คุณภาพงานแปล และการร้องเรียน

วันนี้ขอเกาะกระแส (อีกแล้ว)

ในพันทิปมีคนเขียนกระทู้แปะเรื่องนักข่าวร้องเรียนกรณีมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งในภาคเหนือแปลข่าวผิด ไม่ได้ผิดครั้งคราว แต่ผิดซ้ำผิดซาก มีการระบุตัวอย่างประโยคและคำแปลให้ดู มันก็ผิดจริง บางประโยคเปลี่ยนผู้ถูกกระทำมาเป็นผู้กระทำเฉยเลย (ความผิดมันโดนโยกไปให้อีกคนเลยนะเนี่ย)

เห็นว่านักข่าวท่านนั้นเคยแจ้งกลับไปที่สถาบันภาษาของมหาวิทยาลัยดังกล่าวหลายครั้งแต่ก็ไม่มีการแก้ไขคุณภาพงานแปลให้ดีขึ้น สุดท้ายเธอได้รับโทรศัพท์จากผู้บริหาร มีการโต้เถียงกันจนกลายเป็นการแจ้งความหมิ่นประมาทไป

คำถามอย่างนึงที่ได้จากข่าวนี้คือ ถ้าเกิดกรณีมีการโต้แย้งเรื่องคุณภาพงานแปลอย่างนี้ในทางปฏิบัติแล้ว มีขั้นตอนยังไง

บางคนอาจจะเคยโดนลูกค้าปฏิเสธชำระเงินด้วยเหตุผลว่า “งานแปลไม่ได้คุณภาพ”คำว่า คุณภาพในที่นี้ เอาอะไรมาวัด ใครเป็นคนวัดว่าได้คุณภาพหรือไม่ได้คุณภาพ

(เราไม่เคยโดนเบี้ยวค่าแปลงานเอกสารนะลูกค้าเรามีแต่ทนาย ไม่เบี้ยวหรอก ที่เราโดนเมื่อนานมาแล้วนั่นมันตอนแปลหนังสือ มือใหม่ก็เงี้ย)

ในทางปฏิบัติอาจจะเป็นไปได้ที่นักแปลที่มีคุณวุฒิแปลพลาดจริง ด้วยเหตุต่างๆ เช่น นักแปลป่วยแต่ต้องช่วยลูกค้าเพราะลูกค้าหาใครแปลไม่ได้  นักแปลงานล้นมือแต่ลูกค้าประจำก็มีงานด่วนเข้ามาอีก

เราก็เป็น เมื่อกลางปีนี้ แปลหนังสือชี้ชวนฉบับย่อของบลจ. แห่งนึง เขาให้แปลเพราะต้องรับรองโดยผู้เชี่ยวชาญศาลเนื่องจากกองนี้ลงทุนในตลาดหลักทรัพย์ยุโรปทำให้ต้องส่งหนังสือชี้ชวนไปให้ผู้จัดการกองทุนในสิงคโปร์ตรวจ งานนี้เรานั่งทำที่เมลเบิร์นนะ เราถามลูกค้าว่าทำไมต้องเป็นเรา เขาบอกว่า ทนายความที่เคยรับแปลงานให้ เกิดไม่รับแล้วเพราะกลัวเรื่องความเสี่ยง(กลัวเกิน) พอส่งไปให้ผู้เชี่ยวชาญศาลท่านหนึ่ง ท่านก็ไม่รับเพราะไม่ถนัดงานแปลด้านการเงินการธนาคาร ผู้เชี่ยวชาญศาลท่านนั้นรู้จักกันกับเราเราเคยส่งงานให้ช่วยตรวจแก้ ท่านก็เลยส่งงานนี้มาให้เรา (นี่แหละ ช่วยเพื่อน แล้วเพื่อนจะช่วยเรา)

