Bloggang.com : Gia Huy - Peeradol : ธรรมเนียมการไหว้แบบเวียตนาม

ธรรมเนียมการไหว้แบบเวียตนาม

ธรรมเนียมการไหว้ตามแบบเวียตนามนั้นจะไหว้ในวันครบรอบการเสียชีวิต
ของบรรพบุรุษ เรียกว่า dố =โหย่ว โดยที่แบบเดิมจะนับตามจันทรคติ (ปฏิทินจีน)
แต่ปัจจุบันส่วนใหญ่นิยมนับตามสุริยคติ (ปฏิทินสากล)
เพราะง่ายต่อการจดจำของคนรุ่นหลังมากกว่า

นอกจากการไหว้ในวันรอบเสียชีวิตของแต่ละคนแล้ว
ยังต้องมีการไหว้รวมครั้งใหญ่ในช่วงตรุษจีนในแต่ละปีอีกครั้งหนึ่ง
ซึ่งบ้านที่ต้องไหว้คือบ้านที่มีคนเคยเสียชีวิตนั่นเอง

คนที่ต้องรับภาระในการไหว้คือลูกชายคนโต (ถ้ามีลูกชายหลายคน)
ส่วนลูกชายคนรอง และคนต่อไปจะไปตั้งต้นเป็นบรรพบุรุษสายตนเอง
ส่วนลูกสาวแต่งออกต้องไปไหว้บรรพบุรุษสามีเป็นหลัก

ของที่ต้องใช้ไหว้ แบบขาดไม่ได้เลยเลยคือ
1. ไก่ไหว้ 1 ตัว ธรรมเนียมที่บ้านนาจอก จะใช้ไก่ไหว้
และไก่ไหว้นี้ต้องเป็นไก่ตัวผู้ ที่มี 4 เล็บปกติเท่านั้น
ถ้าบังเอิญมี 5 เล็บ และเป็นไก่ดำจะไม่นำมาไหว้เลย
จะถือกันว่าอัปมงคลมาก

หรือบางแห่งก็ใช้ขาหมูต้มแทน
(ในรูปนี้ชิ้นไม่สวยเท่าไร ป้าสะใภ้ไม่ค่อยสันทัดกรณีเพราะอยู่ในตัวเมือง)
แต่ไม่ว่าจะใช้อะไรก็ต้องมีข้าวเหนียวนึ่ง
1 จานคู่กันจึงจัดเป็น 1 ชุดไหว้ของคาวแบบดั้งเดิม

2. หมากและพลู จะต้องทาปูนถ้าใช้วางเป็นใบ แต่ถ้ามวนแบบเวียตนามจะทาปูนก่อนมวน ในรูปนี้ ผมแอบแตะไปหน่อยกลัวไม่เห็นสีปูน ส่วนเครื่องเคียงกินกับหมากจะมีหรือไม่ก็ได้

แต่ปัจจุบันหลายบ้านนิยมหันมาใช้ชุดสำเร็จที่มีขายกันตามตลาด
แบบใช้ไหว้พระไปแล้ว แม้แต่บ้านลุงผมก็เป็นแบบนั้น
งานไหนถ้าผมกลับบ้านช่วงที่มีการไหว้
ก็จะทำไปเองทุกครั้ง ผมว่ามันขลังดีกว่า และจะได้ฝึกมวนไปด้วย

3. เหล้าขาว และบุหรี่ มวนหรือสองมวนก็ได้ บางบ้านก็ใช้เหล้าสมัยใหม่
กันแล้ว ส่วนเบียร์หรือ เครื่องดื่มมึนเมาอย่างอื่นก็แล้วว่าอยากกินอะไร
(เพราะไหว้แล้วก็จะลามากินเองนั่นแระ 555)

4. กระดาษไหว้ โดยพื้นฐานเลยจะต้องมี สองแบบคือ กระดาษเงินกระดาษทอง
และกระดาษสี (ใช้แทนผ้าสีต่าง ๆ สำหรับให้เค้าไปตัดชุดกัน)
กระดาษเงินกระดาษทอง เรียกว่า หว่าง ซึ่งแปลว่า ทองคำ

กระดาษสีต่างๆ 1 ชุด จะมี 5 พับ 5 สี แต่ละสีมี 2 แผ่น รวม 10 แผ่น
เป็นธรรมเนียมว่าถ้าไปไหว้ พ่อแม่ ปู่ย่า ควรจะมีกระดาษสีไปด้วย
ยกเว้นไหว้ญาติห่าง ๆ หรือคนอื่น ๆ ที่เค้าเชิญไปร่วมก็จะมีเฉพาะ
หว่างไปก็ได้แต่ทั้งนี้ก็ต้องรวมเข้ากับน้ำขวดหรือ
ขนมอีกนิดหน่อยจึงนับว่าเป็น 1 ชุดไหว้ สำหรับนำไปไปร่วมงานไหว้

