|
| 1 | 2 | 3 | 4 |
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
|
|
|
|
|
|
|
เที่ยวรอบเมืองเก่า สุโขทัย
อัพบล็อกวันนี้ยังคงวนเวียนอยู่แถวๆโบราณสถาน ไม่ยอมไปผุดไปเกิด วันนี้ว่าด้วยเมืองสุโขทัย เมืองเก่าของไทยเมื่อราวๆ 700 ปีก่อนครับ
หยุดยาวช่วงวันแม่ที่ผ่านมาได้ตะลอนๆไปแถวๆกำแพงเพชร-สุโขทัย มีอุทยานประวัติศาสตร์ระดับมรดกโลกให้เที่ยวกันหนำใจถึงสามแห่งคือ อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย และอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ซึ่งต่างก็มีอายุความเก่าแก่ไล่เลี่ยกัน รุ่งเรืองขึ้นมาช่วงพุทธศตวรรษที่ 18-19 ก่อนจะถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยา แต่ก็ยังมีความสำคัญในฐานะเมืองลูกหลวง-เมืองหน้าด่าน และมีผู้คนอยู่อาศัยสืบต่อมาจนถึงช่วงปลายกรุงศรีอยุธยา
สำหรับสุโขทัย ซึ่งเราเรียนกันมาว่าเป็น "ราชธานีแห่งแรกของไทย" นั้น อันที่จริงแล้วคืออาณาจักรหนึ่งในหลายๆอาณาจักรที่เกิดขึ้นมาและดับลงไปบนดินแดนสุวรรณภูมิแห่งนี้ เพียงแต่ครั้งหนึ่งโดยเฉพาะในยุคสมัยของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช อาณาจักรนี้เคยกว้างใหญ่ไพศาล และเป็นจุดเริ่มต้นของลายสือไทยที่มาของอักษรไทยในปัจจุบัน จึงถูกรวมเข้ามาในไทม์ไลน์ประวัติศาสตร์หลักของไทยในหนังสือเรียนอย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้
ในหนังสือเรียน เมื่อพูดถึงจุดเริ่มต้นของไทยจะบอกว่า "พ่อขุนบางกลางหาวเจ้าเมืองบางยางร่วมกับพ่อขุนผาเมืองเจ้าเมืองราด ชนช้างชนะขุนสามชนเจ้าเมืองฉอด และสร้างกรุงสุโขทัยขึ้นมา" อืม...อ่านไม่รู้เรื่องเลย แล้วขุนสามชนเป็นใครฟะ? ทำไมชนะมันแล้วถึงสร้างสุโขทัยได้?
ถ้าจะเล่าให้กระจ่างถึงจุดกำเนิดของสุโขทัยคงต้องขอเท้าความไปถึงยุคเริ่มต้นเก่าแก่กว่านั้นสักเล็กน้อย... เริ่มจากพ่อขุนศรีนาวนำถุม เจ้าเมืองเชลียงได้ขยายอำนาจไปยังสุโขทัย และตั้งเป็นนครสองอัน (ระบบเมืองคู่ ศรีสัชนาลัย-สุโขทัย) แต่หลังการสิ้นพระชนม์ของพ่อขุนศรีนาวนำถุม กลุ่มชาวขอมนำโดยขอมสบาดโขลญลำพง ก็มายึดอำนาจไปเป็นของขอม พ่อขุนผาเมืองลูกชายของพ่อขุนศรีนาวนำถุม และเป็นอุปราชผู้ครองเมืองราด (เชื่อกันว่าอยู่ในจังหวัดเพชรบูรณ์ปัจจุบัน แต่นักประวัติศาสตร์หลายๆคนคิดว่าน่าจะเป็นอุตรดิตถ์มากกว่า) เห็นว่าพ่อขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง (อ.