งานนั้นรีบเล็กน้อย ทำส่งไปแล้วลูกค้าช่วยดูคำศัพท์เฉพาะทางให้ แก้กลับมา ปรากฏว่า คำแปลของเราสะกดผิดหลายคำมากตอนเราทำเสร็จ ส่งไป ใน Word มันไม่ขึ้นเส้นแดงๆ เขียวๆ ไรงี้เลย ตอนลูกค้าส่งไฟล์กลับมาให้ดู หน้าจอ Wordมันโชว์เส้นแดงๆ เพียบ เราเลยเปิดไฟล์คำแปลตัวแรกดูว่าเกิดไรขึ้น สงสัยไฟล์นั้นมันจะซ่อนการตรวจคำผิดเลยไม่เห็นอะไร สุดยอดแห่งความอายปล่อยงานออกไปอย่างนี้ได้ไง ณัชชาอร ต้องอีเมลไปขอโทษอย่างเป็นทางการ แต่งานนี้ลูกค้าไม่ได้จุกจิกอะไรมาก คุยกันถูกคอตอนหลังมารู้อีก ว่าเป็นรุ่นพี่ที่ศึกษานารีไม่กี่ปี เรียนสายฝรั่งเศสเหมือนกันด้วย ตอนนี้เราเป็น vendor ให้บลจ. นี้แล้ว

ย้อนกลับมาที่กระทู้พันทิป

ถ้าเกิดกรณีมีการโต้แย้งเรื่องคุณภาพงานแปลอย่างนี้ ในทางปฏิบัติแล้วมีขั้นตอนยังไง

ขั้นแรกคือ ขอให้ลูกค้าส่งย่อหน้าที่มีปัญหา แก้แบบ track changes มาเพื่อให้นักแปลดูว่าจริงหรือเปล่า อันนี้เรื่องปกติถ้าลูกค้าส่งงานแปลให้นักแปลอีกท่านนึงตรวจแก้

พอรับตัว track changes มาแล้ว ไม่เห็นด้วยแล้วยังไงต่อล่ะเนี่ย

เราเคยอ่านบทความเกี่ยวกับการแปลของต่างประเทศ  คนเขียนก็นักแปลนี่แหละ เธอบอกว่า ถ้าเกิดลูกค้าโต้แย้งเรื่องคุณภาพงานแปลก็ต้องให้คนกลางอ่าน ตรงนี้ถูกต้อง

แต่ในความเป็นจริง หลายๆ กรณีนักแปลก็ส่งงานแปลที่มีปัญหาให้เพื่อนนักแปลอ่านนี่แหละ ธรรมชาติของคน เพื่อนก็จะเข้าข้างเพื่อนทำให้ความเห็นไม่เป็นกลาง แล้วผิดเรื่องจรรยาบรรณด้วยเพราะงานแปลเป็นความลับของลูกค้าก่อนให้ใครอ่าน ต้องขออนุญาตลูกค้าก่อนเสมอ

คำว่าคนกลางก็คือคนที่ไม่มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องในงานชิ้นนั้นๆ

อย่าเพิ่งสรุป บทความนั้นเขียนไม่ครบ คนกลางนี่ไม่ใช่ให้ใครมาเป็นก็ได้ อย่างงานแปลหนังสือชี้ชวน  สมมติลูกค้าบอกว่าแปลความหมายผิดไปมาก คนกลางที่จะมาอ่านทวนเพื่อให้ความเห็นนี่ควรจะเป็นผู้ทรงคุณวุฒิในด้านการเงินการธนาคาร

ใบแจ้งหนี้ทุกฉบับที่เราส่งให้ลูกค้าเราจะมีเงื่อนไขข้อนี้ไว้ด้วย คือ ถ้ามีข้อโต้แย้งเรื่องคุณภาพงานแปล ลูกค้าต้องส่งงานแปลให้ผู้เชี่ยวชาญในสาขานั้นๆตรจสอบอย่างน้อย 3 คนโดยทั้ง 3 คนต้องมีความเห็นไปในทางเดียวกัน ถ้าเป็นงานที่ต้องเซ็นรับรองคำแปลในฐานะผู้เชี่ยวชาญศาลผู้ตรวจสอบก็คือผู้เชี่ยวชาญศาล ถ้าเป็นงานที่รับรองตามใบ NAATI ผู้ตรวจสอบก็คือนักแปลที่มีใบNAATI

