เรื่องคุก
เรื่องคุก เมื่อเวลา 09.00 น. วันที่ 12 กรกฎาคม พ.ศ.2549 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไป ณ เรือนจำกลางคลองเปรม เพื่อทรงเปิด "ห้องสมุดพร้อมปัญญา" ณ เรือนจำกลางคลองเปรม และ "ห้องสมุดพร้อมปัญญา" ณ ทัณฑสถานหญิงกลาง โดยมี พล.ต.อ.ชิดชัย วรรณสถิตย์ รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม พร้อมด้วยนายนัทธี จิตสว่าง อธิบดีกรมราชทัณฑ์ ตลอดจนคณะผู้บริหารกระทรวงยุติธรรม และข้าราชการกรมราชทัณฑ์ เฝ้าฯรอรับเสด็จ จากนั้น เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรการดำเนินงาน กิจกรรมศูนย์ซ่อมบริการเฉพาะกิจ กิจกรรมมุม มสธ. การแสดงผลงานภาพวาด โดยฝีมือผู้ต้องขังที่ผ่านโครงการ Art For All ตามพระราชดำริ เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรกิจกรรมค่ายศิลปะ และห้องเรียนวิชาคอมพิวเตอร์ในโครงการเทคโนโลยีสารสนเทศตามพระราชดำริ แล้วจึงเสด็จพระราชดำเนินกลับเรือนจำกลางคลองเปรม ทัณฑสถานหญิงกลาง ทั้งนี้ นับตั้งแต่ปี พ.ศ.2546 ซึ่งเป็นมงคลสมัยที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงเจริญพระชนมายุครบ 48 พรรษา กรมราชทัณฑ์ได้ถือเป็นปีเริ่มต้น ของการพัฒนาห้องสมุดในเรือนจำต่างๆ เพื่อให้เป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้ที่เพียบพร้อม มีประสิทธิภาพ สามารถให้บริการกับกลุ่มเป้าหมายได้ตามบทบาท สำหรับ "ห้องสุมดพร้อมปัญญา" นี้ ทางกรมราชทัณฑ์ ได้ประสานความร่วมมือกับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน และสำนักพิมพ์ "มติชน" ร่วมกันจัดทำโครงการปรับปรุง ห้องสมุดเรือนจำ ในทัณฑสถาน เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ซึ่งได้ตั้งเป้าหมาย จัดทำโครงการปรับปรุง ห้องสมุดเรือนจำ ในทัณฑสถานให้ครอบคลุมจำนวน 136 แห่ง(หมายเหตุเจ้าของบล๊อก : พระเทพฯ ทรง ดี กับคนไทยทั่วหล้า แม้ว่าคนๆนั้นจะเป็นคนคุก
ขอพระองค์ ทรงพระเจริญพระเจ้าข้า) ยอดบริจาคหนังสือ โครงการห้องสมุดพร้อมปัญญา ณ กรมราชทัณฑ์ ประเภทหนังสือ จำนวน(เล่ม) มูลค่า(จากราคาปก) ไม่ระบุ 914 215,589 พระราชนิพนธ์ / พระนิพนธ์ 1,155 37,218 วิชาชีพ 778 4,295 ศาสนา / ศีลธรรม / จรรยา 21,295 732,781 บันเทิงคดี 15,592 1,638,530 วิชาการทั่วไป 11,138 1,025,971 กฎหมาย / กระบวนการยุติธรรม 4,126 5,470 นิตยสาร 2,558 9,135 สื่ออิเล็กทรอนิกส์ 390 8,708 ยอดรวมหนังสือบริจาค 57,946 3,677,697
โครงการ Art For All โครงการ Art For All เกิดขึ้นโดย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชดำริรับสั่ง ตั้งแต่เมื่อคราวเสด็จทรงเปิดห้องสมุดพร้อมปัญญา เรือนจำจังหวัดน่าน วันที่ 1 พฤศจิกายน 2547 เกี่ยวกับควรนำศิลปะมาช่วยขัดเกลาจิตใจให้มีความอ่อนโยน ตลอดจนช่วยสร้างสมาธิ และมีความสงบในการใช้ชีวิต กรมราชทัณฑ์ได้สนองแนวพระราชดำริ โดยร่วมกับมูลนิธิ Art For All และบริษัทโตชิบาไทยแลนด์ จำกัด ดำเนินการโครงการ Art For All : ประตูสู่จิตนาการ กิจกรรมห้องเรียนศิลปะ รุ่นที่ 1 โดยได้คัดเลือกผู้ต้องขังกำหนดโทษตลอดชีวิตและประหารชีวิต ประเภทคดีความผิดต่อชีวิต จำนวน 10 คน และประเภทคดีความผิดต่อ พ.ร.บ.ยาเสพติด จำนวน 10 คน ของเรือนจำกลางบางขวาง รวมจำนวน 20 คน ซึ่งผ่านการคัดเลือกตามขั้นตอน ได้แก่ การคัดเลือกจากผลงานภาพวาด การสัมภาษณ์เป็นรายบุคคล การทดสอบสภาวะทางจิตด้วยแบบทดสอบทางจิตวิทยาคลินิก โดยนักจิตวิทยาของกรมราชทัณฑ์ เข้าศึกษาศิลปะโดยจัดการเรียนการสอนในลักษณะห้องเรียนศิลปะ ประเภทการเขียนสีน้ำ สีน้ำมัน สีอะคริลิก จากวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ ศิลปินอิสระ และคณาจารย์ จากคณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยมีกำหนดระยะการอบรม ขั้นต้นนำร่อง 3 เดือน ซึ่งมีพิธีเปิดและเริ่มต้นการอบรมเมื่อวันพุธที่ 24 พฤษภาคม 2549 เวลา 09.30 นาฬิกา ณ เรือนจำกลางบางขวาง แดน 8 (หมายเหตุของเจ้าของบล๊อก : โอ๊ะ โอ๋ นี่เหรอ หน้าตาผู้กระทำผิดถูกลงโทษตลอดชีวิตและประหารชีวิต)"คุกเอกชน" คุก สถานที่กักกันเสรีภาพของผู้กระทำผิดที่ได้รับการพิพากษาจนถึงที่สุดแล้ว ใครได้เข้าไปอยู่ คงจะไม่มีใครกระโดดโลดเต้นดีใจเป็นแน่ เพราะภายใน ผู้ที่เข้าไปอยู่ จะขาดทั้งอิสรภาพในการอยู่ การกิน การเที่ยว การเสพย์สิ่งบันเทิง