นครไทย จังหวัดพิษณุโลกปัจจุบัน) มีอำนาจเข้มแข็งและไม่เป็นมิตรต่อขอมเหมือนเมืองเล็กอื่นๆ จึงร่วมมือกันรวมกำลังคนไทยรบขับไล่ขอมออกจากนครสองอันได้สำเร็จ แล้วสถาปนากรุงสุโขทัยเป็นราชธานีของชาวไทยขึ้น
ก่อนหน้านั้นพ่อขุนผาเมืองนั้นสมรสกับธิดาของกษัตริย์ขอม จึงเกรงว่าจะไม่ได้รับการยอมรับจากคนไทย จึงสถาปนาให้พ่อขุนบางกลางหาวขึ้นเป็นกษัตริย์ โดยใช้นามว่า "ศรีอินทราทิตย์"
อนุสาวรีย์พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ที่วัดคุ้งวารี อ.สวรรคโลก สุโขทัย เรานับว่าประวัติศาสตร์ของสุโขทัยเริ่มต้นขึ้นในปี พ.ศ. 1762 ซึ่งพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ขึ้นครองราชย์นี้เอง (แม้ว่าก่อนหน้านั้นมีเมืองในบริเวณนี้มานานแล้ว) หลังครองราชย์ได้ไม่นาน ขุนสามชนเจ้าเมืองฉอด ได้ยกทัพเข้าตีเมืองตาก พ่อขุนศรีอินทราทิตย์เกรงว่าจะกระทบต่อความมั่นคงของสุโขทัย จึงยกทัพออกไปชนช้าง และพระรามราช บุตรชาย ก็ได้ช่วยบิดาชนช้างชนะขุนสามชน จึงได้รับการเฉลิมพระนามว่า "รามคำแหง"
สุโขทัย มีกษัตริย์ปกครอง ทั้งสิ้น 9 พระองค์ครับ
1. พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ 2. พ่อขุนบาลเมือง 3. พ่อขุนรามคำแหง 4. พระยาเลอไท 5. พระยางั่วนำถม 6. พระยาลิไทย 7. พระยาลือไทย 8. พระยาไสลือไทย 9. พระยาปาลราช (บรมปาล) บางแห่งจะนับปู่ไสสงครามเป็นกษัตริย์ด้วย ปู่ไสสงครามเป็นผู้ที่ครองราชย์ชั่วคราวหลังพ่อขุนรามคำแหงสวรรคตและพระยาเลอไทยังอยู่ประเทศจีน
พระเจ้าอู่ทองสถาปนากรุงศรีอยุธยาขึ้นในปี พ.ศ. 1893 (สมัยของพระยาลิไทย) ...และเราคิดกันว่าสุโขทัยจบสิ้นลงในปีนี้ อันที่จริงแล้วสองอาณาจักรก็ดำเนินคู่ขนานกันไป ตอนนี้กรุงสุโขทัยยังคงมีอยู่นะครับ และมีกษัตริย์สืบทอดอาณาจักรเรื่อยมา จนกระทั่งสิ้นสุดรัชสมัยของพระยาไสลือไทยในปี พ.ศ. 1962 มีการจลาจลชิงราชสมบัติทำให้อาณาจักรอยุธยายกทัพขึ้นมาชิงอำนาจ และให้พระยาปาลราช ปกครองสุโขทัย ซึ่งหลังพระยาปาลราชสิ้นพระชนม์ในปี พ.ศ. 1981 ก็ไม่มีกษัตริย์ปกครองสุโขทัยอีกเลย (ลดชั้นเป็นเจ้าเมือง) แต่ผู้สืบราชวงศ์สุโขทัยก็ยังมีบทบาทในกรุงศรีอยุธยาอยู่มาก เช่นสมเด็จพระนเรศวรมหาราชนั้นก็สืบเชื้อสายมาจากราชวงศ์สุโขทัยเช่นกัน