แต่ก่อนจะถึงเงื่อนไขเรื่องผู้ตรวจสอบงานแปล เรามีเงื่อนไขอีกข้อนึงคือ งานแปลที่ส่งไปนั้นลูกค้าต้องส่งให้ผู้ทรงคุณวุฒิในสาขาที่เกี่ยวข้องตรวจแก้ก่อนนำไปใช้ เช่น งานแปลเอกสารกฎหมายลูกค้าต้องให้ทนายตรวจก่อนนำไปใช้เสมอ เงื่อนไขนี้เป็นการผลักภาระให้ลูกค้าเราจะได้ไม่ได้ต้องรับผิดชอบเรื่องความลับของลูกค้ารั่วไหลและไม่ต้องคิดค่าแปลเพิ่มเพื่อรวมค่าตรวจแก้โดยบุคคลอื่น

พอเสร็จจากขั้นตอนตรวจสอบแล้ว ถ้าปรากฏว่างานแปลชิ้นนั้นตกมาตรฐานอย่างร้ายแรงและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต้องการดำเนินการบางอย่าง จะทำอะไรได้บ้าง

ในกระทู้พันทิปนักข่าวดำเนินการโดยร้องเรียนกับสถาบันภาษาเรื่องคุณภาพงานแปล แต่ทำไปแล้วเรื่องก็เงียบหายไปโดยไม่มีการพัฒนา แล้วต้องทำยังไงต่อ

ในต่างประเทศที่มีหน่วยงานควบคุมวิชาชีพ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียสามารถส่งเรื่องร้องเรียนไปที่หน่วยงานนั้นเพื่อขอให้มีการสอบสวน อย่างของไทยที่ผ่านมาก็มีกรณีศาลยุติธรรมเพิกถอนทะเบียนผู้เชี่ยวชาญมาแล้ว

เรื่องการร้องเรียนนี่ไม่ได้จำกัดเฉพาะการร้องเรียนเกี่ยวกับคุณภาพงานแปลอย่างเดียวแต่มีเรื่องการประพฤติผิดจรรยาบรรณวิชาชีพด้วย ของ NAATI มี codeof ethics และ code of conduct ของศาลยุติธรรมก็มีประมวลจรรยาบรรณผู้เชี่ยวชาญ(ยาวหลายหน้าไม่แพ้กัน) ในที่ประชุมผู้เชี่ยวชาญศาลยุติธรรมเมื่อสิ้นเดือนสิงหาคม ก็มีการหารือเรื่องประมวลจรรยาบรรณ ผู้เชี่ยวชาญบางคนถึงกับถอดใจไม่อยากเป็นผู้เชี่ยวชาญอีกต่อไปเมื่อนึกถึงผลที่ตามมาหากคุณภาพงานแปลทำให้เกิดความเสียหาย

ทีนี้ในกระทู้พันทิป เนื่องจากเป็นการร้องเรียนสถาบัน(ไม่ใช่ตัวบุคคล) ก็ต้องส่งเรื่องให้หน่วยงานที่ควบคุมดูแลสถาบันนั้นให้ผู้มีอำนาจเป็นผู้ตรวจสอบ นี่เราอ่านกระทู้แล้วก็ยังไม่รู้จักโครงสร้างของมหาวิทยาลัยนี้เท่าไหร่ ก็ต้องรอดูกันต่อไปว่าผลจะออกมายังไง

-------------------------------------------------------

สนใจพูดคุยเรื่องการแปล อีเมลมาที่ natchaon@yahoo.com

ณัชชาอร ชูเชิดศักดิ์ NAATI No. 67061 ออสเตรเลีย