“Tết –เต๊ด” หมายถึง เทศกาล ส่วนคำว่า “Nguyên Đán - เหงวียน ด๋าน” หมายถึง แสงแดดในยามรุ่งอรุณของเช้าของวันใหม่ ดังนั้น “Tết Nguyên Đán – เต๊ด เหงวียน ด๋าน” จึงหมายถึง เทศกาลต้อนรับรุ่งอรุณของเช้าวันใหม่ในวันแรกของปี  (อ้างอิงจากบทความทางเฟสบุ๊คของ Pharada Aphichotthanyachai) โดยจะมีธรรมเนียมปฏิบัติหลายอย่างที่เกี่ยวข้องกับเทศกาลเต๊ดนี้ธรรมเนียมดังกล่างที่นาจอกจะมีความแตกต่างจากชุมชนอื่นหลายประการจึงขอนำมาเล่าให้ฟังโดยขอนำเสนอแยกเป็น 3 ตอนดังนี้

ตอนที่ 1 ธรรมเนียมปฏิบัติที่สุสาน

ตอนที่ 2 ธรรมเนียมปฏิบัติในครอบครัว

ตอนที่ 3 ธรรมเนียมปฏิบัติที่ศาลเจ้าด่ายเวือง (ศาลเจ้าประจำหมู่บ้านนาจอก)

เริ่มกันที่ ตอนที่ 1 ธรรมเนียมปฏิบัติที่สุสาน

ก่อนถึงวันตรุษเวียตนามประมาณ 1 เดือน (กำหนดโดยกรรมการศาลเจ้า) จะมีการเข้าถางหญ้า กำจัดวัชพืช เถาวัลย์ที่รกเรื้อมาตลอดปี เพื่อทำให้พื้นที่ของสุสานมีสภาพทางกายภาพสะอาดเตียนโล่งเพื่ออำนวยความสะดวกให้ลูกหลานแต่ละตระกูลเข้าไปทำความสะอาดโหม่ (หลุมศพ) ของครอบครัวตนเองได้อย่างสะดวกและปลอดภัย

โดยทั่วไปแล้วธรรมเนียมปฏิบัติของบ้านนาจอกนั้นจะไม่มีการไหว้อาหารคาวหวานใดเป็นเรื่องเป็นราวที่สุสานอีกหลังจากศพถูกฝังและได้ทำพิธีเปิดประตูวิญญานไปแล้ว (เหม่อ เกือ มา - ไหว้ 3 วัน)

ดังนั้นการไหว้ต๊ะโหม่ (โหม่-หลุมศพที่ก่ออิฐถือปูน) หลังจากทำความสะอาดโหม่เสร็จจึงไม่สามารถพบเห็นได้ที่บ้านนาจอกเข้าใจว่าไม่ได้ปรับลงหรือหายไปแต่ไม่มีธรรมเนียมนี้มาตั้งแต่ยุคก่อตั้งหมู่บ้านเมื่อ กว่า 116 ปีมาแล้ว

การทำความสะอาดโหม่ของแต่ละครอบครัวจะมีการนัดหมายกันภายในครอบครัวหาวันที่สะดวกแต่โดยส่วนมากมักนิยมทยอยทำความสะอาดโหม่ในช่วง 2 สัปดาห์สุดท้ายก่อนเข้าสู่เทศกาลตรุษเวียดนามตามปฏิทินจันทรคติ

การทำความสะอาดโหม่ในยุคนี้ทำได้ง่ายกว่ายุคก่อนมากเพราะภายหลังจากยุคตื่นโหม่ (ผมคิดศัพท์นี้ขึ้นเอง-หมายถึงการรีโนเวทหรือปรับปรุงโหม่ให้ทันสมัยสวยงามขึ้น) เพราะวัสดุที่ใช้ก็ดูจะมีคุณภาพและเอื้อต่อการทำความสะอาดมากกว่าโหม่ในยุคก่อนที่มักจะก่อด้วยอิฐแดงฉาบด้วยปูนแล้วจึงทาสีทับตามชอบใจ ...และต้องทาสีทับทุกปีวนเวียนเช่นนี้ทุกปี

โหม่ที่สุสานบ้านนาจอกสามารถจัดแบ่งได้ 3 ประเภทหลัก ๆ ซึ่งมีความยากง่ายในการทำความสะอาดแตกต่างกัน ได้แก่

1.โหม่ที่ถูกปูด้วยกระเบื้อง โหม่ประเภทนี้มีอยู่เกือบครึ่งของโหม่ทั้งหมด มีสีสันสวยงามไปตามลวดลายกระเบื้องราคาไม่แพงมาก โหม่ประเภทนี้ทำความสะอาดได้ง่ายเพียงแค่ใช้แปรงและผ้าชุบน้ำเช็คล้างทำความสะอาดก็จะหมดจดไม่เปลืองแรง แต่ในส่วนของร่องยาแนวกระเบื้องอาจต้องเปลืองแรงขัดบ้างตามสมควร

