Bloggang.com : ขุนเพชรขุนราม : พญาสัตบรรณ (ต้นตีนเป็ด)

พญาสัตบรรณ (ต้นตีนเป็ด)

ภาพ Picture :flickr.com

การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:    Plantae
หมวด:    Magnoliophyta
ชั้น:    Magnoliopsida
อันดับ:    Gentianales
วงศ์:    Apocynaceae
เผ่า:    Plumeriae
เผ่าย่อย:    Alstoniinae
สกุล:    Alstonia
ชนิด:    A. scholaris

พญาสัตบรรณ หรือ สัตบรรณ ตีนเป็ด ตีนเป็ดต้น หัส-บัน จะบัน ชื่อวิทยาศาสตร์ Alstonia scholaris อยู่ในวงศ์ Apocynaceae เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่มีความสูงประมาณ 12-20 เมตร เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาครเป็นพืชท้องถิ่นดั้งเดิมของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทยพบได้ในทุกภาค

ลักษณะ

เปลือกหนาแต่เปราะ ผิวต้นมีสะเก็ดเล็กๆ สีขาวปนน้ำตาลกรดดูจะมียางสีขาวลำต้นตรง

แตกกิ่งก้านสาขามากลักษณะเป็นชั้นๆ เปลือกชั้นในสีน้าตาล มีน้ายางสีขาว ใบเป็นกลุ่มบริเวณปลายกิ่งช่อหนึ่งมีใบประมาณ 5-7 ใบ ก้านใบสั้น

แผ่นใบรูปรีแกมรูปขอบขนานถึงรูปหอกแกมรูปขอบขนาน หรือรูปมนแกมรูปบรรทัด ปลายใบเป็นติ่งเล็กน้อย ใบด้านบนมีสีเขียวเข้ม ด้านล่างมีสีขาวนวล ถ้าเด็ดก้านใบจะมียางสีขาว ลักษณะใบยาวรีปลายใบมนโคนใบแหลม ขนาดใบยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร อ

อกดอกสีเขียวอ่อนเป็นช่อตามปลายกิ่ง ปากท่อของกลีบดอกมีขนยาวปุกปุย ดอกมีกลิ่นฉุนรุนแรง สูดดมเพียงเล็กน้อยจะรู้สึกกลิ่นหอม หากสูดดมมากจะรู้สึกวิงเวียนศีรษะ ช่วงค่ำจะส่งกลิ่นแรงกว่าเวลาอื่นๆ ดอกเป็นกลุ่มคล้ายดอกเข็มช่อหนึ่งจะมีกลุ่มดอกประมาณ 7 กลุ่ม ดอกมีสีขาวอมเหลือง ปกติจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม ผลเป็นฝักยาว ฝักคู่หรือเดี่ยว ลักษณะเป็นเส้นๆ กลมเรียวยาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร เมื่อแก่จะแตก มีขุยสีขาวคล้ายฝ้ายปลิวไปตามลมได้ในฝักมีเมล็ดเล็กๆ ติดอยู่กับขุยนั้น

ต้นไม้ประจำจังหวัด

สัตบรรณ ถือเป็นไม้มงคลของจังหวัดสมุทรสาคร เนื่องจากเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม พุทธศักราช 2537 ผู้ว่าราชการจังหวัดสมุทรสาคร ได้รับพระราชทานพันธุ์ไม้ดังกล่าวจากสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ ในวโรกาสที่เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธานเปิดวันรณรงค์โครงการปลูกป่าเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงครองราชย์ ปีที่ 50 ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ และเพื่อความเป็นศิริมงคลของประชาชนชาวจังหวัดสมุทรสาครผู้ว่าราชการจังหวัดสมุทรสาครจึงได้นำพันธุ์ไม้สัตบรรณพระราชทานมาปลูกเป็นปฐมฤกษ์ ในกิจกรรมวันปลูกต้นไม้ตาม โครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติ เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พุทธศักราช 2537 ที่บริเวณสนามหน้าศาลากลางจังหวัดสมุทรสาคร จึงถือได้ว่าต้นสัตบรรณเป็นต้นไม้มงคลของจังหวัดสมุทรสาคร

ภาพ ourtreepcccr.wordpress.com

การใช้ประโยชน์

ในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ใช้เปลือกต้นพญาสัตบรรณรักษาโรคบิด ลำไส้ติดเชื้อ และมาลาเรีย ใบใช้ในการรักษาโรคระบบทางเดินหายใจเรื้อรัง ในประเทศอินเดียมีการนำส่วนต่างๆ ของต้น พญาสัตบรรณมาใช้เป็นพืชสมุนไพรเช่นใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรคมาลาเรียในชื่อ Ayush-64 ซึ่งมีขายตามท้องตลาด นำยางสีขาวและใบรักษาแผล แผลเปื่อย และอาการปวดข้อ นอกจากนี้ ต้นพญาสัตบรรณยังเป็นแหล่งของสารอัลคาลอยด์ที่สาคัญ ในบอร์เนียว นำเนื้อไม้ไปทำทุ่นของแหและอวน

พญาสัตบรรณ

ผล : ผลสดแบบมีเนื้อเมล็ดเดียว ทรงกลมหรือค่อนข้างกลมเป็นสองพูตื้นๆ สีเขียวอมม่วงถึงม่วงเข้ม กว้างประมาณ 6 เซนติเมตร ยาวประมาณ 7 เซนติเมตร (ผลขนาดใหญ่กว่าตีนเป็ดทราย) เมล็ดแข็งและเบาลอยน้ำได้
การใช้งานด้านภูมิทัศน์ : ทรงพุ่มสวย ดอกสวยมีกลิ่นหอม ผลสวย ปลูกให้ร่มเงา ลานจอดรถ ริมถนน ปลูกประดับริมสระว่ายน้ำ ริมทะเล ทนลม ทนน้ำท่วมขัง ยางเป็นอันตรายไม่ควรปลูกใกล้สนามเด็กเล่น
ประโยชน์ : ใบแก้หวัด กลาก เกลื้อน เมล็ดใช้เบื่อปลา เปลือกต้นแก้ไข้ ผลมีพิษทำให้เกิดอาการระคายเคือง เมล็ด
ทำไม้ประดับแห้ง

ตีนเป็ดน้ำ หรือ ตีนเป็ดทะเล (อังกฤษ: Suicide tree, Pong-pong, Othalanga; ชื่อวิทยาศาสตร์: Cerbera odollam) มีชื่อเรียกอื่น ๆ อีกว่า ตุม (กาญจนบุรี), พะเนียงน้ำ หรือ สั่งลา (กระบี่), มะตะกอ (มลายู-นราธิวาส)[1]เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กชนิดหนึ่ง นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ มีลักษณะเป็นทรงพุ่มกลม ใบแน่น เป็นไม้ไม่ผลัดใบ มีน้ำยางสีขาว กลีบดอกมีความสวยงาม มีสีขาว เป็นไม้ที่ปลูกได้ง่าย ขึ้นได้ดี ต้องการแดดและความชื้นสูง สูงเต็มที่ประมาณ 12 เมตร มีการกระจายพันธุ์ตั้งแต่อนุทวีปอินเดียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และตอนใต้ของจีน พบจนถึงนิวแคลิโดเนีย มักขึ้นในป่าชายเลนหรือบริเวณที่เป็นพื้นที่ชุ่มน้ำบริเวณชายทะเล[2]

ตีนเป็ดน้ำมีผลทรงกลม คล้ายผลส้ม มีสีเขียว แต่ทว่ามีพิษ รับประทานมากอาจทำให้เสียชีวิตได้ อีกทั้งยางก็มีพิษ ซึ่งสามารถใช้ประโยชน์ในการทำเป็นสารเคมีฆ่าเหาได้

ต้นตีนเป็ดน้ำ

การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:     Plantae
(unranked):     Angiosperms
(unranked):     Eudicots
(unranked):     Asterids
อันดับ:     Gentianales
วงศ์:     Apocynaceae
สกุล:     Cerbera
ชนิด:     C. odollam

Create Date : 21 มีนาคม 2556

Last Update : 21 มีนาคม 2556 6:23:45 น.

12 comments

Counter : 11116 Pageviews.

ทักทายค่ะท่านขุน
โอ๊ะๆ วันนี้มีต้นสัตบรรณเหรอค่ะ
ปอยไม่ค่อยถูกกับกลิ่นดอกสัตบรรณเท่าไหรค่ะ
กลิ่นแรงและฉุนมากๆ เลย ยิ่งฤดูที่ออกดอกด้วยแล้วนะ
โอว้แม่จ้าวววว ชวนเวียนหัวได้อีกนะเออ

โดย: แค่ได้รู้จัก_ก็เพียงพอ

วันที่: 21 มีนาคม 2556 เวลา:12:08:36 น.

ดอกไม้ต้นไม้ มองทีไรก็สงบและสบายใจได้ทุกครั้ง

ไม่เหมือนมองวัตถุสิ่งของ มองแล้วมีแต่จะอยาก

มองธรรมชาติ มองแล้วละฯ

สวัสดีวันพฤหัสนะค่ะ .... ขอบคุณค่ะ

โดย: Pikake

วันที่: 21 มีนาคม 2556 เวลา:13:58:04 น.

ตีนเป็ด นี่ผมชอบ ฟอร์มต้น มันนะ ครับ ใบสวย แต่ ไม่ชอบเวลามันมีดอกเลย กลิ่นมันแย่มากมาย แถมมีปลิวๆๆเยอะด้วย

โดย: Sleeping_prince

วันที่: 21 มีนาคม 2556 เวลา:15:02:38 น.

