สองสัปดาห์ก่อนมีน้องคนนึงอีเมลมาถามเรื่องหางานแปล ของน้องเขาแปลภาษาจีนเป็นภาษาไทยและแปลภาษาไทยเป็นภาษาจีน เขาจบสายภาษาจีนมาเลย แต่ตอนนี้ทำงานประจำ อยากจะหางานแปลทำแบบเต็มตัว ช่วยกันทำกับเพื่อน เรียกว่ากำลังจะตั้งไข่ ให้ธุรกิจเดินแต่ไม่รู้จะทำยังไง

คนที่ทำงานแปลเต็มตัวอยู่แล้วน่าจะรู้ว่าหางานยังไง ส่วนคนที่เพิ่งเริ่มทำงานแปล อ่านต่อด้านล่างเลย

1. หาจากเว็บบอร์ด – พิมพ์ “รับสมัครนักแปล” ใน google เดี๋ยวก็ได้รายชื่อเว็บที่รับสมัครแล้ว เราลองหาดูวันนี้หลายเจ้าเป็นบริษัทแปลที่ต้องการนักแปลในสังกัดเพิ่มโดยให้ทำงานแบบไม่ประจำ มีงานก็ส่งไม่มีก็คือไม่มี บางเจ้าอาจจะส่งแบบทดสอบให้ทำ ผลก็คือ หลายๆ ที่นักแปลประเมินฝีมือตัวเองสูงเกินไปเวลาบริษัทได้งานแปลแล้ว ปรากฏว่าตกมาตรฐานก็เยอะ

ของเรามีคนอีเมลมาถามว่าต้องการนักแปลมั้ย เราไม่ได้รับ ไม่เคยเปิดรับ เพราะเราห่วงเรื่องมาตรฐานนี่แหละเราไม่ต้องการนั่งตรวจงานแปลนักแปลหน้าใหม่ที่เราไม่รู้จัก ไม่รู้ประวัติ ถ้าเราจะฝากงานให้ทำก็จะเลือกคนที่จบการแปลมาโดยตรงหรือคนที่ขึ้นทะเบียนแล้วเท่านั้น

2. สมัครเป็นสมาชิกเว็บไซต์งานแปล – เช่น www.ProZ.com, //www.elance.com,www.TranslationDirectory.com หรือ www.translatorscafe.com   พอเป็นสมาชิกแล้ว ก็ต้องฝาก resume ไว้ให้ลูกค้าเข้ามาอ่านดู  หรืออาจจะมีการฝากตัวอย่างงานแปลไว้ด้วย  

แต่เราแนะนำว่าอย่าฝากตัวอย่างงานแปลไว้ในเว็บเลย เดี๋ยวจะโดนลูกค้าฟ้องเรื่องผิดสัญญารักษาความลับ  ถึงแม้เราจะลบชื่อลบรายอะเอียดที่บอกตัวตนลูกค้าได้แล้วก็ตามแต่เอกสารบางอย่างมันมีแค่ไม่กี่ชิ้นหรือเกี่ยวข้องกับคนแค่ไม่กี่คนในประเทศบางประเทศบางคนแค่ผ่านมาเจอแต่บังเอิญเป็นคนที่คุ้นเคยกับโครงการของเอกสารนั้นๆ มาก่อนเขาต้องรู้ว่าเป็นเอกสารของใคร งานไหน ขอเตือนเลยว่าทางที่ดี อย่าเอางานของลูกค้ามาแปะไว้ตามเว็บ  (เราเคยโดนลูกค้าเตือนมาแล้ว)

3. สมัครงานตรงกับบริษัทแปล– ต้องใช้คำค้นใหม่ เช่นtranslationcompanies in the U.K. จะมีรายชื่อขึ้นมา ก็คลิกตรง career หรือ job vacancy หาดูว่าเขารับนักแปลหรือเปล่า ส่วนใหญ่จะไม่ได้ระบุเฉพาะ อาจจะแค่ให้คนที่สนใจพิจารณาตัวเองตามเกณฑ์ที่ระบุ 