ส่วนแบบอื่น ๆ ก็แล้วแต่จะสรรหากัน ซึ่งส่วนใหญ่จะพบเห็นแบบแปลกตา
อลังการมาก ๆ ก็ช่วงไหว้ตรุษจีนเป็นส่วนใหญ่
นี่เป็นตัวอย่างกระดาษไหว้อีกแบบหนึ่ง
จำได้ว่าเคยเห็นตั้งแต่ตอนเด็ก เค้าใช้แทนเหรีญเงินแบบเก่า ๆ

ส่วนอีกแบบที่ยังนิยมกันคือ หว่างหย่อ แปลว่า ทองคำเล็ก
เวลาซื้อมามันจะมาเป็นพับ
แต่คลีออกแล้วพับทบไปมาก็จะดูสวยงามเข้าท่า เวลาเผาก็ไหม้ง่าย

เวลาวางที่โต๊ะไหว้ก็จะกอง ๆ รวมกันแบบนี้
โดยมักนิยมตั้งไว้ปลายสุดโต๊ะไหว้ ใกล้กับตำแหน่งของธูปเทียน

5. น้ำชา น้ำเปล่า ส่วนน้ำอัดลมต่าง ๆ จะมีหรือไม่ก็ได้

6. ผลไม้ และขนม ตามที่หาได้ ผลไม้ที่งดนำขึ้นไหว้คือ กล้วหอมลูกยาว ๆ

7. อาหารคาวหวาน ถ้าจัดแบบโบราณจะจัดเป็น 1 ถาด เรียกว่า 1 สำรับ
โดย 1 สำรับจะมีข้าว 4 ถ้วย ทำไมถึงต้องมีสำรับ 4 ถ้วย
ถามพ่อได้ความว่า คนโบราณเค้าจะนั่ง 4 คน/สำรับ

แต่ถ้าเป็นแบบสมัยใหม่ ก็จะวาง ๆ ไป ไม่จัดเป็นถาด
แต่ก็มักจะจัดเป็น 4 เป็น 8 เป็น 12 ถ้วย
ตรงนี้เป็นที่รู้กันว่าการไหว้ครั้งนี้จัดใหญ่ เล็ก แค่ไหน
ก็จะถามกันว่าไหว้กี่ถาดเป็นอันรู้กันทันทีว่าไหว้คราวนี้ทำมากน้อยแค่ไหน

เดิมการไหว้บรรพบุรุษ จะจัดเป็นงานใหญ่ เรียกว่า กินโหย่ว
ต้องเชิญญาติพี่น้อง และเพื่อนบ้านมาร่วมมากมาย
เพราะสมัยก่อนอาหารบางอย่างจะได้กินก็ต่อเมื่อมีงาน โหย่ว แบบนี้
ไม่ได้ทำกินกันบ่อย ๆ ในบ้าน จึงเป็นที่ตื่นเต้นคึกคักกัน
แต่สมัยนี้คงไม่เป็นที่ตื่นเต้นเท่าไร เพราะวิถีชีวิตเปลี่ยนไป
ประกอบกับทุกสิ่ง มีขายสำเร็จที่ตลาดพร้อมสรรพ
อยากกินเมื่อไรเป็นได้กิน ขึ้นอยู่กับว่ามีเงินซื้อมั๊ย ?

รูปนี้ถ่ายไว้หลายปีแล้วเป็นงานไหว้คุณเทียด (หมื่นมนัสประชา)
ครั้งสุดท้ายที่บ้านหลังเก่าของยาย
ซึ่งเพิ่งจะรื้อไปไม่นาน สังเกตว่ามีของไหว้เพียบ

แต่ปัจจุบันยุคสมัยเปลี่ยนไป ก็นิยมไหว้กันภายในบ้าน ง่าย ๆ เงียบ ๆ
ก็เหมือนกับรวมญาติมานั่งกินข้าวกันสักมื้อนั่นเอง
รูปนี้เป็นการไหว้คุณยายทวด ซึ่งเสียตั้งแต่ พ.ศ. 2532
แต่ก็ยังคงต้องไหว้ต่อไปเรื่อย ๆ มั้ง จนกว่าจะไม่มีคนทำต่อไป
สังเกตรูปนี้นะครับ เค้าจะปักบุหรี่ ที่ก้านธูป ตอนเริ่มทำพิธีไหว้

