BlogGang.com : : navagan : *** แสงกระสือ *** การแฝงร่างของสงครามและความแตกต่าง

*** แสงกระสือ *** การแฝงร่างของสงครามและความแตกต่าง

*** แสงกระสือ ***

แสงกระสือ คือหนังที่หยิบเอาหนึ่งในตัวละครยอดนิยมของไทยอย่างกระสือ มารับใช้เรื่องราวความรักความสัมพันธ์ของหนุ่มสาววัยรุ่น ที่มีฉากหลังเป็นชนบทของไทยในยุคสงครามโลกครั้งที่ 2

หนังเล่าเรื่องราวความสัมพันธ์ของตัวละครที่เป็นเพื่อนกันสามคน,

1. สาย (ภัณฑิรา พิพิธยากร) สาววัยรุ่นที่พบว่าตนเองเป็นกระสือ

2. เจิด (สพล อัศวมั่นคง) เพื่อชายที่แอบรักสาย

3. น้อย (โอบนิธิ วิวรรธนวรางค์) เพื่อนสนิทในวัยเด็กที่ต้องหนีภัยสงครามจากพระนครกลับมาที่บ้านเกิด

จากนี้ไปเปิดเผยเนื้อหาสำคัญ เหมาะสำหรับผู้ที่ได้ดูแล้วเท่านั้น

หมายเหตุ: เป็นการตีความจากเนื้อหาของหนังจากมุมมองส่วนตัว ไม่มั่นใจว่าทางผู้สร้างตั้งใจบอกเล่าประเด็นเหล่านี้หรือไม่

แสงกระสือนำเสนอให้ผู้ชมเห็นว่าสงครามและความขัดแย้งเกิดขึ้นได้อย่างไร โดยหนังนำเสนอผ่านภาพจำลองของหมู่บ้านเล็กๆ ที่อยู่ห่างไกล ที่ได้รับอิทธิพลจากความกลัวต่อสิ่งที่แตกต่างและไม่เข้าใจ อันเป็นที่มาของความขัดแย้ง

ซึ่งกระสือคือสัญลักษณ์ของความแตกต่างแปลกแยกที่แอบซ่อนอยู่ในสังคม

(กิจวัตรของกระสือคือ กลางวันแฝงตัวอยู่ในร่างกายที่เป็นมนุษย์ กลางคืนแยกร่างเฉพาะตัวตนที่แท้จริงออกมา )

การถ่ายทอดความเป็นกระสือโดยน้ำลายผ่านปาก คืออุปมาอุปไมยถึง การถ่ายทอดเรื่องราวผ่านคำบอกเล่าจากปากต่อปาก

และหนึ่งในเรื่องราว (น้ำลาย) จากปากที่สร้างผลกระทบอย่างใหญ่หลวงก็คือ “การโกหก”

เราจะพบว่าเรื่องราวเลวร้ายลงไปเรื่อยๆจนกลายเป็นโศกนาฏกรรมนั้น เริ่มมาจากคำโกหก

- การโกหกของน้อยที่บอก ทัด (สุรศักดิ์ วงษ์ไทย) หัวหน้าทีมนักล่ากระสือว่าหมู่บ้านของตนมีกระสือ ทั้งๆที่เขาเองไม่รู้ว่ามันมีกระสืออยู่จริง (อันที่จริงน้อยไม่เชื่อว่ามีกระสืออยู่ด้วยซ้ำ) เพื่อให้ทัดพากลับบ้าน

- การโกหกเพื่อปกปิดตัวตนที่เป็นกระสือของสาย เพื่อให้ตัวเองอยู่ต่อได้ในสังคม

- การโกหกของเจิดโดยใส่ร้ายทัดเพื่อช่วยสายให้รอดจากการถูกลงทัณฑ์จากสังคม

แม้การโกหกของพวกเขาทำไปเพราะมีเหตุผลที่ยอมรับได้ และเป็นการโกหกเพื่อเอาชีวิตรอด แต่การการโกหกย่อมมีผลตามมาเสมอ

“การแฝงเร้นตัวตนที่แท้จริงอันแตกต่าง” คือ ประเด็นสำคัญของหนัง มันสามารถมองในฐานะแง่มุมทางสังคม แง่มุมทางการเมือง การใช้อำนาจ และการหาประโยชน์จากความกลัว (ซึ่งเป็นประเด็นสากล) ได้อย่างน่าสนใจ