เราเคยเจอนะ บางบริษัทบอกว่า (ก) ต้องมีประสบการณ์แปลอย่างน้อย 5 ปี (ข) ต้องจบตรงด้านการแปล (ค) ต้องส่งชื่อบุคคลอ้างอิง 2 คน เราส่งให้ครบทุกอย่าง บริษัทสกรีนเราโดยอีเมลหาบุคคลอ้างอิงของเรา(พี่ทนายกับลูกค้าอีกท่านนึง) ผ่านการพิจารณาเรียบร้อย นั่นก็ 4 ปีมาแล้ว เราได้งานมา 3 งานมูลค่างานรวมกันไม่ถึง $100 เลย …. เราเลยเลิกหาลูกค้าด้วยวิธีนี้

ต้องทำใจน่ะคู่แข่งเยอะมาก นักแปลล้นตลาดนะเราว่า แล้วลงไปเล่นตลาดเดียวกับคนอื่น ก็ยิ่งได้งานยาก นักแปลต้องใช้กลยุทธ์เข้าสู้ ไม่ว่าจะเป็น 

- promotion (แปลครบ 10 หน้า หน้าต่อๆไป ลด 10%) 

- differentiation (ตอนนี้ตลาดขาดนักแปลด้านautomotiveนักแปลก็เจาะลูกค้าตลาดนี้เลย) 

- specialization(เลือกสักทางว่าจะรับงานด้านไหนเป็นหลักทำงานแนวเดิมซ้ำๆ มันจะทำให้ชำนาญขึ้น)

- positioning (นักแปลส่วนใหญ่รับงานเป็นเวลาถ้าอยากจะสู้ด้วยกลยุทธ์นี้ ก็วางใหม่ ว่ารับงานได้ดึกว่าคนอื่น เช่น รับงานถึง 22.00 น. หรือรับงานแปลทุกวัน ไม่เว้นวันหยุดราชการ วันแรงงาน วันเชงเม้งวันเข้าพรรษา etc)

ถ้าว่าง ก็ทำ SWOT ดูว่าในแนวที่เราแปลอยู่ คู่แข่งเป็นใคร ตลาดเป็นยังไงแล้วเราต้องทำอะไรเพื่อจะสู้กับคนอื่นได้

เราอ่านเจอบล็อกนึงเขาบอกว่านักแปลมืออาชีพได้ประโยชน์มากที่สุดก็ตอนรับงานจากลูกค้าโดยตรงโดยไม่ผ่านคนกลางอย่างบริษัทแปลหรือนายหน้าที่หักค่าหัวคิวไป(ซึ่งอย่างน้อยก็ร้อยละ 40 อ่ะ เราเห็นบริษัทนึงให้ค่าแปลใบรับรองทั่วไป $25 แต่เวลาคิดเงินลูกค้า ปาเข้าไป $60 เรียกว่า margin กระฉูด บางเว็บให้ค่าแปล 0.04 แต่พอเปิดไปดูหน้าrateในเว็บเขียนว่าคำละ 0.15 นักแปลงงเรย ของไทยก็มี แปลเอกสารกฎหมายได้หน้าละ 1,000 บาททนายเอาไปบวกเพิ่มเป็นหน้าละ 1,500 – 2,000 บาทก็เยอะแต่มันก็สมควรถ้าทนายอ่านงานก่อนส่งลูกค้า) นักแปลจะไม่เอาลูกค้าประเภทพ่อค้าคนกลางเลยก็ไม่ได้เพราะงานเขาเยอะจริงโอกาสที่เราจะได้งานก็เยอะด้วย

4. ทำการตลาดให้ตัวเอง–วิธีง่ายๆ คือทำหน้าเว็บสวยๆ ดูดี จ้างบริษัททำเว็บแล้วอย่าลืมระบุชื่อเว็บของตัวเองไว้ใน resume ด้วย เราว่าเว็บกับบล็อกมันควรจะแยกออกจากกันนะเราเคยดูข้อมูลเว็บแปลของเจ้าอื่นเพราะเราจะหาว่าเจ้าไหนที่เราจะส่งงานต่อให้ได้เพราะบางงานเราก็ไม่รับ ปรากฏว่า อ่านจนงงเว็บบริษัทเขียนบรรยายเยิ่นเย้อ ยืดยาว กว่าจะหาใจความเจอ เสียเวลาพอสมควร

