ไม่มีพื้นฐาน เรียนการแปลได้ไหม

“พอดีว่าได้เข้าไปอ่าน blog ของคุณเกี่ยวกับเรื่องการเรียนแปลค่ะ ส่วนตัวไม่มีสบการณ์ค่ะ แต่สนใจด้านนี้ เลยคิดว่าอยากจะลงเรียนจริงจัง อีกอย่างหนึ่งก็คือคิดว่าอาชีพนักแปลเป็นอาชีพอิสระที่หน้าสนใจค่ะ อยากจะขอคำปรึกษาค่ะว่าถ้าไม่มีพื้นฐานด้านนี้เลยแล้วอยากจะเรียนต่อทางสายนี้ ได้หรือไม่คะ และมีสถาบันที่แนะนำหรือไม่คะเพราะคิดว่าการเรียนต่อมีวุฒิบัตร น่าจะทำให้มีโอกาสในสายงานนี้มากกว่าคนอื่นค่ะ”

ตอบ “ไม่มีพื้นฐานการแปลก็เรียนได้แต่ต้องชำนาญภาษาไทยเป็นหลักนะคะ เวลาสอบเข้าเพื่อเรียนหลักสูตรปริญญาโทการแปลข้อสอบที่คนส่วนใหญ่ทำคะแนนไม่ดีคือข้อสอบวิชาภาษาไทย เช่น การใช้คำซ้ำ คำซ้อนไวยากรณ์ การสะกดคำ สมมติข้อสอบให้ประโยคมาว่า "ดวงอาทิตย์แดง ร้อนแรงแดงฉาน" การใช้คำอย่างนี้ให้ผลอย่างไร คำตอบคือเป็นการใช้คำซ้ำซึ่งให้ความรู้สึกว่าดวงอาทิตย์วันนี้ร้อนมากๆ (อาจารย์ใกล้รุ่ง อามระดิษ เฉลยในคาบแรกที่เรียนหลังสอบเข้าได้แล้ว) ข้อสอบอาจจะถามเรื่องระดับของภาษาเช่น การใช้ภาษาเมื่อพูดกับผู้ฟังที่เป็นผู้อาวุโสต้องใช้อย่างไร  ส่วนข้อสอบภาษาอังกฤษ ถ้าจำไม่ผิดจะให้มีจับผิดประโยคด้วยว่าผิดตรงไหน อันนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชาบรรณาธิการงานแปล เอามาสอบเพื่อดูพื้นฐานของผู้สมัครเรียนผู้สมัครจะโดนสกรีนเรื่องความสามารถด้านภาษาอังกฤษอยู่แล้วโดยการสอบ CU-TEP หรือ สอบความถนัดด้านภาษาของมหาวิทยาลัย ไม่แน่ใจว่าถ้าสอบ IELTS หรือ TOEFL แล้วมหาวิทยาลัยจะยอมรับผลหรือเปล่า  ส่วนวิชาแปล จะให้เนื้อหามาแปลเอง ไม่ให้ใช้พจนานุกรม ผู้สมัครก็ต้องใช้เทคนิคที่เคยเรียนเช่น การเดาศัพท์จากบริบท การอ่านเอาความ(เพื่อให้เข้าใจก่อนแล้วอ่านซ้ำเพื่อหาคำตอบ) การแก้ไขงานเขียน (แปลคร่าวๆแล้วมาแก้อีกรอบก่อนส่งคำตอบ)

