ฉัตร เครื่องสูงสำหรับแขวน ปัก ตั้ง หรือเชิญเข้ากระบวนแห่เพื่อเป็นเกียรติยศ

...






ฉัตร เป็นเครื่องสูงสำหรับแขวน ปัก ตั้ง หรือเชิญเข้ากระบวนแห่เพื่อเป็นเกียรติยศ ฉัตรมีรูปร่างคล้ายร่มที่ซ้อนกันเป็นชั้น ๆ ฉัตรถือเป็นของสูง เปรียบเสมือนสวรรค์ซึ่งเป็นศูนย์รวมจักรวาล


ประเภท

ฉัตรแขวนหรือปัก
เป็นเครื่องแสดงพระอิสริยยศของผู้ทรงฉัตร แยกเป็น 4 ชนิดคือ

เศวตฉัตร เป็นฉัตรผ้าขาวกว้าง มี 4 แบบ ดังนี้

พระนพปฎลมหาเศวตฉัตร เป็นฉัตร 9 ชั้น สำหรับพระมหากษัตริย์ที่ทรงรับพระราชพิธีบรมราชภิเษกตามโบราณราชประเพณีแล้ว ฉัตรแบบนี้เรียกโดยย่อว่า "พระมหาเศวตฉัตร"

สัปตปฎลเศวตฉัตร เป็นฉัตร 7 ชั้น ซึ่งมีลักษณะอื่น ๆ เหมือนพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร สำหรับพระมหากษัตริย์ที่ยังมิได้ทรงรับพระบรมราชาภิเษก พระอัครมเหสี สมเด็จพระบรมราชินี สมเด็จพระยุพราช และสมเด็จพระบรมราชกุมารี

โดยหากใช้กับสมเด็จพระบรมราชชนนี หรือสมเด็จพระอัครมเหสี จะเรียกชื่อว่า "สัปตปฎลเศวตฉัตร" หรือ "พระเศวตฉัตร 7 ชั้น"

แต่ถ้าใช้กับสมเด็จพระยุพราช จะเรียกว่า "พระบวรเศวตฉัตร"

เบญจปฎลเศวตฉัตร เป็นฉัตร 5 ชั้น สำหรับพระราชวงศ์ที่ดำรงพระอิสริย ยศ "เจ้าฟ้า" พระมเหสีชั้นพระบรมราชเทวี พระอัครชายาเธอ และสมเด็จพระสังฆราชที่ได้รับสมณุตมาภิเษกเป็น "สมเด็จพระมหาสมณเจ้า"

เศวตฉัตร 3 ชั้น เป็นฉัตร 3 ชั้น สำหรับสมเด็จพระสังฆราช

ฉัตรขาวลายทอง เป็นฉัตรพื้นสีขาวเขียนลายทอง มี 5 ชั้น สำหรับพระบรมราชวงศ์ชั้นพระองค์เจ้า ที่ดำรงพระอิสริยยศเป็นเจ้าต่างกรมชั้น "สมเด็จกรมพระยา"

ฉัตรตาด มี 2 แบบคือ

ฉัตรตาดขาว 5 ชั้น เป็นฉัตรสำหรับพระราชโอรส หรือพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์ที่ดำรงพระอิสริยยศเป็นพระองค์เจ้าต่างกรม ชั้น "กรมพระ"

ฉัตรตาดเหลือง 5 ชั้น เป็นฉัตรสำหรับพระราชโอรส หรือพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์ที่ดำรงพระอิสริยยศเป็นพระองค์เจ้าต่างกรม ชั้น "กรมหลวง" กับเป็นฉัตรสำหรับสมเด็จพระสังฆราชเจ้า

ฉัตรโหมด มี 5 แบบคือ

ฉัตรโหมดขาว 5 ชั้น สำหรับพระราชโอรส หรือพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์ที่ดำรงพระอิสริยยศป็นพระองค์เจ้าต่างกรม ชั้น "กรมขุน"

ฉัตรโหมดเหลือง 5 ชั้น สำหรับพระราชโอรส หรือราชธิดาของพระมหากษัตริย์ที่ดำรงพระยศเป็นพระองค์เจ้าต่างกรม ชั้น "กรมหมื่น"

ฉัตรโหมดทอง 5 ชั้น สำหรับพระราชโอรส หรือพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์ที่ดำรงพระยศเป็นพระองค์เจ้า แต่มิได้ทรงกรม

ฉัตรโหมดเงิน 3 ชั้น สำหรับพระราชโอรส หรือพระราชธิดาในสมเด็จพระบวรราชเจ้าที่ดำรงพระยศเป็น พระองค์เจ้าต่างกรม

ฉัตรโหมดทอง 3 ชั้น สำหรับพระราชโอรส หรือพระราชธิดาในสมเด็จพระบวรราชเจ้าที่มิได้ทรงกรม

ฉัตรสำหรับตั้งในพิธี หรืออัญเชิญเข้ากระบวนแห่เป็นเกียรติยศ

พระมหาเศวตฉัตรกรรภิรมย์ เป็นฉัตร 5 ชั้น ทรงชะลูดลงเลขยันต์ ใน 1 สำรับมี 2 องค์ ได้แก่ พระเสนาธิปัตย์ และ พระเกาวพ่าห์