เข้าร่วมประชุมเกี่ยวกับการแปลที่มหาวิทยาลัยหรือสมาคมฯจัดขึ้น ถึงจะไม่ได้งาน แต่เราได้ connection คนโน้นถนัดแปลงานด้านนี้แต่ไม่เชี่ยวชาญงานที่เราทำ อย่างน้อยๆ เขาก็จะมีนามบัตรของเราไปเก็บไว้เผื่อลูกค้าของเขาต้องการ (เราไม่เคยได้ลูกค้าด้วยวิธีนี้นะเพราะไม่ได้แจกนามบัตร ไม่ได้คุยกับใคร เราเขิน เคยมีคนถามเราเรื่อง NAATI เราตอบไปแล้ว เขาก็ อื้อหือ โอ้โห หลังๆเราเลยไปแบบเงียบๆ)

5. คนที่อยากสร้างชั่วโมงบินเพราะเพิ่งเริ่มทำงานแปลถ้าทำได้ ก็อาจจะเสนอทำงานแปลฟรีให้หน่วยงานการกุศล เป็นการสร้างประสบการณ์และได้บุญ อย่าคิดว่า ถ้าแปลงานแล้วไม่มีคนตรวจงานแปลเราจะไม่ได้อะไรเลย จริงๆแค่แปลมันก็ได้ความรู้แล้ว เพราะมันต้องเปิดพจนานุกรม มันต้องค้นหาบริบทการใช้คำต้องสอบถามผู้รู้ในเรื่องที่เราไม่รู้ ต้องตรวจงาน รู้จักวางแผนการแปล

แต่จะดีกว่า ถ้าลองไปฝึกงานแปลกับบริษัทแปลเลยก็ได้เราว่าไปนั่งทำงานแปลเต็มตัวให้คนอื่นสักเดือนนึง ก็เรียนรู้อะไรได้เยอะแล้ว (แต่ไม่ถึงขั้นออกมาเปิดสำนักเองได้นะยังต้องสะสมประสบการณ์อีกนาน) แปลแล้ว บริษัทเขาจะตรวจแก้ส่งให้เรากลับมาดูว่าฝีมือเราเป็นยังไง แรกๆ เห็นแก้มาเยอะ ก็อย่าท้อ เรียนรู้ไปเรื่อยๆ (สมัยก่อนเราแปล เราก็โดนทนายแก้มาแดงเถือก นานๆ เข้าก็เริ่มไม่ค่อยเยอะแล้วเพราะเราจับทางได้ว่าทนายคนนี้ชอบให้แปลแบบนี้ อีกคนนึงชอบให้แปลอีกแบบนึง)ถ้าทำไปสัก 1-2 ปีก็น่าจะอยู่ตัว ได้วิชามาเยอะ เผลอๆบริษัทแปลขึ้นค่าตัวให้เพราะไม่อยากให้นักแปลออกมาทำเอง

6. หาจากสมุดรายนามสมาชิก–น้องคนที่อีเมลมาถามเขาเจาะภาษาจีน เรานึกถึงทริกที่เจ้านายเก่าเราสอนตอนเราขายระบบกันขโมยและกล้องวงจรปิด  เจ้านายบอกให้เปิดสมุดรายชื่อสมาชิกหอการค้าอเมริกันแล้วไล่โทรไปทีละบริษัท พระเจ้า 200 กว่าบริษัท  แบ่งกันโทรกับพี่คนนึง เลือกเอาที่น่าจะมี potential แล้วโทรถามว่ามีความต้องการสินค้านี้มั้ย

