อริยสัจจากพระโอษฐ์ .. สิ่งที่ต้องรู้ ต้องละ เพื่อความสิ้นทุกข์
ภิกษุ ท.! เมื่อไม่รู้ยิ่ง ไม่รู้รอง ไม่คลายกำ หนัด ไม่ละขาด ซึ่งสิ่งทั้งปวง ย่อมไม่เป็นผู้สมควรเพื่อความสิ้นไปแห่งทุกข์. สิ่งทั้งปวง อะไรกันเล่า ? สิ่งทั้งปวงคือ (ต่อไปนี้ทรงแสดง ธรรมที่ควรรู้ควรละ เป็นหมวด ๆ ตามหลักแห่งอายตะหกประการ คือ:-)อายตนะภายใน หก ประการ (จักษุ ฯลฯ มโน):อายตนะภายนอก หก ประการ (รูป ฯลฯ ธรรมารมณ์);วิญญาณ หกประการ (จักขุวิญญาณ ฯลฯ มโนวิญญาณ);สัมผัส หก ประการ (จักขุสัมผัส ฯลฯ มโนสัมผัส);เวทนา หก ประการ (จักขุสัมผัสสชาเวทนา ฯลฯ มโนสัมผัสสชาเวทนา) .ภิกษุ ท.! เหล่านี้แล คือสิ่งทั้งปวง ซึ่งเมื่อไม่รู้ยิ่ง ไม่รู้รอบ ไม่คลายกำหนัด ไม่ละขาดแล้ว ย่อมเป็นผู้ไม่ควรเพื่อความสิ้นไปแห่งทุกข์.(ต่อไปนี้ ทรงแสดงโดยปฏิปักขนัย ถึงสิ่งทั้งปวงที่เมื่อรู้และละแล้ว เป็นผู้สมควรเพื่อความสิ้นไปแห่งทุกข์ โดยนัยตรงกันข้าม ซึ่งผู้ศึกษาอาจเทียบเคียงได้เอง)....สฬา. สํ. ๑๘/๒๑/๒๗ -๒๘.