อริยสัจจากพระโอษฐ์ .. ปัจจัยแห่งอวิชชา
ภิกษุ ท.! ที่สุดในเบื้อต้นของอวิชชา ย่อมไม่ปรากฏ; ก่อนแต่นี้ อวิชชามิได้มี; แต่ว่า อวิชชาเพิ่งมีต่อภายหลัง.
ภิกษุ ท.! คำกล่าวอย่างนี้แหละ เป็นคำที่ใคร ๆ ๑ ควรกล่าว และควรกล่าวด้วยว่า "อวิชชาย่อมปรากฏเพราะมีสิ่งนี้สิ่งนี้เป็นปัจจัย" ดังนี้.
(๑. คำว่า วุจฺจติ คำนี้ เคยแปลกันแต่ว่า อันตถาคตย่อมกล่าว กันจนเป็นธรรมเนียมไปเสีย. ในที่นี้ พิจารณาดูแล้ว เห็นได้ว่าควรจะแปลว่าใคร ๆ ทุกคนที่เป็นผู้รู้ รวมทั้งพระองค์เองด้วยควรจะกล่าว, หาใช่เป็นการผูกขาดเพราะไว้แต่พระองค์ผู้เดียวไม่.)
ภิกษุ ท.! เรากล่าวว่า ถึงแม้อวิชชานั้น ก็เป็นธรรมชาติมีอาหารหาใช่เป็นธรรมชาติที่ไม่มีอาหารไม่.
ก็อะไรเล่า เป็นอาหารของอวิชชา ?
คำตอบพึงมีว่า .. "นิวรณ์ทั้งหลาย ๕ ประการเป็นอาหารของอวิชชา" ดังนี้.
ภิกษุ ท.! เรากล่าวว่า ถึงแม้นิวรณ์ทั้งหลาย ๕ ประการ ก็เป็นธรรมชาติมีอาหาร หาใช่เป็นธรรมชาติที่ไม่มีอาหารไม่.
ก็อะไรเล่า เป็นอาหารของนิวรณ์ทั้งหลาย ๕ ประการ ?
คำตอบพึงมีว่า "ทุจริตทั้งหลาย ๓ ประการ" ดังนี้.
ภิกษุ ท.! เรากล่าวว่า ถึงแม้ทุจริตทั้งหลาย ๓ ประการ ก็เป็นธรรม ชาติมีอาหาร หาใช่เป็นธรรม ชาติที่ไม่มีอาหารไม่.
ก็อะไรเล่า เป็นอาหารของทุจริตทั้งหลาย ๓ ประการ ? คำตอบพึงมีว่า "การไม่สำรวมอินทรีย์" ดังนี้.
....ฯลฯ.... ....ฯลฯ....
.. การไม่สำรวมอินทรีย์บริบูรณ์แล้ว ย่อมทำทุจริตทั้งหลาย ๓ ประการให้บริบูรณ์; .. ทุจริตทั้งหลาย ๓ ประการบริบูรณ์แล้ว ย่อมทำนิวรณ์ทั้งหลาย ๕ ประการให้บริบูรณ์; .. นิวรณ์ทั้งหลาย ๕ ประการบริบูรณ์แล้ว ย่อมทำอวิชชาให้บริบูรณ์.
ภิกษุ ท.! อาหารแห่งอวิชชานี้ ย่อมมีได้ด้วยอาการอย่างนี้ และบริบูรณ์แล้วด้วยอาการอย่างนี้. . . . ทสก. อํ. ๒๔/๑๒๐/๖๑.
[ตามปกติเราได้ยินได้ฟังสั่งสอนกันมาว่า อวิชชาอไม่มีปัจจัย ในที่นี้ได้ตรัสว่ามีสิ่งนี้สิ่งนี้เป็นปัจจัย ควรที่นักศึกษาจะได้พิจารณ าดูให้เป็นอย่างดี ว่ามีนิวรณ์เป็นปัจจัยหรืออาหาร เพราะมีประโยคว่า "อิทปฺป จฺจยา อวิชฺชา" (ทสก. อํ. ๒๔/๑๒๐/๖๑ )]
Create Date : 28 มีนาคม 2557 |
|
0 comments |
Last Update : 28 มีนาคม 2557 6:41:06 น. |
Counter : 833 Pageviews. |
|
|
|