แต่ละตอนสอดคล้องหรือขัดแย้งกัน ใช้เหตุผลอะไรในการวิเคราะห์ เหตุและผลที่กล่าวอ้างนั้นสัมพันธ์กันหรือไม่
4. การวิเคราะห์หาหลักการ เกิดจากการจับเค้าเงื่อนหรือหลักการได้ ว่าใช้เทคนิค หลักวิชาใดในการเรียบเรียง มีโครงสร้างอย่างไร การวิเคราะห์หาหลักการได้ต้องผ่านกระบวนการวิเคราะห์ความสำคัญ และการวิเคราะห์หาความสัมพันธ์มาก่อน จะทำให้ได้ข้อเท็จจริงทั้งหมด