จตุรศิลปศาสตร์ (Quadrivium) - ศิลปศาสตร์ (Liberal arts)
จตุรศิลปศาสตร์ (Quadrivium) ประกอบด้วยวิชาสี่วิชาหรือศิลปะที่สอนกันมหาวิทยาลัยในยุคกลางหลังจากไตรศาสตร์ (trivium)
Quadrivium มาจากภาษาลาตินที่แปลว่า ทางสี่แพร่ง ซึ่งเป็นการศึกษาในสาขาศิลปศาสตร์ จตุรศิลปศาสตร์ประกอบด้วยวิชาคณิตศาสตร์ เรขาคณิต ดนตรี และ ดาราศาสตร์
การศึกษาจตุรศิลปศาสตร์ต่อเนื่องมาจากการศึกษาไตรศาสตร์ที่ประกอบด้วยไวยากรณ์ ตรรกศาสตร์ และ วาทศาสตร์
การจบการศึกษาจตุรศิลปศาสตร์ถือว่าเป็นการวากรากฐานในการศึกษาต่อในสาขาวิชาปรัชญา และ เทววิทยา
ศิลปศาสตร์ (Liberal arts) หมายถึง การศึกษาที่มุ่งจะให้ความรู้ทั่วไป และทักษาเชิงปัญญา มิใช่วิชาชีพเฉพาะด้าน หรือความทักษะเชิงช่าง
เดิมนั้น คำว่า "ศิลปศาสตร์" เป็นศัพท์ภาษาสันสกฤต (ศิลฺป + ศาสฺตฺร) หมายถึง วิชาความรู้ทั้งปวง ในภายหลังใช้ในความหมายเดียวกับ Liberal Arts ในภาษาอังกฤษ ดังระบุคำนิยามไว้ข้างต้น
ในประวัติศาสตร์การศึกษาของตะวันตกนั้น ศิลปศาสตร์ 7 อย่าง อาจจำแนกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ ไตรศาสตร์ (trivium) และ จตุรศิลปศาสตร์ (quadrivium)
การศึกษาในกลุ่ม ไตรศาสตร์ ประกอบด้วย 3 สาขาวิชา ได้แก่
ไวยากรณ์ (grammar)
ศิลปะการใช้เหตุผล (dialectic หรือ logic) และ
ศิลปะการพูด (rhetoric)
ส่วนการศึกษากลุ่ม จตุรศิลปศาสตร์ ประกอบด้วย 4 สาขาวิชา ได้แก่ เลขคณิต ดนตรี เรขาคณิต และ ดาราศาสตร์ ศิลปศาสตร์นั้นถือเป็นหลักสูตรแกนของมหาวิทยาลัยในยุคกลาง
คำว่า liberal ในคำว่า liberal arts นั้น มาจากศัพท์ภาษาละตินว่า liberalis หมายถึง "เหมาะแก่เสรีชน" (ชนชั้นสูงด้านสังคมและการเมือง) ซึ่งตรงกันข้ามกันศิลปะการรับใช้หรือบริการ (servile arts)
ในเบื้องต้นคำว่าศิลปศาสตร์ในแนวคิดของตะวันตก จึงเป็นตัวแทนของทักษะและความรู้ทั่วไป ที่จำเป็นต้องใช้ในหมู่ชนชั้นสูงในสังคม
ขณะที่ศิลปะบริการนั้น เป็นตัวแทนของความรู้และทักษะของพ่อค้าผู้เชี่ยวชาญ ที่จำเป็นต้องรู้ในหมู่ผู้รับใช้ชนชั้นสูง หรือขุนนาง
ศิลปศาสตร์ 18 ประการ
ในสายวัฒนธรรมตะวันออก มีกล่าวถึงศิลปศาสตร์ 18 ประการ ดังนี้
สูติ ความรู้ทั่วไป
สัมมติ ความรู้กฎธรรมเนียมต่างๆ
สังขยา การคำนวณ
โยคยันตร์ การช่างยนต์
นีติ นีติศาสตร์
วิเสสิกา ความรู้การอันทำให้เกิดมงคล
คันธัพพา วิชานาฏศิลป์
คณิกา วิชาบริหารร่างกาย
ธนุพเพธา วิชายิงธนู
ปุราณา โบราณคดี
ติกิจฉา วิชาแพทย์
อิติหาสา ตำนานหรือประวัติศาสตร์
โชติ ดาราศาสตร์
มายา วิชาพิชัยสงคราม
ฉันทสา การประพันธ์
เกตุ วาทศิลป์
มันตา วิชามนต์
สัททา ไวยากรณ์
ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ โสมนัสสวัสดิ์สิริค่ะ
ผู้ติดตามบล็อก : 224 คน [