พักเรื่องราวของประวัติศาสตร์ไว้สักครู่ เราไปเที่ยวเมืองสุโขทัยกันดีกว่าครับ ลักษณะของเมืองดังแผนที่
แผนที่อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย (คลิ๊กเพื่อชมภาพขยาย) ดูตามแผนที่ โบราณสถานที่อยู่ในอุทยานคือวัดใหม่, เนินปราสาท, วัดสระศรี, อนุสาวรีย์พ่อขุนรามฯ, วัดศรีสวาย, สำนักงานอุทยานฯ, ฯลฯ ส่วนพวกศาลตาผาแดง, วัดสรศักดิ์, ฯลฯ ถึงจะอยู่ในเมืองชั้นในของสุโขทัยโบราณ แต่ไม่ได้อยู่ในเขตอุทยานประวัติศาสตร์ เข้าชมได้เลย ไม่ต้องผ่านประตูครับ
หากมาจากอำเภอเมือง จ.สุโขทัย จะต้องขับรถมาทางตะวันตกจึงจะถึงอุทยานประวัติศาสตร์ ในตำบลเมืองเก่าครับ นอกจากโบราณสถานในอุทยานแล้วรอบๆยังเต็มไปด้วยกลุ่มวัดน้อยใหญ่ให้เข้าชมมากมาย ทางด้านตะวันออกของเมืองโบราณไม่มีวัดมากมายเท่าไหร่ แต่หลายๆคนจะสะดุดตากับเจดีย์แรกพบ เหมือนเจดีย์วัดสามปลื้มที่อยุธยา ที่มาทักทายนักท่องเที่ยวก่อนเข้าเมืองโบราณอันนี้ครับ วัดตระพังทอง
เมืองโบราณจะสร้างโดยใช้คันดินเป็นกำแพงเมือง เช่นเดียวกับศรีสัชนาลัยและเมืองโบราณอื่นๆหลายแห่ง เช่นศรีเทพ เมื่อผ่านคันดินก็ช่วยบอกให้เรารู้ว่าตอนนี้เข้ามาในบริเวณที่แต่ก่อนเคยเป็นแกนหลักของเมืองแล้วนะ
อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
อุทยานประวัติศาสตร์คือบริเวณที่มีโบราณสถานกระจุกตัวอยู่จำนวนมาก นับว่าเป็นพื้นที่ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และอารยธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมืองสุโขทัย ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก ค่าเข้าชมคนไทย 20 บาท นำรถยนต์เข้า 50 บาทครับ
ที่นี่คือพระราชวังครับ เป็นที่ประทับของกษัตริย์สุโขทัย ปัจจุบันเหลือแต่ฐาน (ในแผนที่จะเขียนว่า "เนินดิน') หลังบูรณะแล้วเขาปลูกต้นตาลให้ตรงกับที่บันทึกไว้ในศิลาจารึกด้วยนะ
ส่วนนี่ศาลหลักเมืองสมัยโบราณ อยู่ข้างๆวัดมหาธาตุครับ