ผลคือมีลูกค้าขอให้เข้าไปเสนอราคาอยู่บ้างเพราะโทรไปเสนอถูกจังหวะ ถึงสุดท้ายไม่ได้งานอย่างน้อยลูกค้าก็รู้แล้วว่า ในตลาดมีเจ้านี้ให้บริการอยู่ด้วย วันหน้าอาจจะให้โอกาสเข้าไปเสนอสินค้าอีก

เราก็เลยได้ไอเดียบอกให้น้องคนนี้ลองเข้าเว็บไซต์หอการค้าไทยจีนดูรายชื่อว่าจะพอโทรไปเสนอบริการแปลภาษากับบริษัทไหนได้บ้าง

แต่ข้อเสียของวิธีนี้คือผลสำเร็จค่อนข้างน้อยเพราะเราขายของในเวลาที่ลูกค้าไม่ต้องการ ในทางกลับกันขอยกตัวอย่างที่ทำงานเก่า พี่คนนึงใช้วิธีขายของตามเหตุที่เกิด เวลาหนังสือพิมพ์ลงข่าวว่าดาราคนไหนโดยขโมยขึ้นบ้านให้รีบโทรศัพท์ไปเสนอขายระบบบรักษาความปลอดภัย แล้วเขาก็ขายได้ด้วยนะ

ตอนที่เราทำงานบริษัท ลูกค้าที่ต้องการระบบสัญญาณกันขโมยหรือระบบกล้องวงจรปิดมักจะเป็นลูกค้าที่โดยขโมยขึ้นบ้านแล้วหรือเพื่อนบ้านโดนตีนแมวกวาดทรัพย์ไปแล้ว ส่วนคนที่ยังไม่ต้องการระบบนั้นจากการทำวิจัยตอนเรียน MBA อาจจะให้เหตุผลว่า ที่บ้านเลี้ยงหมา (เป็นเหตุผลอันดับหนึ่งที่คนไม่ซื้อระบบกันขโมย)ที่บ้านมีแม่เฝ้าบ้านอยู่แล้ว (ข้อนี้มีคนเลือกเยอะพอๆ กับที่บ้านเลี้ยงหมา)ที่บ้านมีศาลพระภูมิแล้ว (แสดงว่า เจ้าที่แรงจริง) หรือเชื่อเรื่องกฎแห่งกรรม(ถ้าขโมยขึ้นบ้าน มันจะโดนกรรมตามสนอง) หรือที่บ้านติดกล้องวงจรปิดแล้ว(อันนี้มันผิดลำดับนะ กล้องวงจรปิดมันมีประโยชน์ ก็ตอนเกิดเหตุแล้ว ของหายแล้วมีคนโดนทำร้ายแล้ว ถึงเอาภาพจากกล้องไปตามจับคนร้าย ในขณะที่ระบบกันขโมยมันส่งเสียงเตือนตั้งแต่มีคนบุกรุกเลย)

7. ติดต่อกงสุลไทยในต่างประเทศ – อันนี้ไม่ใช่ไอเดียเราน้องเขาคิดมา เราว่าก็ดีนะบริการแปลมันก็คือธุรกิจอย่างนึง อย่ามองที่ตัวสินค้า แต่ให้มองว่ามันคือสินค้าไทย (ภาษาไทย)ที่เราต้องการทำตลาดในประเทศเป้าหมาย แต่เราไม่เคยติดต่อผ่านหน่วยงานราชการไทยในต่างประเทศ นักแปลต้องลอง (แล้วมาบอกเราด้วยนะว่าได้รับความช่วยเหลือหรือไม่ อย่างไร)

8. ให้ลูกค้าช่วยหางานให้–สั้นๆ word-of-mouthใช้ได้เสมอนั่นหมายความว่า นักแปลต้องทำงานดี มีความรู้จริง ไม่ทิ้งลูกค้า และส่งงานตรงเวลา ลูกค้าเราที่ได้มา ก็เพราะลูกค้าเก่าบอกต่อพี่คนนั้นบอกพี่คนโน้น พี่คนโน้นบอกลูกค้า ลูกค้าก็บอกบริษัทในเครือ หวยออกที่ณัชชาอร งานเพียบ