สาย หญิงสาวที่เป็นกระสือโดยไม่ได้ตั้งใจ

จากเรื่องราวในหนัง สถานะของกระสือที่มีต่อคนในหมู่บ้านก็คือ “ศัตรู” ที่ต้องกำจัดทิ้ง นั่นก็เพราะกระสือทำความเสียหายให้สัตว์เลี้ยงของพวกเขา (กระสือในหนังเรื่องนี้ไม่ได้ถูกมองเป็นภูตผีแต่มีสถานะเหมือนปิศาจหรือสัตว์ร้ายมากกว่า)

สายที่เป็นกระสือ จึงต้องแฝงเร้นตัวตนเพื่อเอาชีวิตรอดในสังคมที่จ้องจะทำลายอีกตัวตนหนึ่งของเธอ

สาย คือตัวอย่างของคนที่มีความแตกต่างและไม่เป็นที่ยอมรับในสังคม

ทัด นักล่ากระสือ

แท้จริงแล้วทัดก็เป็นเป็นปิศาจไม่ต่างกับสาย เขาแฝงเร้นตัวเองเข้ามาในหมู่บ้านเพื่อตามล่ากระสือ อันเป็นความต้องการส่วนตัวของเขา (ทำเพื่อเป้าหมายของตัวเอง) โดยอาศัยความหวาดกลัวที่มีต่อกระสือของชาวบ้าน เป็นช่องทางในการก้าวเข้ามาเป็นผู้นำของชาวบ้าน ด้วยข้ออ้างว่าเพื่อเป็นการช่วยเหลือชาวบ้านจากภัยของกระสือ (อ้างว่าทำเพื่อเป้าหมายของส่วนรวม)

ทัด คือตัวอย่างของคนที่เข้ามาสู่อำนาจ โดยอาศัยเหตุการณ์ไม่สงบในสังคมเป็นข้ออ้างในการตั้งตัวเองเป็นผู้นำในการคลี่คลายปัญหา แต่แท้จริงแล้วมีผลประโยชน์ส่วนตัวแอบแฝง

เจิด ชายหนุ่มที่ทำเพื่อความรัก

แม้รู้ว่าสายเป็นกระสือเขาก็ยังคงรักเธอ เจิดจึงแฝงตัวเข้าไปอยู่ในกลุ่มนักล่ากระสือของทัด เพื่อที่จะได้รู้ข่าวคราวภายในเพื่อหาทางหนีทีไล่ให้กับสาย

เจิด คือตัวอย่างของคนที่ไม่เห็นด้วยกับสังคมส่วนใหญ่ แต่ต้องยอมตามกระแสของคนส่วนใหญ่เพื่อเอาตัวรอดและหาโอกาสช่วยเหลือคนที่เขารัก

เราจะเห็นว่า ทั้ง สาย, ทัด และ เจิด ต่างก็เป็นคนที่ต้องปกปิดตัวตนและปกปิดความต้องการที่แท้จริงของตนเองต่อสังคม

แต่มีคนหนึ่งที่ไม่ต้องปกปิดตัวตนและความต้องการของตัวเองมากนัก คนคนนั้นก็คือน้อย

น้อย คือคนธรรมดาที่ไม่ได้แตกต่างหรือแปลกแยกกับคนในสังคม แต่น้อยคือคนที่ไม่เห็นด้วยกับสังคมส่วนใหญ่ น้อยจึงเป็น “คนส่วนน้อย” ของสังคมตามชื่อของเขา

ด้วยความที่เขาเชื่อในวิทยาศาสตร์และเชื่อในหลักการและเหตุผล เขาจึงพยายามหาวิธีช่วยเหลือสายแบบมีหลักการและเหตุผล (เช่น ศึกษาเรื่องพืชสมุนไพร รวมไปถึงมองเรื่องของกระสือในลักษณะเดียวกับที่มองโรคติดต่อ)

วิธีการมองและตัดสินเรื่องราวในสังคมของน้อยก็อยู่บนพื้นฐานของหลักการและเหตุผล (จริงอยู่ว่าเขาช่วยสายเพราะอารมณ์ความรัก แต่หนังก็ปูให้ผู้ชมรู้ว่าน้อยคิดและตัดสินใจด้วยเหตุผลร่วมด้วย)