วัดมหาธาตุ
เมื่อเข้ามาในอุทยานประวัติศาสตร์ ไฮไลต์ที่ผู้มาเยือนสุโขทัยทุกคนต้องมาคือวัดมหาธาตุครับ เป็นวัดประจำพระราชวัง เช่นเดียวกับวัดพระศรีสรรเพชรญ์ของอยุธยา และวัดพระศรีรัตนศาสดารามของกรุงรัตนโกสินทร์ สร้างสมัยพ่อขุนศรีอินทราทิตย์พร้อมๆกับพระราชวังนั่นแหละ ที่นี่มีเจดีย์ 200 องค์ และบรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้ที่เจดีย์ประธาน ตามหลักการสร้างเมืองแบบโบราณทุกแห่งครับ เดิมมีพระประธานคือพระศรีศากยมุนี ซึ่งเป็นพระพุทธรูปสำริดที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย แต่ ร.1 ยกไปไว้วัดสุทัศน์แล้วครับ
(คลิ๊กเพื่อชมภาพขยาย)
วัดศรีสวาย
มีจุดเด่นคือปรางค์สามยอดแบบขอม น่าจะสร้างก่อนสร้างกรุงสุโขทัยเป็นวัดแบบพราหมณ์ แล้วถูกดัดแปลงเป็นวัดแบบพุทธศาสนาภายหลัง
วัดสระศรี
ตั้งอยู่กลางสระตระพังตระกวน ซึ่งเป็นสระน้ำใหญ่ที่สุดในเมืองสุโขทัยโบราณ อุโบสถจะอยู่กลางน้ำ (อุทกเสมา) ซึ่งใช้น้ำแทนความหมายของความบริสุทธิ์สำหรับให้พระสงฆ์ทำสังฆกรรม
วัดตระพังเงิน
ลักษณะคล้ายๆวัดสระศรี คือมีเจดีย์เป็นประธาน และมีเกาะกลางน้ำสำหรับสร้างอุโบสถ
ที่จะลืมเสียไม่ได้คือการมาเยี่ยมชมอนุสาวรีย์พ่อขุนรามคำแหง มหาราชผู้ประดิษฐ์อักษรไทยครับ นอกจากอักษรและการบันทึกประวัติศาสตร์ต่างๆให้เราได้เรียนรู้ที่มาของไทยเราแล้ว พ่อขุนรามคำแหงยังมีความสามารถด้านการรบการปกครอง และสามารถทำให้สุโขทัยเจริญรุ่งเรืองเป็นปึกแผ่นมั่นคงได้ครับ แต่หลังสิ้นรัชกาลพ่อขุนรามฯแล้วสุโขทัยก็เสื่อมถอยลงเรื่อยๆ... ด้านหน้ามีศิลาจารึกจำลองและระฆังร้องทุกข์จำลองด้วยนะ
นอกจากนี้ยังมีวัดเล็กวัดน้อยในบริเวณอุทยานอีกมากมาย (ที่จริงมีมากกว่านี้ แต่รู้ชื่อแค่นี้ครับ)
วัดใหม่
วัดชนะสงคราม
ตามข้างถนนบางทีเจอโบราณสถานที่ยังไม่รู้ว่าคืออะไรอยู่ก็หลายชิ้น เรียกว่าถ้ามีแรงเดินไหว ให้เที่ยวดูทั้งวันยังได้ คุ้มค่าเข้าจริงๆครับ
โบราณสถานด้านเหนือของอุทยานฯ
ขึ้นมาทางทิศเหนือของอุทยาน มีวัดที่เป็นจุดขายของสุโขทัยอีกหลายแห่ง ที่สำคัญคือวัดศรีชุมและวัดพระพายหลวงครับ
ศาลตาผาแดง