ให้ดูการจัดโต๊ะไหว้แบบต่าง ๆ ซึ่งโดยมากก็คล้ายกัน
มีข้อสังเกตว่า หิ้งบรรพบุรุษแบบโบราณจะตั้งเหนือหน้าต่าง

แต่แบบใหม่ก็จะตั้งบนโต๊ะ หรือตามแต่สถานที่จะเอื้ออำนวย
ในรูปเป็นการไหว้บรรพบุรุษช่วงตรุษจีนของฝ่ายแม่
สังเกตรูปจะเยอะมากเพราะลุงเป็นหลานชายคนเดียว
จึงต้องรับภาระไหว้ปีละ 5 - 6 ครั้ง
(1 รูปที่ตั้งต้องไหว้ 1 ครั้งในวันครบรอบการเสียชีวิตของเค้า)
โดยยังไม่รวมการไหว้ใหญ่ช่วงตรุษจีน อีก 1 ครั้ง

รูปสตรีทั้งสามที่เห็นเป็นสะใภ้ตระกูลนี้ 3 รุ่นแล้วล่ะ
แต่ก็คงไม่เป็นไรเพราะสตรีทั้งสามนี้ มีที่ดิน ทรัพย์สิน ฯลฯ
ติดตัวมาจากตระกูลตนเองกันทุกคน รวมทั้งของที่มีอยู่ก่อนในตระกูลนี้
ก็คงเดาไม่ยากนะว่าลุงคงไม่รู้สึกว่าเป็นภาระหนักหน่วงอะไรมั้ง 555

จริง ๆ ต้นตระกูลลุงคือ คุณเทียดหมื่นมนัสประชา ที่อยู่ในรูปนี้

แต่เพราะคุณทวดเป็นลูกชายคนแรกของเทียด (หมื่นมนัสประชา)
แต่คุณทวดจากไปเร็ว รวมทั้งคุณตา ซึ่งชิงเสียชีวิตไปก่อนคุณทวดซะอีก จึงทิ้งภาระการไหว้ไว้ให้ยายของผมซึ่งเป็นหลานสะใภ้แต่เพียงผู้เดียว
พอถึงวันไหว้ท่าน หลานสะใภ้ก็ต้องมาจัดให้ปีแล้วปีเล่านับ สิบ ๆ ปี
น้องชายคุณทวด (คุณทวดเล็ก) เห็นไม่เข้าท่าเพราะตัวเป็นลูกแท้ ๆ
แต่กลับต้องมาให้หลานสะใภ้ไหว้พ่อตัวเองแทน
จึงขอรับรูปหมื่นมนัสประชาไปไหว้เอง เป็นดังนี้

ให้ดูรูปการตั้งโต๊ะไหว้บรรพบุรุษช่วงตรุษจีนของฝ่ายแม่

แล้วอีกรูปเป็นการตั้งโต๊ะไหว้บรรพบุรุษช่วงตรุษจีนของฝ่ายพ่อ
จะดูขลัง และดูโบราณกว่า ทั้งนี้เพราะปู่และย่ายังอยู่ควบคุมเอง
กระดาษสีที่เห็นสมัยก่อน จำได้ว่ามีการตัดเป็นรูปเสื้อผ้า
แต่เท่าที่จำความได้สิบปีมานี้ก็จะวางไว้เฉย ๆ แบบที่เห็น

การไหว้แบบเวียตนามนี้ถ้าดั้งเดิมจะต้องมีบทไหว้ที่เขียนขึ้น
ด้วยภาษาโบราณคำสวย ๆ เป็นการเฉพาะงาน เฉพาะครั้ง
แต่หลัง ๆ นิยมคัดลอกแบบมาตรฐานที่มีคนเขียนไว้ดีแล้ว
ไว้ใช้อ่านทำพิธีกันเองบ้านใครบ้านมัน

แต่หากเป็นงานใหญ่ ก็จะมีผู้เฒ่าที่ทำพิธีโดยเฉพาะ
จะมีสองคน คนแก่กว่าจะเป็นหัวหน้า
ส่วนอีกคนอ่อนกว่าจะเป็นผู้ช่วย
เมื่อใดที่หัวหน้าตายไป ผู้ช่วยก็จะขึ้นทำหน้าที่แทน
แล้วหาผู้ช่วยฝึกหัดคนใหม่มาทำหน้าที่คู่กับตนเอง
ปัจจุบันที่บ้านนาจอก และชุมชนชาวเวียตนามเก่าแก่ในนครพนม
ยังมีการสืบทอดกันอยู่บ้าง
จึงพบว่าบ่อยครั้งที่คนจากต่างจังหวัดจะมารับตัว
ผู้เฒ่าเหล่านี้ไปทำพิธี