สถาบันที่รู้จักคือ (ก) จุฬาฯ (ยืนยันว่าได้มาตรฐานตามหลักสูตรแปลของประเทศออสเตรเลีย จบแล้วเอาวุฒิไปเทียบ NAATI ได้เลย มีค่าธรรมเนียมเทียบประมาณ 25,000 บาทแต่คุ้มนะคะเพราะงานจากต่างประเทศวิ่งเข้ามาเยอะมาก) (ข) มหิดล (อาจารย์ที่สอนที่นี่ก็สอนที่จุฬาฯ ด้วยเช่น อาจารย์เพียรศิริ) (ค) รามคำแหง (อาจารย์บางส่วนก็สลับไปสอนที่จุฬาฯ เช่นอาจารย์มนันยา) และ (ง) ธรรมศาสตร์(อันนี้ไม่ทราบว่าเป็นอย่างไรเพราะไม่มีเพื่อนเรียนแปลที่นี่ค่ะ)  (เพิ่มเติม ณวันที่ 7 มีนาคม 2556 สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือก็เปิดสอนสาขาการแปลแล้วนะคะใช้ชื่อว่า หลักสูตรศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาการแปลเพื่อการศึกษาและธุรกิจ น้องสาวแนทไปสอบมาแล้ว ข้อสอบบางข้อให้แปลเนื้อหาเกี่ยวกับเครื่องยนต์น้ำมันอัดฉีด ของเขาเน้นแนวอุตสาหกรรมและธุรกิจ น่าจะเหมาะกับคนที่จะมุ่งทำงานแปลสายนี้) แนะนำว่าให้เอารายชื่อวิชาของแต่ละมหาวิทยาลัยมาเทียบดูว่าเหมือนกันมั้ย ถ้าไม่เหมือนมีวิชาไหนที่อยากเรียนเป็นพิเศษหรือเปล่า ที่สำคัญอยากให้เลือกที่ไปเรียนสะดวกด้วยเพราะอย่างธรรมศาสตร์ ได้ยินว่าต้องเรียนศุกร์เย็นคนทำงานประจำจะไม่ไหวเอานะคะ เหนื่อย

ส่วนคำถามว่ามีวุฒิบัตรจะทำให้มีโอกาสในสายงานนี้มากกว่า ในประเทศไทยไม่จำเป็นต้องใช้วุฒิบัตรนะคะ ยกเว้นคนที่จะแปลงานกฎหมายเพื่อส่งศาลควรจะมีใบผู้เชี่ยวชาญการแปลของศาลยุติธรรมเพื่อความน่าเชื่อถือแต่ถ้าจะจะทำงานกับบริษัทแปลในต่างประเทศ วุฒิบัตรนี้จำเป็นมากค่ะบางที่แค่ปริญญาโทการแปลไม่พอเพราะเขาต้องการมาตรฐานของประเทศเขา ยังไงอาจจะต้องไปสอบเพื่อรับใบหรือเอาวุฒิการแปลไปเทียบอยู่ดีค่ะ
 
ถ้าจะทำอาชีพนักแปล อยากให้คิดตั้งแต่วันนี้เลยว่าจะแปลหนังสือหรือแปลเอกสารเพราะต้องปูทางจะได้เรียนถูกทาง ถ้าจะแปลหนังสือ ต้องเน้นสาขาวรรณกรรมอ่านวรรณกรรมแปลเยอะๆ เพื่อดูสำนวน แล้วต้องทำความรู้จักกับสำนักพิมพ์เพื่อสอบถามโอกาสในการเป็นนักแปลในสังกัดส่วนถ้าจะเป็นนักแปลเอกสาร ต้องเน้นเทคโนโลยีอย่างโปรแกรมช่วยแปล การสัมมนาเพื่อพัฒนาตัวเองในหัวข้อที่ต้องการเพิ่มพูนความถนัด  ต้องไวต่อข่าวสารเพราะงานแปลหลายๆ งานต้องประมูลแข่งกันในเวลาแค่ไม่กี่วินาที

ถ้าอยากรู้ว่าตัวเองแปลได้หรือไม่ได้ ลองซื้อ Readers' Digest มาแปลสักเรื่อง เสร็จแล้วก็ซื้อฉบับภาษาไทย ใช้ชื่อว่า “สรรสาระ” มาเทียบดูว่าตัวเองแปลได้ใกล้เคียงมั้ยถ้าอ่านแล้วออกป่าไปเลย แสดงว่าภาษาอังกฤษอ่อนมาก อย่างนี้จะสอบ CU-TEP ไม่ผ่าน ถ้าไม่ผ่าน ก็สอบเข้าหลักสูตรการแปลไม่ได้นะคะ

ค่อยๆ คิดว่าชีวิตชอบงานแปลจริงหรือเปล่า อ่านบอร์ดรวมพลนักแปลเก็บข้อมูลเยอะๆแล้วค่อยตัดสินใจนะคะ

******************
สนใจพูดคุยเรื่องการแปล อีเมลมาที่ natchaon@yahoo.com
ณัชชาอร ชูเชิดศักดิ์

ปรับปรุงเนื้อหาเมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม 2563