เป็นดอกไม้ที่หอมจนเหม็นเลยค่ะ ใครว่าหอมก็ว่าเถอะ แต่โดยส่วนตัวแล้วคิดว่ามันเหม็นค่ะ ช่วงที่ออกดอกเวียนหัวมาก เพราะต้นมันอยู่ใกล้ๆ หอค่ะ ยามเย็นๆ กลิ่นจะโชยมาทุกวันเลย
สวัสดียามค่ำๆ ค่ะ

โดย: ประกายพรึก

วันที่: 21 มีนาคม 2556 เวลา:17:32:55 น.

ต้นนี้หล่ะค่ะ พญาสัตบรรณ (ต้นตีนเป็ด) ที่เวลาไปสวนหลวง ร.9 กทม. ก็จะเห็นมีอยู่เยอะเหมือนกันนะคะ ผลของเขากลมเกลี้ยง เปลือกแข็งจริงๆ หนักด้วย แต่..อ้าว เปลือกแข็งแต่เปราะง่ายหรือคะ

ขอบคุณสำหรับความรู้ที่นำมาฝากค่ะ

***เมื่อเช้าไม่ได้ล็อกอิน ถูกดีดออกไปเลย

โดย: มัดใจ

วันที่: 21 มีนาคม 2556 เวลา:20:07:48 น.

มาเยี่ยมมาเยียนกันแล้วจ้า

โดย: หอมกร

วันที่: 21 มีนาคม 2556 เวลา:21:31:30 น.

หลับฝันดีค่ะ

โดย: Pikake

วันที่: 22 มีนาคม 2556 เวลา:1:10:27 น.

วันนี้มีเรียนอีกแล้ว ..ทำงานกลับมา..ที่แรกกะ อ่านทบทวนบทเรียนที่ผ่านๆมาเพราะต้องใช้
แต่กลับมนั่งอัพบล็อกแทน ง่วงด้วย อยากหลับซักนิด ก่อนเข้าเรียน (ไม่ได้หลับหรอกคิดไปเล่นๆ)
หากว่ว่างๆก็จะพยามลงบล็อก..เพราะหากว่าหายไป ...เกรงสมาชิกบล็อกแก๊งจำไม่ได้... อันที่จริงมาเรียนตอนที่มีอายุแล้ว
ก็สนุกไปอีกแบบ ... คือตัวท่านขุนฯ นะ เรียน สอง ที่ อีกที่เรียนแบบนักเรียนรามฯถึงเวลาก็ไปสอบ...ส่วนวันอาคารและพฤหัส ก็ไปเรียน ภาษาอังกฤษ เพื่อฝึกสำเนียงแบบชาวอเมริกา
เพื่อนเรียน มีด้วยกันหลายอาชีพ หลายเชื้อชาติ ...พวกเป็นหมอ ก็มาเรียน บางคนก็เรียนปริญญาโท...นักเรียนส่วนมากจะเป็นผู้หญิง ที่มาเรียนก็เพื่ออยากฝึกภาษาอังกฤษ เพื่อว่าคุยกับชาวท้องถิ่นที่นี่และเข้าใจ
บรรยากาศ คงคล้ายห้องเรียน กสน (เป็นงัยกันนะ กสน นี่ ไม่เคยเรียน)แต่สมองคิดว่าประมาณนั้น

โดย: ขุนเพชรขุนราม

วันที่: 22 มีนาคม 2556 เวลา:4:51:45 น.

บันทึกการโหวตเรียบร้อยแล้วค่ะ

บันทึกการโหวต Blog ในวันนี้

ผู้เขียน Blog หมวดเนื้อหา Blog ได้รับโหวต
ขุนเพชรขุนราม Home & Gargen Blog ดู Blog
ระบบจะบันทึกคะแนนโหวต เฉพาะการโหวต 3 ครั้งล่าสุดในแต่ละวันเท่านั้น

โดย: เตยจ๋า

วันที่: 22 มีนาคม 2556 เวลา:5:51:20 น.

สวัสดีคะ

ขอบคุณสำหรับกำลังที่บล็อคด้วยนะค่ะ เป็นหนึ่งเสียงสู่สันติอันแท้จริงอีกคนหนึ่ง ขอบคุณมากๆ ค่ะ

ปล.เรียนช้า เรียนอะไรไม่สำคัญเท่าเราใฝ่รู้เนอะ เก่งจังค่ะ ขยันด้วย สู้ๆ เป็นกำลังใจให้ สำหรับการเรียนนะค่ะ

โดย: Pikake

วันที่: 22 มีนาคม 2556 เวลา:13:01:15 น.

เพิ่งมาเรียนฝึกวิชาชีพตอนอายุเยอะๆ เหมือนกันค่ะ

สู้ๆ

โดย: มัดใจ

วันที่: 22 มีนาคม 2556 เวลา:20:04:13 น.

ที่บ้านที่เมืองไทยมีหลายต้นเลยค่ะ แต่ไม่เคยเห็นมันออกผลซะที

โดย: Lilac Girl

วันที่: 23 มีนาคม 2556 เวลา:6:20:57 น.