เป็นปราสาทขอมก่อด้วยศิลาแลง ลักษณะศิลปะแบบบายนตอนต้น จึงคาดกันว่าน่าจะเป็นโบราณสถานที่เก่าแก่ที่สุดในสุโขทัย ราวๆต้นพุทธศตวรรษที่ 18 เทวรูปที่พบด้านในถูกนำไปไว้ในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติรามคำแหงหมดแล้ว
วัดศรีชุม
วัดนี้เก็บค่าเข้านะครับ ที่นี่มีศิลาจารึกหลักที่สองที่บันทึกเรื่องราวการก่อตั้งราชวงศ์สุโขทัย และทางเข้าข้างๆประตูด้านซ้ายก่อนถึงองค์พระ ยังเป็นทางลับเข้าไปในช่องแคบในกำแพงมณฑปได้ด้วย ข้างในมีภาพจารึกบนหินชนวนวาดเป็นภาพชาดก (มีภาพจำลองให้ดูที่พิพิธภัณฑ์รามคำแหงครับ) แต่ตอนนี้เขาปิดประตูไม่ให้เข้าแล้ว เพราะนักท่องเที่ยวเกรียนๆมันเข้าไปขีดเขียนกัน จุดเด่นที่สุดของวัดนี้คือองค์พระประธานปางมารวิชัยขนาดใหญ่ภายในมณฑปชื่อ พระอจนะ (ผู้ไม่หวั่นไหว)
วัดพระพายหลวง
เป็นวัดขนาดใหญ่ที่คาดว่าสร้างมาก่อนสร้างกรุงสุโขทัย ล้อมด้วยคูน้ำแม่โจน ลักษณะคล้ายวัดเก่าแก่หลายๆแห่งคือเดิมทีสร้างเป็นวัดพุทธแบบมหายาน แล้วดัดแปลงเป็นพุทธเถรวาทภายหลัง มีปรางค์เป็นประธานครับ ส่วนใหญ่หักหมดแล้ว แต่ยังเหลือปรางค์สมบูรณ์อยู่ ลวดลายปูนปั้นประดับยอดปรางค์ก็ยังคงสวยงามเหมือนเมื่อ 800 ปีที่แล้ว
วัดเล็กอื่นๆในพื้นที่แถบนี้ที่ไม่รู้จะบรรยายอะไร ชมภาพเฉยๆแล้วกันครับ...
วัดแม่โจน
วัดตระพังป่าน
วัดซอนข้าว
วัดสรศักดิ์
วัดตระพังสอ
แถวนี้ยังคงมีซากเตาทุเรียงให้เห็นข้างทาง (เดี๋ยวรอดูบล็อกศรีสัชนาลัย มีเกือบร้อยเตาเลยครับ)
โบราณสถานด้านตะวันตกของอุทยานฯ
ที่นี่คือเขตอรัญญิก (เขตป่า) ของเมืองสุโขทัย ค่าเข้าเก็บต่างหาก แต่คุ้มค่าไม่แพ้เข้าไปในอุทยานครับ แม้จะมีแต่วัดเล็กวัดน้อย แต่จำนวนโบราณสถานของเขตนี้มากกว่าเขตอื่นหลายเท่าตัว และเรียงอยู่ตามถนนเส้นหลัก สามารถไปชมทีละแห่งให้ครบได้ไม่ยาก (แต่บางอันอยู่บนเขาผมก็ขี้เกียจปีนขึ้นไปอ่ะ) ที่สำคัญทุกๆวัดในเขตนี้แม้จะเป็นวัดเล็กวัดน้อย ก็จะมีกระต๊อบของเจ้าหน้าที่คอยเฝ้าดูแลและให้ข้อมูลที่น่าสนใจด้วยครับ
วัดสะพานหิน
วัดแรกสำหรับรับนักท่องเที่ยวของเขตนี้ และต้องขึ้นเขาโหดที่สุดในพื้นที่สุโขทัย ใช้เวลาเดินขึ้นราวๆ 4 นาทีแน่ะ ที่นี่มีหินปูเรียงให้เหยียบขึ้นไปถึงยอดเขามาตั้งแต่โบราณเลยเรียกชื่อวัดนี้กันว่า "ตะพานหิน" (สะพานหิน) ครับ ด้านบนมีพระพุทธรูปปางประทานอภัยองค์ใหญ่ ตามศิลาจารึกวัดนี้คือวัดที่พ่อขุนรามคำแหงทรงช้างเผือกขึ้นมาไหว้พระทุกวันพระใหญ่ด้วย