และแม้กระทั่งการแต่งกาย ยิ่งในปัจจุบัน ที่มีข่าวปัญหาคนล้นคุกด้วยแล้ว ประเภทที่แออัดกันนอน หากใครลุกออกไปห้องน้ำกลางดึก กลับมาอีกทีแทบจะนั่งร้องไห้ ยังกะมีคนแกล้ง เพราะไม่มีที่จะให้เบียดนอนอีกสักคนได้ เพราะมีนักโทษมากมาย ประมาณ 161,844 คน จากจำนวนคุกที่มีอยู่ทั้งหมดเพียง 152 แห่ง แต่ข่าวดีครับ "คุกกำลังจะเปลี่ยนไป" เมื่อกรมราชทัณฑ์มีแนวความคิดที่จะจัดสร้าง "คุกเอกชน" ขึ้น เพื่อถ่ายโอนภารกิจและภาระหน้าที่ในการดูแลนักโทษจากภาครัฐ ไปสู่ภาคเอกชนดูแล พูดง่ายๆก็คือจะจ้างบริษัทเอกชนทำงานคุก ในบางอย่าง แทนภาครัฐ เหมือนดังเช่นงานอื่นที่ภาครัฐได้จ้างเอกชนไปทำ ทันทีที่ข่าวปรากฏออกมาตามสื่อต่างๆ เสียงวิพากษ์วิจารณ์ก็ดังอึงมี่ขึ้นมา ผู้คนจำนวนไม่น้อยลงความเห็นในทันทีว่า คุกเอกชนจะเป็นที่คุมขังคนรวย จะมีการให้อภิสิทธิ์กับคนมีเงิน จะเป็นที่หลบพักภัยร้ายของคนบางคนซึ่งจะได้พักอย่างโรงแรม 5 ดาวมีสิ่งอำนวยความสะดวกพร้อม เมื่อฟอกตัวระยะหนึ่งแล้ว ก็จะออกมาทำความชั่วใหม่ได้อีก แท้จริงแล้ว "คุกเอกชน" จะมีความผิดเพี้ยนถึงเพียงนั้นเชียวหรือ นัทธี จิตสว่าง อธิบดีกรมราชทัณฑ์ คุณนัทธี จิตสว่าง อธิบดีกรมราชทัณฑ์ บอกเล่าแนวความคิดเรื่องเรือนจำเอกชนว่า เรือนจำเอกชนไม่ใช่เรื่องใหม่ เพราะความจริงพูดกันมานาน 10 กว่าปีแล้ว เพียงแต่ยังไม่มีการดำเนินการอย่างจริงจังเป็นรูปธรรม กรมราชทัณฑ์ ได้มีการว่าจ้างทำ โครงการศึกษาวิจัย (ที่ไม่ยอมทำการศึกษาวิจัยเอง เพราะต้องการจะได้ผลงานศึกษาวิจัยที่ครอบคลุมข้อมูล และไม่เกิดความลำเอียง)โดยว่าจ้างสถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นผู้ศึกษาวิจัย การศึกษาวิจัยครั้งนี้ ประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญจากสาขาต่างๆ ทั้งนักเศรษฐศาสตร์ สถาปนิก นักอาชญวิทยา นักบริหารรัฐกิจ เพื่อศึกษาความเป็นไปได้อย่างเปิดกว้างว่า ควรจะมีเรือนจำเอกชนได้หรือไม่ ถ้ามีได้ ควรจะเป็นในรูปแบบใด ซึ่งขณะนี้ก็ยังมิได้มีการตัดสินใจเด็ดขาดว่า จะให้มีหรือดำเนินการสร้างแต่ประการใด ดังนั้นใน ปีพ.ศ. 2551 กรมราชทัณฑ์อาจจะยังไม่มีเรือนจำเอกชนเกิดขึ้นเลยก็เป็นได้คุกในอเมริกา ทั้งนี้ จุดหนึ่งของแนวความคิดของการสร้างเรือนจำเอกชน ก็มาจากการปฏิรูประบบราชการ ซึ่งจำเป็นจะต้องแปรรูปงานของรัฐ หรือถ่ายโอนงานบางส่วนของรัฐให้กับเอกชนเป็นผู้ดำเนินการแทน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การถ่ายโอนในลักษณะที่รัฐสามารถจะทำหน้าที่ในงานหลัก หรือการที่รัฐมีทรัพยากรอันจำกัด หากถ่ายโอนไปได้ ก็จะช่วยลดภาระบางส่วนลง ไม่เช่นนั้นคุกของรัฐก็จะต้องขยายเพิ่มเติมขึ้นอย่างต่อเนื่อง อาจจะต้องสร้างคุกเพิ่มขึ้นๆเรื่อยๆ แล้วต้องขอทั้งคนขอทั้งงบประมาณเพิ่มขึ้นไม่สิ้นสุด ประกอบกับเรื่องนี้ ถูกบรรจุเป็นแผนยุทธศาสตร์ของกรมราชทัณฑ์อยู่แล้ว ที่จะต้องค้นหานวัตกรรมใหม่ๆ เป็นแนวทางปฏิบัติต่อผู้ต้องขัง เพื่อปรับปรุงอาชีพ เพิ่มจริยธรรมต่อผู้ต้องขัง คุณนัทธี บอกเพิ่มเติมว่า เรือนจำเอกชน ที่จริงก็ยังเป็นเป็นเรือนจำของรัฐที่ให้เอกชนเข้ามาบริหารแทนนั่นเอง ซึ่งมีลักษณะรูปแบบการบริหารที่แตกต่างกัน เช่น ผู้บัญชาการเรือนจำ อาจจะมีตำแหน่งเป็น ผู้จัดการเรือนจำ ผู้คุม อาจจะเป็น พนักงาน โดยอาศัยเจ้าหน้าที่ของราชทัณฑ์ไปร่วมทำงานด้วย หน่วยรักษาความปลอดภัย การฝึกวิชาชีพ การศึกษาภายในเรือนจำ ความสะอาดภายในเรือนจำ อาหารที่จะจัดให้ผู้ต้องขัง ก็จะแบ่งให้เอกชนเป็นผู้บริหารหรือจัดหา ดังนั้นจึงเป็นเรื่องของการบริหารจัดการเสียมากกว่า โดยรัฐจะเป็นผู้ให้ค่าตอบแทนค่าบริหาร เช่น รัฐเคยจ่ายให้เรือนจำของรัฐ 50 ล้านบาทต่อปี ก็จะจ่ายให้เอกชน 50 ล้านบาทต่อปีเท่ากัน แต่บริษัทเอกชนจะบริหารงบประมาณอย่างมีประสิทธิภาพเองมากกว่า ขอตอบตอนนี้ว่า คุกเอกชนไม่ใช่เรือนจำไฮโซ หรือเรือนจำหรูอย่างที่เข้าใจกัน เพราะเอกชนจะไม่สามารถ สร้างและดูแลให้ต่ำกว่าหรือสูงกว่ามาตรฐานที่กรมราชทัณฑ์กำหนดไว้ตอนทำสัญญาได้ ขณะเดียวกันความเป็นอยู่ของผู้ต้องขัง การปฏิบัติงานของเรือนจำก็ยังจะต้องเป็นไปตามกฎระเบียบที่รัฐกำหนดไว้ และยังจะมีการตรวจติดตามประเมินผลการทำงานอย่างต่อเนื่องตลอดเวลา ไม่งั้นจะผิดสัญญา" การเกิดขึ้นของคุกเอกชน แต่ละที่แต่ละจังหวัด น่าจะทำให้เกิดการแข่งขันกันปรับปรุงประสิทธิภาพ จะทำให้ทำงานแบบเช้าชามเย็นชามแบบข้าราชการของกรมราชทัณฑ์ต่อไปอีกไม่ได้ ทั้งนี้ ในการประเมินผลเชิงแข่งขันของเรือนจำเอกชน จะประเมินผลในแง่ประสิทธิภาพ ทั้งมิติด้านการควบคุมเช่นการไม่หลบหนี และมิติด้านการอบรมพฤติกรรมนิสัยของผู้ต้องขังเพื่อคืนสู่สังคม แล้วยังจะดูในเรื่องค่าใช้จ่ายต่อหน่วย การไม่กระทำผิดซ้ำของผู้ต้องขัง การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ความโปร่งใสในการบริหารและการควบคุม เป็นต้น สำหรับในต่างประเทศนั้น ได้มีการศึกษาวิจัยแล้วพบว่า รูปแบบของการบริหารเรือนจำเอกชนจะดีกว่า จะประหยัดกว่าการที่ให้รัฐบาลดำเนินการเอง เนื่องจากเอกชนสามารถจะตัดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นไปได้ เช่น เขาจะเลือกลงทุนด้านอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ด้านสถานที่ที่มั่นคงกว่า แต่สามารถใช้กำลังคนน้อยลง และมีการทำงานที่คล่องตัวรอบคอบกว่า ต่างกับเรือนจำของรัฐที่จะเป็นไปตามระบบราชการ การทำงานในระบบเอกชนจะทำให้ค่าตอบแทน สวัสดิการ และวัฒนธรรมการทำงานจะปรับเปลี่ยนไปมาก มีการดึงคนที่มีประสิทธิภาพเข้ามาทำงานอย่างเต็มที่ อย่างไรก็ตาม จะต้องรอผลการศึกษาวิจัยที่ละเอียดซึ่งยังจะต้องทำต่อไปอีกหลายด้าน เช่น ด้านการทำประชาพิจารณ์ เป็นต้น แล้วยังจะต้องมีการออกกฎหมายเพื่อรองรับ ซึ่งต้องผ่านการพิจารณาอย่างละเอียดของสภาผู้แทนและของวุฒิสภาด้วย ทีนี้ ก็มาถึงคำถามสำคัญว่า แล้วไอ้หน้าตาของคุกเอกชนนั้นจะออกมาในรูปแบบอย่างไร เพราะหลายๆ คนอาจจะยังนึกภาพไม่ออก เกี่ยวกับเรื่องนี้ คุณนัทธี อธิบายรูปแบบของเรือนจำที่อาจจะเป็นไปได้ว่า เรือนจำเอกชนมีหลายรูปแบบ อาทิเช่น 1.รัฐสร้าง แล้วให้เอกชนเข้ามาบริหาร 2.เอกชนสร้าง และเอกชนบริหาร เนื่องจากรัฐไม่มีเงินสร้าง รัฐจึงใช้วิธีการจ่ายเงินชดเชย ผ่อนส่ง หรือที่เรียกว่า เทิร์นคีย์ 3.เอกชนเป็นผู้ลงทุน โดยเก็บเงินจากผู้ต้องขัง แต่ในเมืองไทยแบบที่ 3 น่าจะมีความเป็นไปได้น้อยมาก ส่วนใหญ่อาจจะเป็นแบบที่ 1 และ 2 อย่างไรก็ตาม หลักการสำคัญคือ เรือนจำเอกชนกับเรือนจำของรัฐ จะต้องไม่แตกต่างกันมาก มีมาตรฐานเดียวกัน จะดีกว่าหรือไม่ขึ้นอยู่กับการที่รัฐเป็นผู้กำหนด คุกในอเมริกา เรือนจำในต่างประเทศ หรู เพราะคนในรัฐของเขา หรู ดังนั้น คุกของไทยก็ต้องอิงความเป็นอยู่ของมาตรฐานการดำเนินชีวิตของคนไทยด้วย หากคุณภาพชีวิตของคนไทยในสังคมยังแย่ ยังมีคนจน มีสลัม มีขอทาน สังคมในคุกก็จะต้องไม่สูงกว่ามาตรฐานสังคมภายนอก จุดที่สำคัญอีกประการหนึ่ง คือ จะต้องกำหนดว่า จะขังผู้ต้องขังประเภทไหน จะให้ผู้ต้องขังคดีอะไรอยู่ในเรือนจำเอกชน เช่น ในประเทศอิรัก สหรัฐอเมริกาได้จ้างบริษัทเอกชนเข้ามาบริหารเรือนจำ สำหรับกักขังผู้ต้องโทษด้านความมั่นคง ใช้ขังบุคคลเฉพาะที่สำคัญๆ มีความเข้มงวดในการคุมขังอย่างสูง หรือ อาจจะกำหนดว่า จะใช้กักขังเฉพาะผู้ต้องขังที่ใกล้พ้นโทษเท่านั้น เพื่อให้อยู่ในช่วงการปรับตัวก่อนเข้าสู่สังคม เพราะเรือนจำที่มีอยู่ในปัจจุบันแออัดอย่างมากๆ ก็สร้างเรือนจำให้ดี ให้โอกาสเขา ฝึกอาชีพเขา เพื่อพร้อมจะกลับตัวได้ ดังนั้น เรือนจำเอกชนสามารถจะเป็นเรือนจำที่โหดเข้มงวดก็ได้ เรือนจำที่ดีก็ได้ เก็บเงินผู้ต้องขังก็ได้ เอกชนเป็นผู้ลงทุนโดยเก็บเงินจากผู้ต้องขัง โดยให้ญาติเขาส่งเข้ามาให้ ความแตกต่างระหว่างเรือนจำของรัฐและเอกชน อาจจะมีเพียงแค่การลดความแออัดเท่านั้นก็ได้ เช่น เรือนจำของรัฐอาศัยห้องละ 50 คน เรือนจำเอกชนอาจจะอยู่แค่ 10 - 20 คน เท่านั้น คุณนัทธี อธิบดีกรมราชทัณฑ์ กล่าวทิ้งท้ายว่า สังคมไทยยังมองว่า ผู้กระทำผิดจะต้องได้รับโทษสาสม ยึดติดกับการแก้แค้นอยู่ ไม่จำเป็นจะต้องปฏิบัติต่อผู้ต้องขังให้ดีก็ได้ เมื่อเข้ามาอยู่ในคุกแล้วจะต้องถูกทรมานเท่านั้น แต่ในความเป็นจริง เราต้องคำนึงถึงความเป็นมนุษย์ แต่ไม่ได้หมายความว่า เราจะให้เขามีความเป็นอยู่ที่สุขสบายกว่าคนข้างนอก. ทีมศึกษาวิจัย "คุกเอกชน" ทีมศึกษาวิจัย มาจากสถาบันวิจัยสังคม ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รวมทั้งหมด 12 คน เป็นนักวิชาการจากสาขาต่างๆ โดยตั้งโจทย์ไว้ว่า "ควรมีการจัดตั้งเรือนจำเอกชนหรือไม่ ถ้ามีควรมีรูปแบบอย่างไร" ซึ่งการทำศึกษาวิจัยครั้งนี้ใช้เวลา 7 เดือนนับตั้งแต่ มกราคม สิงหาคม 2548 ด้วยงบประมาณ 4.5 ล้านบาทผศ.สุวัฒนา ธาดานิติ(คนซ้าย) ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผศ.สุวัฒนา ธาดานิติ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยสังคม ในฐานะหัวหน้าโครงการวิจัยฯ ยืนยันว่า การศึกษาครั้งนี้จะตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเป็นธรรมในสังคม สิทธิมนุษยชน เสรีภาพทางวิชาการ และการมีส่วนร่วมของประชาชนในทุกขั้นตอน ซึ่งทีมงานที่ศึกษาจะเป็นผู้เชี่ยวชาญทั้งทางด้านนิติศาสตร์ รัฐศาสตร์ ทัณฑวิทยา สถาปัตยกรรมศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ และสังคมวิทยา โดยการศึกษาแบบบูรณาการควบคู่กัน เมื่อสามารถสรุปผลการวิจัยออกมาเป็นรูปแบบที่แน่ชัดแล้ว จึงจัดทำประชาพิจารณ์ เพื่อรับฟังความเห็นประชาชน โดยในช่วงปีงบประมาณ 2549 - 2550 คณะทำงานจะจัดทำข้อเสนอรูปแบบเรือนจำเอกชนที่เหมาะสมกับไทย และข้อเสนอในการแก้ไขกฎหมายที่เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินการจัดตั้งเรือนจำเอกชน ทั้งนี้คาดว่า หน่วยงานภาคเอกชนที่สนใจจะเข้ามาลงทุนดำเนินการ อาจเป็นบริษัทข้ามชาติที่มีประสบการณ์อยู่แล้ว หรือเอกชนในประเทศเอง โดยกรมราชทัณฑ์เป็นผู้คัดเลือกและติดตามประเมินผลการบริหาร พร้อมรายงานผลความคุ้มค่าและความสำเร็จของโครงการเสนอต่อคณะรัฐมนตรี การศึกษาวิจัยครั้งนี้ คงจะต้องเน้นมิติทางสังคมมากเป็นพิเศษ ดังที่ได้ตั้งโจทย์ไว้ คือ "ควรมีหรือไม่" ที่สำคัญคือ ต้องตอบข้อสงสัยของสังคมได้ ดร.จุฑารัตน์ เอื้ออำนวย ผู้เชี่ยวชาญด้านอาชญวิทยา หนึ่งในผู้วิจัย กล่าวว่า เรื่องนี้เป็นเรื่องละเอียดอ่อนและซับซ้อนมาก จึงต้องเลือกวิธีที่มีผลกระทบต่อสังคมน้อยที่สุด และหากเปรียบเทียบกับต่างประเทศ อย่างสหรัฐฯ ค่าหัวนักโทษต่อปี 50,000 - 70,000 ดอลลาร์ (ประมาณ 1,900,000 2,660,000 บาท) ขณะที่ประเทศไทยค่าหัวนักโทษแค่ 30,000 บาทต่อปี แค่นี้ก็คงเห็นความแตกต่างบ้างแล้ว หากเอกชนได้ดูแลจัดการคุก ค่าหัวต่อปีของนักโทษในไทยอาจจะสูงขึ้นก็ได้ สังเกตจากกิจการในไทยที่ดำเนินการด้วยเอกชน มีกิจการใดบ้างที่ทำแล้วถูกกว่ารัฐบาล คงไม่มี เช่นโรงพยาบาล เป็นต้น ดังนั้นหากไทยเรามีโอกาสได้มีคุกเอกชนขึ้น คงจะช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในคุกให้ดีขึ้น "สำหรับคุกในแต่ละประเทศจะมีความแตกต่างกัน ในแต่ละรัฐของประเทศเดียวกันก็ไม่เหมือนกัน บางประเทศทำแล้วล้มเหลวก็มี ส่วนใหญ่ประเทศต่างๆมักจะเลือกประเทศออสเตรเลียเป็นต้นแบบเพราะบริหารคุกได้ดี แต่สังคมและวัฒนธรรมของเราก็ยังต่างจากต่างประเทศอยู่มาก เราคงจะไม่สามารถลอกแบบของต่างประเทศได้มาก ดร.จุฑารัตน์ ชี้ว่า กลุ่มผู้ต้องขังที่ควรจะได้อยู่ในคุกเอกชน ควรจะเป็นกลุ่มผู้ต้องขังที่สังคมยอมรับได้ เช่น ผู้หญิงซึ่งมีลูกอ่อน ผู้ต้องขังที่มีความผิดคดีเช็คเด้ง หรือเด็กและเยาวชนที่กระทำผิด เป็นต้น ส่วนกลุ่มผู้ต้องขังที่ไม่ควรให้สิทธิ์อยู่ในคุกเอกชน เช่น นักการเมือง ผู้มีอิทธิพล ผู้มีโทษประหารชีวิต หรือจำคุกตลอดชีวิต เป็นต้น ขณะที่ รศ.วันชัย มีชาติ อาจารย์ประจำคณะรัฐประศาสนศาสตร์ หนึ่งในทีมวิจัย อธิบายถึงรูปแบบที่เป็นไปได้เพิ่มเติมว่า รูปแบบของการแปรรูปกิจการของรัฐ ที่น่าจะเป็นไปได้ เช่น 1.รัฐทำเต็มรูป แต่มีกิจการหลายอย่างในเรือนจำ มอบให้เอกชนเป็นผู้ดำเนินการ เช่น ทำความสะอาด ระบบคอมพิวเตอร์ การรักษาความปลอดภัย รวมทั้งงานเฉพาะหน่วยงานที่เชี่ยวชาญ 2.ให้สัมปทานแก่เอกชนทำ โดยรัฐควบคุม จดทะเบียนอนุญาต กำหนดมาตรฐานสิ่งชี้วัด ตรวจสอบ โดยรัฐเป็นผู้กำหนดเงื่อนไขเสนอกับเอกชน "ที่สำคัญของเรือนจำเอกชน ผู้ต้องขังไม่มีสิทธิ์จะขออย่างนั้น ขออย่างนี้ได้ คือ ยื่นความจำนงไม่ได้ จะอยากอยู่เรือนจำเอกชน ไม่มีสิทธิ์เลือกอยู่แล้ว ความเป็นธรรม สิทธิ การถูกกระทำจะเหมือนกัน คือ ไม่มีอิสรภาพ ไม่เกี่ยวกับการมีเงินหรือไม่มีเงิน ความเป็นธรรม สิทธิ หน้าที่ จะต้องไม่แตกต่างกัน คนทั่วๆไปคงจะไม่มีใครอยากจะเข้าคุก ถึงแม้ว่ามันจะสบาย เพราะเรือนจำไม่ใช่โรงแรม 5 ดาว ไม่มีทาง ยังไงก็ไม่ใช่ ถ้ามีใครคิดว่าสบาย ก็คงแปลกอยู่ ท้ายที่สุดเมื่อเทียบมาตรฐานก็ไม่น่าจะต่างจากเรือนจำรัฐ" "มันไม่ใช่เรื่องง่าย ไหนจะเรื่องกฎหมายเจ้าพนักงาน ไหนจะกำแพงสูงกี่เมตร เหล็กประตูหนากี่ชั้น การดูแลนักโทษ 24 ชม. สิทธินักโทษเป็นอย่างไร กฎระเบียบหยุมหยิมไปหมด ดังนั้นการจะหาคำตอบรูปแบบที่เหมาะสมกับสังคมไทย อาจจะไม่มีคุกเอกชนเกิดขึ้นก็ได้" รศ.