ต่างจากชาวบ้านที่ใช้อารมณ์ตัดสิน โดยเฉพาะอารมณ์ความกลัว (กลัวในสิ่งที่ไม่รู้ กลัวในความแตกต่าง) โดยไม่พยายามใช้เหตุผลมากนัก

ดังนั้นเราจะพบว่าชาวบ้านส่วนใหญ่พยายามขจัดความแตกต่างและความไม่รู้ (กระสือ) ทิ้งไป

ในขณะที่น้อยพยายามทำความเข้าใจ ศึกษา ในสิ่งที่แตกต่าง (กระสือ) และหาวิธีในการอยู่ร่วมกัน

น้อย คือตัวอย่างของคนกลุ่มน้อยในสังคม ที่ยอมรับในความแตกต่าง และพยายามหาวิธีอยู่ร่วมกันในสังคม

แสงกระสือ จึงเป็นหนังที่ว่าด้วยการจำลองความเป็นไปของสังคมมนุษย์ที่ "ความแตกต่าง" และ "ความกลัว" ก่อให้เกิดความขัดแย้งและลุกลามไปเป็นสงครามและความวุ่นวายได้อยู่เสมอ

หนังย้ำประเด็นนี้ให้เห็นว่า เรื่องราวความวุ่นวายที่เราเห็นในหนังนั้น เคยเกิดขึ้นมาก่อนแล้วในยุคสมัยก่อน (เรื่องของพระและเมียที่เป็นกระสือ)

อีกทั้งยังมีตำนานที่เล่าขานกันมานานในทำนองเดียวกัน ที่สำคัญคือหนังยังใช้ฉากหลังของเรื่องราวเป็นช่วงสงคราม ราวกับจะบอกว่า

สงครามและความขัดแย้งของมนุษย์เป็นเรื่องธรรมดาที่พร้อมจะเกิดขึ้นอยู่เสมอ

บทหนังของ ชูเกียรติ ศักดิ์วีระกุล ใช้ประโยชน์ของลักษณะอันเป็นเอกลักษณ์ของกระสือได้อย่างคุ้มค่า

จากหนังที่เริ่มต้นด้วยรักสามเศร้ากลายเป็นหนังที่ไปไกลถึงขั้นวิพากษ์วิจารณ์ภาพกว้างของสังคมได้อย่างคมคาย

ข้อดีอีกอย่างของบทหนังก็คือ การทำให้ให้ผู้ชมคาดเดาไม่ถูกว่าหนังจะดำเนินต่อไปอย่างไร นั่นทำให้หนังสร้างความประหลาดใจได้เรื่อยๆไปจนจบ

นักแสดงหลักทั้ง 4 คนทำหน้าที่ได้อย่างดี โดยเฉพาะ ภัณฑิรา พิพิธยากร ในบทสาย ที่แสดงออกทางสีหน้าและแววตาได้อย่างยอดเยี่ยม นี่เองที่ทำให้ผู้ชมเข้าใจอารมณ์ของเธอได้อย่างง่ายดายโดยไม่ต้องพูดหรือแสดงท่าทางออกมามากมาย

ผู้กำกับ สิทธิศิริ มงคลศิริ คุมโทนของหนังได้ค่อนข้างดี และยอดเยี่ยมในการค่อยๆเร่งเร้าอารมณ์ของผู้ชม ด้วยการไล่ระดับความตึงเครียดให้เพิ่มขึ้นไปเรื่อยๆจนหนังจบ

อย่างไรก็ดี ยังสามารถพบเห็นความไม่สมบูรณ์ของหนังอยู่บ้างในบางช่วง (บางฉากดูไม่ต่อเนื่องราวกับถ่ายมาไม่พอ บางฉากดูรวบรัดเพื่อปกปิดร่องรอยที่ไม่สมบูรณ์)

แสงกระสือ อาจไม่ใช่หนังที่สมบูรณ์แบบ แต่ก็ถือว่าเป็นความบันเทิงที่ยอดเยี่ยม หนังเหมือนเป็นการผสมผสานหนังผีไทยในสมัยก่อน แต่เล่าด้วยสายตา มุมมอง และท่าทีแบบสมัยใหม่

ที่สำคัญประเด็นของหนังนั้นหนักแน่น ร่วมสมัย และสามารถดึงเอาความเป็นกระสือและหนังผีไทยอันเป็นขนบแบบเก่ามารับใช้สารที่ต้องการสื่อสารได้อย่างคุ้มค่าและน่าสนใจ