เมืองละโว้แต่ก่อนกาล
หลังจากบล็อกก่อนพาชมประวัติศาสตร์อันไม่ไกลมาก สมัยคุณยายยังสาวๆไปแล้ว หนนี้กลับมาที่โบราณกาลอันแสนไกลกันต่อครับ กลับมายังต้นกำเนิดพระนครศรีอยุธยาต้นธารแห่งประวัติศาสตร์ชาติไทย ซึ่งสืบสายประวัติศาสตร์มาจากทางละโว้ซึ่งปัจจุบันก็คือเมืองลพบุรีนั่นเอง
แผนที่เมืองลพบุรีจากแผนที่ทางหลวง ESRI ปี 2558 (Click เพื่อชมภาพขยาย)
ตามที่อินโทรให้ฟังในบล็อกที่แล้วว่าลพบุรีเป็นเมืองที่มีความสำคัญหลายยุคหลายสมัย คนจะจดจำลพบุรีในฐานะแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์เนื่องจากเมื่อสามร้อยปีก่อนพระนารายณ์แปรพระราชฐานมาประทับที่ลพบุรีเพื่อหนีศึกชิงอำนาจโดยราชวงศ์บ้านพลูหลวง (ประวัติศาสตร์บางสายบอกว่าหนีฮอลันดา แต่เดี๋ยวบล็อกต่อไปจะเล่าให้ฟังว่าท่านไม่ได้หนีฮอลันดาแน่ๆ) แต่อันที่จริงลพบุรีมีหน้าตาในแวดวงประวัติศาสตร์ที่สุดคือการเป็นที่ตั้งของละโว้ เมืองยุคทวารวดีที่สำคัญและสืบความยิ่งใหญ่ไปจนกลายเป็นอาณาจักรพระนครศรีอยุธยาในเวลาต่อมา ปีนี้กระทรวงศึกษาถอดความเข้าใจผิดที่ฝังหัวเด็กไทยว่าสุโขทัยเป็นราชธานีแห่งแรกออกจากแบบเรียนไปแล้ว นิยามราชธานีเกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยอยุธยา และเมืองใหญ่ที่สืบทอดอารยธรรมมายังอยุธยาก็คือลพบุรีนี่แหละ
แหล่งโบราณคดียุคประวัติศาสตร์ที่เก่าแก่ที่สุดของจังหวัดลพบุรีอยู่ที่เมืองซับจำปาที่กล่าวถึงในบล็อกที่แล้ว โดยมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 11 จากนั้นเมืองละโว้จึงถูกสร้างขึ้นที่ อ.เมืองลพบุรีปัจจุบัน และขึ้นมามีบทบาทเป็นเมืองศูนย์กลางการค้าที่สำคัญช่วงพุทธศตวรรษที่ 13 โดยเป็นศูนย์กลางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา ในขณะที่นครชัยศรีคือศูนย์กลางฝั่งตะวันตก (ช่วงนั้นอู่ทองเฟดลงไปเพราะลำน้ำจรเข้สามพันเปลี่ยนทิศทางไปแล้ว) ซึ่งในช่วงเวลาเดียวกันพระนางจามเทวีได้ถูกส่งจากเมืองละโว้ขึ้นไปครองอาณาจักรหริภุญไชยทางตอนเหนือ (ปัจจุบันคือลำพูน) และกลายเป็นอาณาจักรใหญ่ที่สุดในพื้นที่ภาคเหนือมายาวนานกว่าหกร้อยปี จนกระทั่งถูกพญามังรายตีแตก จึงนับว่าละโว้เป็นเมืองที่มีบทบาทสำคัญมากๆในยุคนั้น โบราณสถานสำคัญที่มีมาตั้งแต่ยุคแรกนี้คือวัดนครโกษาครับ
โบราณสถานยุคละโว้กระจุกตัวกันอยู่กลางเมืองลพบุรี ตามที่วงสีน้ำเงินไว้เลยครับ (ไม่ต้อง Click ไม่มีภาพขยายให้ชม)