วันชัย ขยายความทิ้งท้าย. ความคิดเห็นจากคนไทยเรื่องคุกเอกชน 1. คุกหรือโรงแรม วะเนี้ยNo.1 2. เห็นควรด้วยว่าให้มีคุกเอกชน โดยกฎกติกาก็ให้เป็นไปตามนโยบายของรัฐ บนพื้นฐานมนุษยธรรม ไม่ต้องสบาย ต้องมีความลำบาก แต่ต้องมีความปลอดภัย และต้องมีการทำงานเพื่อสร้างรายได้หรือประโยชน์เข้าประเทศชาติ.กวง ซ่งตีง 3. ทำผิด ติดคุกแล้วสะดวกสบาย แล้วมันจะสำนึกที่มันทำผิดหรือ แล้วส่วนของเงินภาษีที่รีดไปจากผม จะต้องไปบำรุงปรนเปรอพวกมัน ผมว่าส่วนนี้เอาไปดูแลสวัสดิการคนชรา เด็กพิการ และเด็กด้อยโอกาส ในเรื่องการศึกษา น่าจะมีความจำเป็นเร่งด่วนกว่านะ ถ้ามันล้นคุกหลวงนัก ประหารชีวิตมันไปบ้างก็ได้ เพราะไอ้พวกนี้ ส่วนหนึ่งเป็นพวกทำความผิดซ้ำซากไม่เห็นด้วย 4. ไม่เห็นด้วยอย่างยิ่ง เพราะจะเป็นการเปิดโอกาสให้มีการทำผิดกฎหมายมากขึ้น เนื่องจากว่าหากต้องเข้าคุกจริงๆ ก้อสามารถอยู่ได้อย่างสุขสบาย ขนาดคุกที่มีอยู่ในปัจจุบัน ที่ไม่สุขสบายเท่าคุกเอกชน ยังมีนักโทษมากมาย และยังมีคนทำผิดกฎหมายอยู่มาก ผมว่าคนที่คิดอย่างนี้ได้ ใช้ปัญญาส่วนไหนคิดครับ อย่าคิดแต่ข้อดี ข้อเสียจะมีตามมาอีกเยอะนะครับ ได้โปรดcharnbkk@hotmail.com 5. ตอนนี้ใครทำผิดคิดว่าต้องติดคุกไทยน่ะ สยองโว้ย ไม่มีแม้แต่ที่ซุกหัวนอน แต่อนาคตแค่ดัดสันดาน ไม่ต้องสยองเท่าไรแล้ว คนรวยมีสิทธินะครับ คนจนมีสิทธิไหมครับ จะทำก็ทำให้เหมือนกันซิ แหม double standard แม้กระทั่งในคุก วางแผนสำหรับตัวเองในอนาคตหรือไงจ๊ะลุง 6. ฝากถึงคณะผู้ทำการศึกษาวิจัย
.ถ้ามีคุกเอกชนจริง ขอให้ตัดประเด็นการว่าจ้างบริษัทรักษาความสะอาดออกไปได้เลย เพราะผู้ต้องขังต้องทำเป็นกิจวัตรประจำทุกวันอยู่แล้ว ค่าจ้าง = 0 บาท คงมีแค่ค่าอุปกรณ์ น้ำยาทำความสะอาด และค่าบริหารจัดการ อีกเรื่องที่ควรเน้นเป็นพิเศษ คือเรื่องสุขภาพอนามัยของผู้ต้องขัง ควรจัดให้มีแพทย์พยาบาล เครื่องมือทางการแพทย์ ยาสามัญ อย่างเพียงพอและเหมาะสมฝากไว้พิจารณาด้วยครับ 7. ดีเวลาตุ๋ยกัน ทางคุกจะมีถุงยางแจกฟา 8. ยังงี้คนมันจะกลัวคุกมั้ยเนี่ย อยู่ในคุกควรจะให้มันลำบาก จะได้เข็ดหลาบNeo 9. ก้อทำไมไม่ประหารนักโทษที่ทำผิดร้ายแรงบ้างล่ะ จำนวนปริมาณจะได้ลดลงบ้าง กฎหมายจะได้ศักดิ์สิทธิ์บ้าง แล้วไอ้นักโทษที่เข้าๆ ออกๆเนี้ย เอาไว้ทำไม ประหารเลย คนที่ติดคุกรอบสอง เนี้ ยแบบคดีเดิมๆ หรือว่าเงินมันมากมันถึงรอดตายได้ งั้นขอสาปแช่งให้พวกนี้มันตายวันตายพรุ่งเลยผู้น้อย 10. สโลแกนกรมราชทัณฑ์ ยุค นัทธี จิตสว่าง (สว่างจิต) "คุกไม่ใช่สถานที่ที่น่ากลัวอีกต่อไป"ไชโย 11. คิดได้ไงนะเนี๊ยะ อย่างงี้คนมีตังค์ก็ไม่ต้องกลัวที่จะติดคุกแล้วซิ เพราะว่ามันเสวยสุขในคุกหรู จริงๆแล้ว คำว่าคุกมันต้องน่ากลัว สกปรก ทรมานความรู้สึก มันจะได้เข็ดหลาบ ทุกคนก็จะกลัวที่จะทำผิด แม้ว่ามันผู้นั้นจะยากจนหรือร่ำรวย แล้วยังงี้จะมีกฎหมายเอาไว้ทำไม จริงๆแล้วสังคมไทยมันก็ไม่ได้เปลี่ยนแปลงอะไรมากนักหรอก เทียบกับเมื่อก่อน เพราะการแบ่งชนชั้นน่ะมันยังมีอยู่น่ะ จะแนะให้นะ ไอ้พวกกลุ่มนักวิจัยน่ะ ทำไมไม่ไปลองเดินดูตามโรงพยาบาลของรัฐบ้าง ห๋า ว่ามันมีสภาพเป็นยังไง ไปดูซิ เอาสมองที่วิจัยเรื่องคุกนี้ไปแก้ไขปรับปรุงเรื่องโรงพยาบาลดีกว่า ฉลาดกว่ากันเยอะเลย สมองสัปดน 12. ไม่ตลกไปหน่อยหรือคะ ที่จะมีคุกเอกชนเกิดขึ้นในไทย แล้วจะมีคุกไว้ทำไมละเนี่ย... สุดท้ายก็จบที่เงิน เงินซื้อทุกอย่างได้อยู่ดีแหละค่ะ ช่วยพิจารณาด้วยนะคะว่า เหมาะสมที่จะมีคุกประเภทนี้จริงๆหรือคะ .. ตกใจมากที่ผู้ใหญ่ผู้มีส่วนบริหารประเทศมีความคิดแบบนี้ค่ะคนเดินดิน 13. รูปที่เห็นมันเป็นคุกของอเมริกา ส่วนใหญ่ภายในมันก็อย่างนั้นทั้งนั้นที่โน่น เพราะแม้แต่คนคุก เขาก็ยังมองเห็นถึงคุณค่าของความเป็นคน ที่ต่างจากเดรัจฉาน และคุกมีไว้เพื่อสั่งสอนปรับนิสัยผู้ต้องขัง เพื่อให้ออกมาอยู่ร่วมกับสังคมได้ โดยไม่ก่อให้เกิดความเดือดร้อน ต่างจากการมองของไทย ที่ถ้ามันเลวต้องเอาให้มันได้รับโทษให้ถึงขีดสุด ไม่ต้องให้โอกาสพวกมันอีกแล้ว มันต้องทนทุกข์ทรมาน หรือตายตกไปตามกัน จากกรรมที่มันทำถึงจะสาสม ไม่บอกไม่รู้เลยนะว่า เมืองไทยเป็นเมืองพุทธ และมากกว่า 90% ของคนไทยนับถือศาสนาพุทธ แม้แต่ Feasibility study เขาก็เพิ่งจะขยับบั้นท้ายทำ แค่ออกข่าวมาว่า "จะ" เท่านั้น ก็โวยวายกันได้เสียแล้วKera 14. ปัจจุบันราชการบริหารคุกแล้วมีปัญหา ทำวิจัยว่าปัญหามันอยู่ที่ไหนแล้ว ทำการแก้ไขไม่ดีกว่าหรือ ทำไมเมื่อระบบราชการมีปัญหาทีไร ต้องคิดให้เอกชนทำเสมอ ไม่ว่าจะเป็นไปรษณีย์ ...