2. โหม่ที่ทำด้วยหินขัดหยาบและขัดมัน โหม่ประเภทนี้มีอยู่เกินครึ่งของโหม่ทั้งหมดเพราะนิยมกันในยุคหนึ่งว่าแข็งแรงมั่นคง หรูหรา สมฐานะ โหม่ประเภทขัดหยาบนี้ทำความสะอาดยากเพราะมักมีร่องรอยคราบฝังแน่น ต้องใช้น้ำ ผงซักฟอก หรือน้ำยาเคมี รวมถึงใช้แรงขัดอย่างมหาศาลถึงจะทำให้โหม่มีสภาพเงางามได้ แต่โหม่หินขัดมันในยุคหลัง ๆ จะมีคุณภาพดีถึงขั้นน้ำไม่ซึมเข้าในเนื้อปูนแต่จะไหลผ่านไปเลย แบบนี้แม้จะก็ทำความสะอาดได้ง่าย แต่ก็มีราคาค่อนข้างมีแพง

3. โหม่ก่ออิฐถือปูนทาสีแบบดั้งเดิม  โหม่ประเภทนี้เหลืออยู่ไม่มาก น่าจะไม่ถึง 1 ใน 4 ของโหม่ทั้งหมดที่สุสานแห่งนี้ การทำความสะอาดต้องใช้อุปกรณ์แปรงแข็งในการขัดสีเก่าออกให้หมดแล้วจึงขัดละเอียดเพื่อทาสีใหม่ให้งดงาม โดยส่วนตัวผมชอบโหม่ประเภทนี้เพราะดูขลัง มีเรื่องเล่า มีเรื่องให้นึกย้อนไปถึงความนิยมของโหม่สมัยก่อน ๆ บางโหม่มีลายปูนปั้นสวยงามมาก ทั้งยังสามารถเปลี่ยนสีโหม่ตามใจชอบได้ทุกปี  ....

ธรรมเนียม "ถือ" อีกประการที่ยังพอหลงเหลืออยู่บ้างคือ การไม่ทำความสะอาดโหม่ที่ศพถูกฝังยังไม่ถึง 2 ปี การถือธรรมเนียมนี้ยังมีบ้างเป็นบางครอบครัว แต่ส่วนใหญ่ก็นิยมขัดล้างทำความสะอาดตามปกติเพียงแต่เลี่ยงบาลีไปโดยการไม่ทำป้ายชื่อที่โหม่ เปรียบเสมือนยังคงปล่อยโหม่ทิ้งไว้เฉย ๆ ยังไม่ได้ทำให้สมบูรณ์

มานั่งนึกดูที่มีธรรมเนียมนี้คงเพราะในยุคก่อนการก่ออิฐถือปูนยังไม่ได้ทันสมัยแบบปัจจุบัน บางหลุมอาจแค่ทำเป็นกองดินพูน ๆ ขึ้นมาก่อนพอมีเงินมีทองค่อยมาก่ออิฐถือปูนโหม่ให้เป็นการถาวรในภายหลัง การจะไปทำความสะอาดหรือจับต้องขัดปูนหรือกองดินอาจทำให้ได้รับความเสียหายได้ ... แต่เท่าที่ถามผู้ใหญ่จะได้รับคำตอบว่าไม่ควรไปรบกวนวิญญานควรปล่อยให้เขาเหล่านั้นอยู่อย่างสงบคุ้นชินกับบ้านใหม่ของตนเสียก่อน โดยตรงนี้มีพื้นฐานความเชื่อที่ว่าหลังจากฝังศพ ขวัญ (phách) จะสลายไปพร้อมกับร่างกาย ส่วนวิญญาณจะยังคงอยู่และมีส่วนหนึ่งหรืออาจจะทั้งหมด (วิญญานมี 3ส่วน-Tam hồn  ) จะสถิตอยู่ที่โหม่หรือหลุมศพนี่เอง

เมื่อได้ทำความสะอาดโหม่ หรือบ้านของบรรพบุรุษ ญาติพี่น้องที่ล่วงลับ เป็นที่เรียบร้อยแล้วก็เปรียบเสมือนหนึ่งได้แสดงความกตัญญู ระลึกพระคุณ บางครอบครัวก็จะมีการนำดอกไม้ธูปเทียนมาไหว้หลังจากการทำความสะอาดเสร็จสิ้นลง โดยอาจมีการบอกกล่าวขอขมาลาโทษที่มีการปีนป่ายโหม่ในขณะทำความสะอาด (บางครอบครัวก็จะจุดธูปบอกกล่าวก่อนเริ่มทำความสะอาด)

ช่วงเวลาต่อจากนี้ก็จะเป็นการรอคอยเทศกาลตรุษเวียตนามที่กำลังจะมาถึง จึงจะได้มีการเชิญดวงวิญญานเหล่านี้กลับคืนสู่หมู่บ้าน กลับคือสู่ครอบครัว เพื่อร่วมเฉลิมฉลองกับลูกหลานในเทศกาลต้อนรับรุ่งอรุณของเช้าวันใหม่ในวันแรกของปีใหม่ (Tết Nguyên Đán) ตามปฏิทินจันทรคตินั่นเอง

 อ่านต่อตอน 2

อ่านต่อตอน 3

Create Date : 04 กุมภาพันธ์ 2557
Last Update : 4 สิงหาคม 2561 9:40:40 น.		4 comments
Counter : 2611 Pageviews.
Share Tweet