เดิมการไหว้ทุกครั้ง จะต้องมีการเสี่ยงทาย โดยการโยนเหรียญแบบนี้

เป็นการเสี่ยงเพื่อดูว่า วิญญาณ พึงพอใจมั๊ย โอเคมั๊ยประมาณนั้น

ถ้าออก หัว -หัว เรียกว่า เกือย แปลว่า ยิ้ม ยังใช้ไม่ได้ต้องโยนอีก
แต่ก่อนจะโยนก็จะมีคำพูดอะไรอีกยาว ๆ เพือให้วิญญาณพอใจ
แล้วจึงขอโยนใหม่อีกครั้ง

ถ้าออก ก้อย-ก้อย เรียกว่า เยิ่น แปลว่า โกรธ มักจะมีสิ่งผิดพลาดเกิดขึ้นเสมอ ต้องสำรวจดู
เช่น ลืมเปิดฝาเหล้า บุหรีไม่ได้จุด
หรือ นั่นโน่นนี้ แล้วแต่จะคิดกันไป
แล้วจึงจะมีบทพูดขอขมา อีกยาว ๆ เพื่อขอโยนใหม่ อีกที
(สรุปคือต้องโยนให้ได้นั่นเอง)

ถ้าออก หัว-ก้อย เรียกว่า เดือก แปลว่า ตกลง ได้แล้ว วิญญาณเค้าโอเค

การโยนเสี่ยงทายนี้ เคยมีบ่อยครั้งที่ไปโยนที่สุสาน ช่วงการขอที่ฝังศพ
โยนเท่าไร ก็ได้ เยิ่น (ก้อย-ก้อย แปลว่า โกรธ)
คนโยนก็โยนจนเหงื่อตก ต้องไปทำพิธีขอขมา เอานั่นเอานี่มาเพิ่มมาเติม
ให้วุ่นวายไปหมดจึงจะโยนเหรียญให้ออก
หัว-ก้อยได้ ซึ่งก็น่าแปลกเอาการอยู่ไม่น้อย

การโยนเสี่ยงทายแบบนี้ดูวุ่นวายและยุ่งยากสำหรับคนสมัยใหม่
ข้างฝ่ายแม่ก็ยกเลิกไปนานนมแล้ว
แต่ข้างพ่อยังคงปฎิบัติอย่างเคร่งครัดอยู่ตามเดิม
โดยพ่อเองเป็นคนทำพิธีโยนซะเองแล้ว เพราะปู่แก่มาก
ไม่สามารถปฏิบัติหน้าทีได้แล้ว

ผมว่าหลังจากนี้ เรื่องพวกนี้ก็คงค่อย ๆ หายไป
เอาแค่หาคนที่พูดภาษาเวียตนามได้
มาพูด ๆ บ่น ๆ อะไรหน่อย ก็ขี้คร้านจะขลังใช้ได้ 555

มาต่อกันให้จบดีกว่า
คือพอตอนจะทำพิธีไหว้ก็จะมีการเปิดเหล้า เปิดน้ำ แล้วรินใส่แก้ว
ทำพิธีโดยการพูดเชิญวิญญาณมารับเครื่องเซ่นไหว้
พร้อมทั้งเงินทองที่จะเผาส่งไปให้ใช้ในดินแดนของบรรพบุรุษ
แล้วก็ขอพรให้ลูกหลานเจริญรุ่งเรือง ร่ำรวย เฮง เฮง ฯลฯ

ขั้นตอนสุดท้ายก็จะนำกระดาษเงินกระดาษทอง
และของบริวารไปเผาให้ไหม้ให้หมดก็เป็นอันเสร็จพิธี
รอสักครู่ ก็ไปลาขอไหว้มาแบ่งกันกินให้เป็นที่อิ่มหนำสำราญ

เป็นอันจบการเล่าเรื่องธรรมเนียมการไหว้แบบเวียตนามเพียงเท่านี้ !

Create Date : 11 กรกฎาคม 2553

Last Update : 16 พฤษภาคม 2555 8:02:35 น.

66 comments

Counter : 12781 Pageviews.

ดูธรรมเนียมการไหว้
ไม่ค่อยต่างจากคนจีนครับพี่พีร์
ด้านวัฒนธรรม
เวียดนามก็คงคล้ายๆไทย
คือรับวัฒนธรรมจีนมาได้เยอะเลยนะครับ