และต่อไปก็เป็นไฟฟ้า ทำไมล่ะเอกชนเป็นผู้วิเศษอะไร ถึงทำแล้วดีกว่าราชการ ในเมื่อคนเหมือนกัน แต่มันสะท้อนว่าผู้บริหารประเทศต่างหากที่ไม่สามารถบริหารราชการให้ดีได้ ราชการ 15. เรือนจำเอกชนจะเป็นเรือนจำที่โหดเข้มงวดก็ได้ เรือนจำที่ดีก็ได้ เก็บเงินผู้ต้องขังก็ได้ เอกชนเป็นผู้ลงทุนโดยเก็บเงินจากผู้ต้องขัง เก็บเงินผู้ต้องขังก็ได้ เอกชนเป็นผู้ลงทุนโดยเก็บเงินจากผู้ต้องขัง เก็บเงินผู้ต้องขังก็ได้ เอกชนเป็นผู้ลงทุนโดยเก็บเงินจากผู้ต้องขังคงได้เห็นกัน 16. อ่านข่าวแล้วรู้สึกดีจริงๆที่มีโครงการที่ดูจะเป็นประโยชน์ต่อสังคมขึ้นมา ถึงจะอยู่ในขั้นทดลอง ก็ยังถือเป็นข่าวดี เพราะสภาพในปัจจุบัน คุกไทยแย่มากๆ จำนวนนักโทษแทบจะนอนก่ายกัน คดีเล็กคดีใหญ่อยู่ปนกันไปหมด อาจารย์เคยพาไปดูงานในคุกหญิง สภาพสุดๆ เวลานอนไม่มีที่ให้พลิกตัวเลย แถมยังต้องนอนชันเข่าอีก น่าสงสารมาก หากมีคุกเอกชนขึ้นมาจริงๆก็ดี เป็นการบรรเทาภาระของเจ้าหน้าที่ที่ต้องทำงานโคตรหนัก แล้วได้ค่าแรงนิดเดียว ความเห็นอื่นๆที่ด่าเข้ามา อ่านแล้วก็น่าสมเพช เหมือนคนอ่านหนังสือไม่แตก โพสต์เหมือนคนดูแต่รูปอย่างงั้นแหละ อ่านรึเปล่าที่ว่า งบประมาณที่รัฐจะให้เอกชนนั้น จะต้องใกล้เคียงกับที่ให้กับเรือนจำของรัฐ แปลว่ายังไง ก็คือสร้างเรือนจำติดแอร์ไม่ได้หรอก จากภาพน่ะมันเป็นคุกต่างประเทศ ที่มีค่าดูแลนักโทษต่อหัวมากกว่าประเทศไทยมากๆน่ะ คุกไม่ใช่แค่ที่ดัดสันดาน ไม่ได้มีจุดมุ่งหมายแค่การลงโทษ คุกยังเป็นที่อบรมคนที่หลงผิดชั่วครู่ให้ได้มีโอกาสกลับตัว คนที่เคยพลาดไป เมื่อเข้าเรือนจำก็ถือว่าชดใช้ความผิดไปแล้ว คนไทยนี่ล่ะชอบฟื้นฝอยหาตะเข็บกันจริงๆ กดดันจนนักโทษที่พ้นผิดออกมาไม่มีทางออก จนต้องกลับไปทำผิดซ้ำซากอีก มองอะไรให้ไกลหน่อย อย่าเอาอารมณ์มาเป็นตัวตัดสิน มองว่าโครงการนี้จะมีประโยชน์ยังไงกับสังคมดีกว่า ถ้าไม่ดีจริงแล้วค่อยค้าน ยังจะดูเหมาะสมกว่านาSpJp 17. ผมคิดว่าการพัฒนาคุก ควรมีการพัฒนาควบคู่ไปกับบทลงโทษทางกฎหมายของไทยไปด้วย ผมคิดว่ากฎหมายของไทยมีบทลงโทษน้อยไป ส่วนการทำคุกเอกชนนั้น ดูยังมีช่องว่างอีกมากมาย เช่น ให้เอกชนบริหาร เกิดลูกของเจ้าของบริษัทติดคุกขึ้นมา--เขาคงได้รับอภิสิทธิ์มากกว่าคนอื่นกระมังครับ ขนาดคุกของรัฐทำเอง ยังเน่าเฟะเลย ข้อดีและข้อเสียเมื่อมันเปรียบกัน มันคุ้มกันหรือเปล่า แต่ผมดูคุกแบบในหนังของอเมริกัน ที่เขาแบ่งกันอยู่คนละห้อง ไม่นอนรวมกันแบบนั้น ก็ถือว่าให้เสรีภาพพอสมควรแก่คนติดคุก แบบนี้มันก็น่าจะโอแล้วนะกนก 18. ไม่เคยติดคุกหรอก และผมก็รู้ว่าพวกที่โพสต์มาก็ไม่เคยเหมือนกัน...ฉะนั้น หัดมองโลกในมุมที่กว้างแบบนี้หน่อย ไม่มีใครเขาอยากติดคุกหรอกสินัท 19. การลงโทษ ต้องมีวัตถุประสงค์ให้เกิดการแก้ไข ให้เค้าติดคุกที่เค้าจ่ายเงินมันจะแก้ไขตรงไหน อีกอย่าง คุกเอกชนหมายความว่า ระบบราชการแต่ให้เอกชนประมูลไปบริหารแบบลดต้นทุนต่างหาก ไม่ใช่ให้เอกชนทำโรงแรมความมุ่งหมายการลงโทษ
20. ขอชื่นชมในความคิดริเริ่มครับ การให้โอกาสคนกลับตัว ไม่มีความคับแค้นใจ สังคมจะได้คนดีที่พร้อมจะกลับตัวมาอยู่ร่วมกัน ไม่ต้องปรับตัวให้เข้ากับโลกภายนอกใหม่นานนัก สิ่งสำคัญอีกประการหนึ่ง คือ การลดรายจ่ายที่รัฐต้องอุดหนุนในปัจจุบันที่พอบ้างไม่พอบ้าง ให้กับผู้ต้องขัง สภาพความเป็นอยู่ที่ไม่เป็นไปตามที่ควรจะเป็น ในการดูแลเพื่อนมนุษย์ร่วมโลกตามหลักสากล ถ้าไม่มีการพัฒนา ประเทศไทยอาจได้รับการดูถูกจากสังคมประเทศที่เจริญแล้วให้กำลังใจในการทำงานครับ 21. ในความคิดของฉันนะ การลงโทษประชาชนเป็นอำนาจเฉพาะของรัฐเท่านั้น การที่ศาลพิพากษาลงโทษแล้ว กรมราชทัณฑ์ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐจึงต้องมีหน้าที่นำประชาชนมาลงโทษ ตามคำพิพากษาของศาล หากมีคุกเอกชนขึ้นมา จะไม่เป็นการยอมให้เอกชนมีอำนาจลงโทษประชาชนของรัฐหรือ รวมทั้งบริษัทเอกชนก็ยังไม่ใช่เจ้าหน้าที่ของรัฐ อำนาจการควบคุมดูแล การบังคับบัญชา การสั่งการที่หน่วยราชการจะต้องควบคุมผู้ที่เข้ามาบริหารงานคุก ก็จะมีปัญหา ในการตรวจสอบบุคคลากรที่เข้ามาปฏิบัติงานในคุก และยังมีแนวโน้มที่จะก่อให้เกิดปัญหาต่าง ๆตามมาอีกมากมาย