วัดนครโกษา อยู่ริมทางรถไฟใกล้ศาลพระกาฬ วัดนี้เป็นศูนย์กลางเมืองละโว้ในยุคทวารวดี มีองค์พระธาตุขนาดใหญ่เป็นประธาน แต่ปัจจุบันเหลือเพียงกองอิฐขนาดมหึมา และมีร่องรอยการสร้างเทวสถานของขอมทับลงไปในยุคหลัง จากนั้นในสมัยอยุธยาพระนารายณ์ให้เจ้าพระยาโกษาธิบดี (เหล็ก) เป็นแม่งานในการบูรณะวัดนี้ จึงได้ชื่อว่าวัดนครโกษา
เมืองละโว้ในฐานะศูนย์กลางการค้าได้รับศิลปะจากเมืองต่างๆมาผสมผสานกันโดยเฉพาะขอมที่มีอิทธิพลมากในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 ได้ทิ้งร่องรอยอารยธรรมแบบขอมๆไว้มากมายทั้งปรางค์สามยอด ปรางค์แขก พระพุทธรูปนาคปรก ฯลฯ ตามไทม์ไลน์ของกรมศิลป์ที่กล่าวถึงพระพุทธรูปศิลปะแบบลพบุรีก็คือศิลปะแบบขอมในยุคนี้ละครับ พอแผ่อิทธิพลลงไปที่อโยธยาและอยุธยาช่วงแรกๆเลยเห็นปรางค์แบบขอมๆ และพระพุทธรูปหน้าเหลี่ยมแบบขอมๆ ที่อยุธยาเป็นมรดกตกทอดมา
โบราณสถานแบบขอมยุคแรกๆในละโว้คือ ปรางค์แขก ครับ อยู่บนถนนนารายณ์มหาราช เป็นศิลปะขอมแบบพะโค อายุราวพุทธศตวรรษที่ 15 และประสานอิฐด้วยยางไม้สมัยที่ยังไม่มีการสอปูน นับว่าเก่าแก่ไล่ๆกับวัดนครโกษาเลยครับ แต่ถูกบูรณะสมัยพระนารายณ์จนแทบจะกลายเป็นวัดสมัยอยุธยาไปเลย และถึงจะเป็นปรางค์เรียงกันสามองค์แต่ขนาดไม่ได้ใหญ่โตเหมือนปรางค์สามยอด เลยไม่ค่อยมีนักท่องเที่ยวสนใจเท่าไหร่ ถูกทิ้งอยู่บนเกาะกลางถนนแบบเงียบๆครับ
โบราณสถานที่แทบจะเป็นสัญลักษณ์ของลพบุรีไปแล้วก็คือ ปรางค์สามยอด เป็นศิลปะขอมแบบบายน สัญนิษฐานว่าสร้างในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แผ่อิทธิพลขึ้นมา เพื่อเป็นศาสนสถานของพุทธแบบมหายาน ประดิษฐานพระพุทธรูปนาคปรกและพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร แต่ย้ายไปเก็บในนารายณ์ราชนิเวศน์แล้วครับ พวกวิหารพระพุทธรูปด้านหน้านี่เพิ่มขึ้นมาภายหลังในสมัยพระนารายณ์มาบูรณะ
แถวนี้กับศาลพระกาฬมีลิงยั้วเยี้ยกวนใจนักท่องเที่ยว ขี้ขโมยด้วยนะ ใครทำเพจไว้ระวังลิงแฮ็กเข้ามาขโมยเพจนะครับ แต่ลิงแถวนี้ก็ไม่ถึงกับดุร้ายเหมือนลิงสัญชาติเพชรบุรี โต๊ะจีนลิงเทศกาลดังของจังหวัดนี้ก็จัดตรงที่โล่งหน้าปรางค์สามยอดนี่ละครับ
ข้ามถนนมาอีกฝั่งจะเป็น ศาลพระกาฬ สร้างขึ้นในปี พ.ศ.2494 เพื่อประดิษฐานเจ้าพ่อศาลพระกาฬเป็นเทวรูปนารายณ์สี่กร (เดิมไม่มีเศียรและพระกร แต่ชาวบ้านนำมาเติมทีหลัง) และภายในยังบรรจุเทวรูปเก่าแก่องค์อื่นๆ รวมทั้งศิลาจารึกที่ขุดพบในบริเวณนี้ไว้ด้วย