นอกนั้นเป็นวัดเล็กวัดน้อยครับ เรียงตามลำดับที่พบก็จะเริ่มจากวัดช้างรอบ
วัดอรัญญิก
วัดกำแพงหิน
วัดป่าแดง
วัดเจดีย์งาม (ขี้เกียจปีนขึ้นไป)
วัดถ้ำหีบบน
วัดมังกร
วัดพระยืน ...อันนี้ต้องเข้าไปในถนนเล็กๆข้างท้องนา ไกลเหมือนกันครับ
วัดป่าสัก
วัดป่าลาน วัดนี้ไม่มีป้ายชื่อบอก แต่เจ้าหน้าที่เขาบอกชื่อให้ครับ
วัดป่ามะม่วง เป็นวัดที่พระยาลิไทมาจำพรรษาในปี พ.ศ. 1904
วัดหนองป่าพง
วัดศรีโทน
วัดตึก
วัดป่าไผ่
ในเขตอรัญญิกนี้ยังมีวัดเขาพระบาทน้อย, วัดถ้ำหีบ และวัดตระพังช้างเผือก แต่ผมไม่ได้ไปถ่ายรูปมา เพราะมันอยู่ไกลถนนไปหน่อย
โบราณสถานด้านใต้ของอุทยานฯ
ตอนใต้นอกกำแพงเมืองสุโขทัยมีวัดไม่มาก และไม่เก็บค่าเข้าชม แต่ก็มีวัดขนาดใหญ่ที่น่าสนใจคือวัดเชตุพน และวัดเจดีย์สี่ห้องครับ
วัดเชตุพน
มีพระพุทธรูปสี่อิริยาบทปะสี่ด้านของมณฑป จุดเด่นของวัดนี้คือการใช้แผ่นหินชนวนขนาดใหญ่ทำเป็นกำแพงแก้วครับ ดูแล้วอย่างกับวิหารกรีก-โรมันเลย :D
วัดเจดีย์สี่ห้อง
อยู่ฝั่งตรงข้ามถนนกับวัดเชตุพน สิ่งน่าสนใจคือที่ฐานเจดีย์ประธานมีปูนปั้นสวยงามและค่อนข้างสมบูรณ์มาก เป็นรูปราชสีห์ขี่ช้างสลับกับเทวดายืนครับ
ป้อมประตูเมือง
วัดก้อนแลง
วัดต้นจันทร์
วัดมุมลังกา
นอกจากโบราณสถานในพื้นที่รอบอุทยานแล้ว พิพิธภัณฑ์แห่งชาติรามคำแหง ซึ่งตั้งอยู่หน้าทางเข้าอุทยานฯ ก็ไม่ควรพลาดด้วยประการทั้งปวงครับ ที่นี่มีของจัดแสดงมากมาย ทั้งพระพุทธรูป, หลักศิลาจารึก, เครื่องสังคโลก, พระเครื่อง, เทวรูป, ฯลฯ ทั้งที่พบในสุโขทัย ศรีสัชนาลัย และพื้นที่ใกล้เคียงอื่นๆ พวกที่ไปเห็นที่สถานที่จริงเหลือแต่ของหักๆพังๆ ของสมบูรณ์ๆเขาจับมาไว้ในพิพิธภัณฑ์ครับ เสียดายว่าเขาไม่ให้ถ่ายรูป
อาหารขึ้นชื่อของสุโขทัยก็นี่เลย "ก๋วยเตี๋ยวสุโขทัย" ใส่ถั่วฝักยาว ต้องรสหมูต้มยำเส้นเล็กด้วยนะถึงจะเป็นของแท้
ทั้งหมดในบล็อกนี้ ใช้เวลาเที่ยว 1 วัน ครับ จากนั้นผมก็เดินทางขึ้นเหนือไปยังจุดหมายต่อไป "ศรีสัชนาลัย"
นอกจากความงดงามของโบราณสถานแล้วทิวทัศน์ริมทางก็สวยงามไม่แพ้กัน...