ดังนั้นจึงไม่เห็นด้วยกับความคิดในเรื่องคุกเอกชนps 22. ถ้าให้ได้เห็นของจริง รายที่โพสต์ค้านความคิด หากมีรายการนำชมสภาพความเป็นอยู่ที่แออัดในคุกปัจจุบัน ขอเรียนเชิญให้ไปเข้าร่วมชมด้วยนะครับ จะดียิ่งขึ้น ถ้าให้โอกาสพักค้างคืนสักคืนในที่คุมขัง จะได้รู้ซึ้งถึงความยากลำบากของผู้ต้องขังมากขึ้นครับเรียนเชิญนักค้าน ด้วยความยินดีครับ 23. คืองี้ครับ เค้าเอาไว้ขังประเภทพวกผู้หญิงตั้งท้อง ความผิดที่ไม่เข้าข่ายอุกฉกรรจ์ -*- 24. การนำหลักคุกเอกชนมาใช้เป็นเรื่องที่ต้องศึกษาให้ดี ว่าใครจะลงทุน เพราะ 1. ถ้าให้เอกชนมาลงทุนทำเองทั้งหมด เอกชนจะต้องบริหารโดยคิดถึงกำไร ย่อมต้องมีการแข่งขัน และนำมาซึ่งการให้บริการลูกค้า ซึ่งในที่สุดจะผิดเจตนารมณ์ของการลงโทษ 2. ถ้ารัฐลงทุนเอง จะผิดกับวัตถุประสงค์เดิมที่ต้องการ ลดกำลังคน และภาระของภาครัฐ 3. ควรใช้กับนักโทษประเภทไหน ต้องมีเกณฑ์มาตรฐาน เช่น โทษสถานเบา นักโทษชั้นดี ทั้งนี้ ไม่ใช่ว่าจะมีความสะดวกมากขึ้น จะต้องไม่หรูหรา ไปกว่ามาตรฐานของสังคมภายนอกเด็ดขาด เพราะจะผิดเป้าประสงค์ของการลงโทษ และจะเหลื่อมล้ำกับสังคมชนชั้นล่าง เช่น คนใต้สะพาน คนไร้บ้าน คนจรจัด-*- 25. เมืองไทย ยังงั๊ย ก็ไม่พร้อมกับคุกเอกชน จริยธรรมและจรรยาชีพของคน ยังต่ำเกินไปไม่บอก 26. สมควรกลับไปคิดว่า ทำอย่างไรให้อาชญากรรม ยาเสพติดลดลงดีกว่า นักโทษจะได้ลดลง ถ้าคนดีสังคมดี ไม่ต้องมีนักโทษ ไม่ต้องมีคุกKIKI 27. พวกที่ไม่เคยติดคุกแล้วชอบโวยวาย ลองถามผู้คุมเขาดูซิ อย่างน้อยพวกนี้เขาอยู่คุกมาไม่ต่ำกว่า 20 ปีแล้วทั้งนั้น อยากเข้าไปดูความเป็นอยู่ในคุก ก็ทำเรื่องขออนุญาตซี๊ เถียงกันอยู่ได้ ออกมาแล้วค่อยมาโพสต์ว่ามันเป็นอย่างไร นี่ตาบอดคลำช้างกันแท้ๆ ผู้คุมคุกตัวจริง
โดย yyswim
Create Date : 21 กรกฎาคม 2549
Last Update : 21 กรกฎาคม 2549 12:27:17 น.
44 comments
Counter : 3233 Pageviews.
ถาม ตอบเรื่องในคุก
ถาม : ได้ข่าวว่าในคุกยังมีการตีตรวนนักโทษอยู่ ผมว่า การละเมิดสิทธิมนุษยชนแบบนี้ อาจเป็นสาเหตุให้ประเทศไทยถูกต่อว่าจาก NGO ทั่วโลก
ตอบ : ตามปกติแล้ว เรือนจำจะไม่ตีตรวนผู้ต้องขังเลย ถ้าหากว่า
1. ผู้ต้องขังไม่มีพฤติกรรมที่จะเป็นอันตรายต่อผู้ต้องขังอื่น
2. ผู้ต้องขังไม่มีพฤติกรรมหลบหนีออกจากเรือนจำ
การใส่ตรวนไม่ใช่เป็นการลงโทษ แต่เป็นมาตรการที่จะรักษาความสงบเรียบร้อยภายในเรือนจำ และป้องกันการหลบหนีของผู้ต้องขัง โดยเฉพาะเวลาออกไปนอกเรือนจำ เช่นเมื่อไปศาลและผู้ต้องขังคนนั้นเป็นผู้ต้องขังที่มีโทษสูง
ปัจจุบันนี้ กรมราชทัณฑ์พยายามนำโซ่ตรวนที่มีขนาดเล็กและน้ำหนักเบา มาใช้กับผู้ต้องขัง แต่เนื่องจากตรวนแบบใหม่นี้ ยังมีราคาแพงมาก ตรวนชนิดเดิมจึงยังคงมีใช้กันอยู่ทุกวันนี้
การตีตรวนผู้ต้องขังเป็นเรื่องที่กรมราชทัณฑ์เป็นห่วง และกำชับให้เรือนจำใช้ความระมัดระวังอย่างมาก ซึ่งกรมราชทัณฑ์ส่งหนังสือเวียนแจ้งแก่ทุกเรือนจำเป็นระยะๆ
ถาม : ผู้ต้องขังเป็นสาวประเภท 2 หน้าตาสวยเหมือนผู้หญิง แถมผ่าตัดแปลงเพศแล้ว ถ้าต้องอยู่เรือนจำชาย มีหวังแย่แน่ๆ ขออยู่เรือนจำหญิงจะได้หรือเปล่า ?
ตอบ : ผู้ต้องขังถ้าเป็นเพศชายตามในทะเบียนบ้านหรือบัตรประจำตัว ถ้าทำผิดต้องโทษจำคุก ก็ต้องอยู่ในเรือนจำชาย ไม่ว่าจะมีรูปร่างหน้าตาอย่างไร หรือแม้แต่จะผ่าตัดแปลงเพศแล้วก็ตาม
ในเรือนจำหลายแห่งจะมีผู้ต้องขังประเภทนี้ปะปนอยู่ด้วยเสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อวิทยาการผ่าตัดแปลงเพศเจริญก้าวหน้าขึ้น มีผู้นิยมการผ่าตัดแปลงเพศมากขึ้น ผู้ต้องขังเหล่านี้มักจะมีโทษไม่มากนัก ส่วนใหญ่ติดคุกด้วยคดีเล็กน้อย เช่นลักทรัพย์ ฉ้อโกง และส่วนใหญ่มักเป็นผู้ต้องขังที่มีความประพฤติเรียบร้อย แต่การที่ต้องเข้ามาอยู่ในเรือนจำก็ก่อให้เกิดปัญหาได้ เช่น ก่อให้เกิดปัญหาทะเลาะวิวาท เนื่องจาก มีการแย่งกันเป็นเจ้าของ อาจเป็นผู้แพร่เชื้อกามโรคและโรคเอดส์ในเรือนจำ
เป็นภาระของเรือนจำในการจัดหา ห้องแยกให้อยู่ (ถ้าทำได้) เพื่อป้องกันไม่ให้ถูกลวนลามโดยผู้ต้องขังอื่นๆ เพราะผู้ต้องขังประเภทนี้ บางคนหน้าตาเหมือนผู้หญิงมาก โดยเฉพาะคนที่ผ่าตัดแปลงเพศและผ่าตัดเสริมหน้าอกแล้ว
ถาม : ดิฉันมีเพื่อนที่ป่วยเป็นโรคไต รอผ่าตัดเปลี่ยนไตมาเกือบ 2 ปีแล้ว ยังหาคนบริจาคไตไม่ได้ อยากทราบว่า ไตของนักโทษที่ถูกประหารชีวิต จะขอได้หรือไม่ ? จะติดต่อได้ที่ไหน ?