พระอภิรุมชุมสาย หรือ ฉัตรเครื่องสูงหักทองขวาง เป็นฉัตรเครื่องสูงประกอบพระเกียรติยศสำหรับพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศ์ผู้ทรงสัปตปฎลเศวตฉัตร ทำด้วยผ้าปักหักทองขวาง ใช้ปักประจำพระที่นั่งหรือแห่ในกระบวนแห่ทางสถลมารคและชลมารค

ใน 1 สำรับ ประกอบด้วยฉัตรชุมสายหักทองขวาง 3 ชั้น ฉัตรหักทองขวาง 5 ชั้นและ 7 ชั้น รวมทั้งบังแทรกและบังพระสูรย์หักทองขวาง

ฉัตรเครื่องสูงทองแผ่ลวด เป็นฉัตรเครื่องสูงประกอบพระเกียรติยศสำหรับพระบรมวงศ์ชั้น เจ้าฟ้า และพระบรมวงศ์ที่ได้รับพระราชทานเบญจปฎลเศวตฉัตร ทำด้วยผ้าปักทองแผ่ลวด ใช้ปักประดับพระเกียรติยศหรือแห่ในกระบวนแห่ทางสถลมารคและชลมารค

ใน 1 สำรับ ประกอบด้วยฉัตรชุมสายทองแผ่ลวด 3 ชั้น (เฉพาะสำหรับเจ้าฟ้า) ฉัตรทองแผ่ลวด 5 ชั้นและ 7 ชั้น รวมทั้งบังแทรกและบังพระสูรย์ทองแผ่ลวด นอกจากนี้ ยังใช้แห่ในกระบวนพระอิสริยยศอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุหรือพระพุทธรูปสำคัญ

ฉัตรเครื่องสูงวังหน้า เป็นฉัตร 3 ชั้น สำหรับเป็นเครื่องสูงของสมเด็จพระบวรราชเจ้า กรมพระราชวังบวรสถานมงคล

ฉัตรเครื่อง เป็นฉัตร 5 ชั้น ทำด้วยผ้าปักทองแผ่ลวด สำหรับใช้เชิญออกในกระบวนแห่ศพของพระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ ชั้นสมเด็จพระราชาคณะ ผู้มีบรรดาศักดิ์ ชั้นเจ้าพระยา (ทั้งชั้นพระสุพรรณบัฏและหิรัญบัฏ)

ประธานองคมนตรี องคมนตรี นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ประธานวุฒิสภา ประธานศาลฎีกา ที่ถึงแก่อสัญกรรมขณะอยู่ในตำแหน่ง (ผู้ได้รับพระราชทานโกศกุดั่นน้อย โกศราชวงศ์ โกศมณฑป และโกศไม้สิบสอง)

ฉัตรเบญจา เป็นฉัตร 5 สี ซึ่งหมายรวมไปถึงฉัตรที่เขียนลายที่เรียกว่า "ฉัตรกำมะลอ" ด้วยฉัตรชนิดนี้ใช้สำหรับเชิญตั้งหรืออัญเชิญเข้าร่วมขบวนแห่ในงานศพของพระราชวงศ์ชั้น "หม่อมเจ้า" ที่ไม่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นสายสะพาย และชั้นทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ

พระราชาคณะชั้นรองสมเด็จและชั้นธรรม (ผู้ได้รับพระราชทานโกศแปดเหลี่ยม โกศราชินิกุล โกศโถ รวมทั้งหีบทองทึบและหีบทองลายสลักในบางกรณี)

ฉัตรราชวัติ เป็นฉัตรที่ใช้ปักเป็นระยะในงานพระราชพิธีสำคัญของพระมหากษัตริย์

ฉัตรที่ใช้ประดับบนยอดพระโกศที่บรรจุพระบรมอัฐิของพระราชวงศ์

ฉัตรปรุทองคำกรุผ้าขาว 9 ชั้น สำหรับพระบรมอัฐิของพระมหากษัตริย์

ฉัตรปรุทองคำกรุผ้าขาว 7 ชั้น สำหรับพระบรมอัฐิของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก สมเด็จพระบรมราชชนก สมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระอัครมเหสี

ฉัตรปรุทองคำ 7 ชั้น สำหรับพระอัฐิของสมเด็จพระบวรราชเจ้า

ฉัตรปรุทองคำ 5 ชั้น สำหรับพระอัฐิของสมเด็จรัชทายาทสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอที่ได้รับการสถาปนาพระเกียรติยศเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราชเทียบเท่ากับสมเด็จพระรัชทายาท


ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี


สิริสวัสดิ์โสรวาร ปรีดิ์มานกมลเขษมค่ะ

Create Date : 02 มกราคม 2553 Last Update : 19 มกราคม 2553 5:56:53 น. Counter : 2752 Pageviews.		0 comments
Share Tweet

	"เรื่องที่มักเข้าใจผิด" อาจารย์สุวิมล (25 มิ.ย. 2568 10:56:08 น.)		14 มิ.ย. 68 ไปเรียน kae+aoe (19 มิ.ย. 2568 06:48:33 น.)
	สวนรถไฟ : นกสีชมพูสวน ผู้ชายในสายลมหนาว (16 มิ.ย. 2568 15:03:09 น.)		นกยางกรอกพันธุ์จีน tuk-tuk@korat (5 มิ.ย. 2568 12:35:42 น.)