Create Date : 27 สิงหาคม 2555 |
|
57 comments |
Last Update : 30 กรกฎาคม 2560 18:35:13 น. |
Counter : 29986 Pageviews. |
|
|
|
|
| |
โดย: Sawnoy 27 สิงหาคม 2555 22:44:03 น. |
|
|
|
| |
โดย: กะว่าก๋า 27 สิงหาคม 2555 23:24:05 น. |
|
|
|
| |
โดย: กะว่าก๋า 28 สิงหาคม 2555 5:19:22 น. |
|
|
|
| |
โดย: ชีริว 28 สิงหาคม 2555 8:35:42 น. |
|
|
|
| |
โดย: มี๊เก๋&ซีทะเล (kae+aoe ) 28 สิงหาคม 2555 8:38:58 น. |
|
|
|
| |
โดย: กิ่งฟ้า 28 สิงหาคม 2555 9:14:19 น. |
|
|
|
| |
โดย: กะว่าก๋า 28 สิงหาคม 2555 9:20:50 น. |
|
|
|
| |
โดย: วนารักษ์ 28 สิงหาคม 2555 12:21:30 น. |
|
|
|
| |
โดย: tifun 28 สิงหาคม 2555 17:00:36 น. |
|
|
|
| |
โดย: mastana 28 สิงหาคม 2555 23:36:19 น. |
|
|
|
| |
โดย: mastana 28 สิงหาคม 2555 23:52:59 น. |
|
|
|
| |
โดย: mastana 28 สิงหาคม 2555 23:55:05 น. |
|
|
|
| |
โดย: กะว่าก๋า 29 สิงหาคม 2555 5:38:31 น. |
|
|
|
| |
โดย: กิ่งฟ้า 29 สิงหาคม 2555 9:24:59 น. |
|
|
|
| |
โดย: วนารักษ์ 29 สิงหาคม 2555 15:25:18 น. |
|
|
|
| |
โดย: mastana 29 สิงหาคม 2555 15:48:46 น. |
|
|
|
| |
โดย: oa (rosebay ) 29 สิงหาคม 2555 22:08:13 น. |
|
|
|
| |
โดย: กะว่าก๋า 30 สิงหาคม 2555 6:49:04 น. |
|
|
|
| |
โดย: Sawnoy 30 สิงหาคม 2555 22:33:27 น. |
|
|
|
| |
โดย: คุณต่อ (toor36 ) 31 สิงหาคม 2555 14:44:36 น. |
|
|
|
| |
โดย: คุณต่อ (toor36 ) 1 กันยายน 2555 14:23:29 น. |
|
|
|
| |
โดย: กะว่าก๋า 1 กันยายน 2555 15:01:19 น. |
|
|
|
| |
โดย: คุณต่อ (toor36 ) 1 กันยายน 2555 16:33:59 น. |
|
|
|
| |
โดย: oa (rosebay ) 1 กันยายน 2555 17:07:04 น. |
|
|
|
| |
โดย: mastana 2 กันยายน 2555 22:17:06 น. |
|
|
|
| |
โดย: tifun 3 กันยายน 2555 14:31:02 น. |
|
|
|
| |
โดย: คุณต่อ (toor36 ) 4 กันยายน 2555 0:10:25 น. |
|
|
|
| |
โดย: mastana 4 กันยายน 2555 23:43:10 น. |
|
|
|
|
|
|
|
ต้องร้อง โอ้โห อัพบล็อกเยอะ ๆ แบบให้อ่านกันหลายวันเลย ชิมิ
ภาพสวยมาก หลายที่เชียวนะ
ฮ่าๆๆๆ มีแซว แวะมาก็ได้ เจิม อิอิ
เดี๋ยวพรุ่งนี้มาอ่านต่อนะคะ ง่วงแล้วด้วย แอบทำบล็อกใหม่อยู่
พรุ่งนี้ ออนแอร์ อุ๊บอิ๊ป บอกก่อนว่า อาหาร บ้านๆ อีกแหละ
ฟักทอง ไม่ใช่ แล้ว นะ
คืนนี้ นอนหลับฝันดี ราตรีสวัสดิ์ค่ะ ^^