ตอบ : ไตของผู้ต้องขัง เจ้าตัวมีสิทธิ์จะบริจาคให้ใครก็ได้ แต่ .....ในทางปฏิบัติ การบริจาคไตของนักโทษประหาร แทบจะเป็นไปไม่ได้ เพราะ :
1. ไตของผู้บริจาค จะต้องได้จาก ผู้บริจาคที่มีชีวิต (เช่น ลูกบริจาคไต 1 ข้างให้แม่ ) หรือ ได้จากผู้บริจาคที่แพทย์ลงความเห็นว่าสมองตายแล้ว (แต่การไหลเวียนของเลือดที่ไปเลี้ยงไตยังดีอยู่) แต่นักโทษที่ถูกประหารนั้น ทางคณะกรรมการประหารชีวิตต้องรอจนกว่าจะแน่ ใจว่าผู้ถูกประหารเสียชีวิตแล้ว จึงจะถือว่าเสร็จสิ้นกระบวนการประหารชีวิต กว่าจะถึงเวลานั้นไตของผู้ต้องขังก็ ไม่สามารถใช้การได้แล้ว (มีข้อยกเว้นคือดวงตา ซึ่งสามารถรอได้นานถึง 6 ชั่วโมง)
2. การเอาไตของผู้บริจาคออก ต้องทำโดยศัลยแพทย์ในห้องที่ปลอดเชื้อโรค เช่น ในห้องผ่าตัด .ในเรือนจำนั้น ทำไม่ได้ครับ
3. ในอนาคต ถ้ากรมราชทัณฑ์เปลี่ยนวิธีประหารชีวิตจากยิงเป้ามาเป็น วิธีฉีดสารพิษ การบริจาคอวัยวะก็ยิ่งเป็นไปไม่ได้ เพราะ เนื้อเยื่อของไตจะไม่สามารถนำไปใช้ ได้
อย่างไรก็ตาม กรมราชทัณฑ์ก็มีนโยบายสนับสนุนให้ผู้ต้องขังทุกคนบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อสังคมอยู่แล้ว จนถึงปัจจุบันนี้ ที่ทัณฑสถานโรงพยาบาลราชทัณฑ์ มีผู้ต้องขังแจ้งความจำนง ขอบริจาคอวัยวะ รวมทั้งสิ้น 92 คนแล้ว
ถาม : จริงหรือเปล่า ที่ว่าผู้ต้องขังบางคน สามารถนอนห้องนอนติดแอร์ ในเรือนจำได้
ตอบ : จริงครับ.....ต้องยอมรับความจริงว่า บางครั้งก็มีความจำเป็นต้องยอมให้เป็นอย่างนั้น แต่ทว่าในเรือนจำทั้งหมดร้อยกว่าแห่งทั่วประเทศ เรายอมอนุญาตให้มีเพียงที่แห่งเดียว ที่สามารถติดแอร์ในห้องให้ผู้ต้องขังนอนได้
ปัจจุบันนี้ ผู้ต้องขังทั่วประเทศมีประมาณ 161,844 คน ต้องอยู่กันอย่างแออัดภายในเรือนจำทั่วประเทศซึ่งควรจะจุผู้ต้องขังได้เพียง 80,000 - 90,000 คนเท่านั้น ผู้ต้องขังต้องแย่งกันกิน แย่งกันนอน อยู่ภายในกำแพงคุก ลำพังค่าอาหารสำหรับผู้ต้องขังก็เกือบจะไม่พอแล้ว จะเอางบประมาณที่ไหนมาติดแอร์ ให้ผู้ต้องขังนอน ?
ถ้ายังข้องใจอยู่ เชิญเข้าไปเยี่ยมชมในคุกได้เลยครับ กรมราชทัณฑ์มีนโยบายที่อนุญาตให้นักเรียนนักศึกษาสามารถแสดงความจำนง ขอเข้าไปดูความเป็นอยู่ของผู้ต้องขังได้ ติดต่อขอเข้าไปเยี่ยมชมได้ที่เรือนจำทุกแห่งทั่วประเทศ
จุดประสงค์ของกรมราชทัณฑ์ที่อนุญาตให้มีการเยี่ยมชมเรือนจำ ก็คือ เพื่อให้เด็กและเยาวชนได้เห็นว่า การติดคุกเต็มไปด้วยความยากลำบากเป็นอุทาหรณ์เพื่อจะได้เกิดความยั้งคิด ก่อนที่จะทำความผิดโดยเฉพาะการตกเป็นทาสยาเสพย์ติด
ส่วนเรื่องห้องนอนติดแอร์สำหรับผู้ต้องขังนั้น มีอยู่ที่โรงพยาบาลครับ ทัณฑสถานโรงพยาบาลราชทัณฑ์ แต่ถามดูแล้ว...ไม่มีผู้ต้องขังคนไหนอยากจะเข้าไปนอนซักคน
ถาม : มีญาติติดคุกใกล้พ้นโทษแล้ว นิสัยเกเรมาก ชอบรังควาญเพื่อนบ้าน ทางครอบครัวไม่อยากรับตัวกลับเลย ขอฝากไว้ที่เรือนจำก่อนจะได้ไหม ?
ตอบ : ในทางปฏิบัติ เมื่อผู้ต้องขังเมื่อถูกกักขังจนครบกำหนดตามที่ศาลได้มีคำพิพากษาแล้ว ทางเรือนจำจะต้องปล่อยตัวไปทันที ยกเว้นในกรณีที่มีความจำเป็นจริงๆ ที่ผู้บัญชาการเรือนจำเห็นว่าจะต้องอยู่ในเรือนจำต่อ เช่น ผู้ต้องขังปัญญาอ่อน สูงอายุ ที่ไม่มีญาติมารับ และถ้าขืนปล่อยออกไปอาจจะเป็นอันตรายต่อตัวผู้ต้องขังเอง ซึ่งกรณีเช่นนี้ อาจอนุญาตให้นอนในเรือนจำต่อได้อีก 1 คืน และมักจะแก้ปัญหาให้เสร็จให้ได้ภายใน 24 ชั่วโมง
กรมราชทัณฑ์หวังว่าการอบรมสั่งสอนที่ทางเรือนจำให้ไว้กับญาติของคุณ มาตลอดระยะเวลาที่อยู่ในเรือนจำ อาจทำให้เขารู้จักคิดและพัฒนาตัวเองไปในทางที่ดีขึ้น นอกจากนี้การที่เขาต้องมาใช้ชีวิตที่ยากลำบากภายในเรือนจำ อาจจะทำให้เขาต้องคิดซ้ำสอง ก่อนที่จะคิดไปรังควาญเพื่อนบ้าน
(หมายเหตุ : ในขณะนี้ภายในเรือนจำก็แทบจะไม่มีที่จะให้นอนอยู่แล้ว และนอกจากปัญหาเรื่องอุปนิสัยแล้ว กลุ่มผู้ต้องขังที่ญาติไม่อยากได้ตัวไปเมื่อพ้นโทษ ก็เช่น ผู้ต้องขังโรคจิต ผู้ต้องขังติดเชื้อเอดส์ เป็นต้น)