ด้านหลังศาลพระกาฬ มีฐานอิฐขนาดใหญ่ที่สร้างในสมัยละโว้ราวพุทธศตวรรษที่ 16-18 แต่พังทลายลงและในสมัยพระนารายณ์ได้มีการต่อเติมอาคารก่ออิฐด้านบนของฐานปราสาทองค์เดิม (แต่ก็พังลงอีกเช่นกัน)
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เป็นโบราณสถานที่ใหญ่โตที่สุดของลพบุรียุคละโว้ สร้างขึ้นก่อนสร้างอยุธยาไม่มาก ตามคติสร้างพระธาตุเป็นศูนย์กลางเมืองใหญ่ และถูกบูรณะต่อเติมมาหลายสมัย จนมีศิลปะทั้งแบบลพบุรี และอยุธยาปะปนกัน ด้านหน้าสุดคือวิหารเก้าห้องที่ใหญ่โต มีกรอบหน้าต่างยอดแหลมเป็นเอกลักษณ์ที่ช่างสมัยพระนารายณ์ได้อิทธิพลจากฝรั่งเศสเช่นเดียวกับในพระนารายณ์ราชนิเวศน์
ปรางค์ประธานมีลักษณะสูงแตกต่างจากปรางค์แบบขอมที่ปรางค์สามยอด นักวิชาการเรียกกันว่านี่คือปรางค์แบบไทยแห่งแรกที่ถูกสร้างขึ้น นอกจากนี้ตามเจดีย์รายที่มีอยู่มากมายยังมีลักษณะศิลปะที่เป็นเอกลักษณ์แตกต่างกันไปในแต่ละเจดีย์นะครับ หลายองค์มีลวดลายปูนปั้นสมัยก่อนอยุธยาอยู่ด้วย เป็นเรื่องน่าเศร้าที่ลายปูนปั้นบนปรางค์ประธานถูกทำลายตอนกรมศิลป์เข้ามาบูรณะและปั้นของกากๆเข้าไปแทนไม่ผิดกับวัดอรุณเท่าไหร่
ตามที่เราทราบกันว่าฝั่งทะเลโบราณร่นลงด้านล่างเรื่อยๆเนื่องจากดินตะกอนทับถม ทำให้ละโว้ไกลออกจากฝั่งมากขึ้นๆ จนต้องย้ายศูนย์กลางการค้าไปอยู่ที่อโยธยา (เมืองทางตะวันออกของเกาะเมืองอยุธยา) ก่อนพระเจ้าอู่ทองจะย้ายมาสร้างอยุธยาขึ้นที่ริมหนองโสนตามที่เราทราบกันครับ
บล็อกต่อไปก่อนที่จะเข้าสู่อยุธยา ขอพาชมโบราณสถานอื่นๆของลพบุรีที่สร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์กันก่อนจ้า
Create Date : 04 กันยายน 2560 |
Last Update : 4 กันยายน 2560 22:09:43 น. |
|
51 comments
|
Counter : 7752 Pageviews. |
|
|
|
ผู้โหวตบล็อกนี้... |
คุณPear_Plean, คุณKavanich96, คุณmoresaw, คุณmambymam, คุณเริงฤดีนะ, คุณอุ้มสี, คุณThe Kop Civil, คุณClose To Heaven, คุณสาวไกด์ใจซื่อ, คุณtoor36, คุณบาบิบูเบะ...แปลงกายเป็นบูริน, คุณภาวิดา คนบ้านป่า, คุณสายหมอกและก้อนเมฆ, คุณซองขาวเบอร์ 9, คุณSweet_pills, คุณสองแผ่นดิน, คุณhaiku, คุณไวน์กับสายน้ำ, คุณRain_sk, คุณkae+aoe, คุณsecreate, คุณmcayenne94, คุณเนินน้ำ, คุณtuk-tuk@korat, คุณอาจารย์สุวิมล, คุณกิ่งฟ้า, คุณInsignia_Museum, คุณRinsa Yoyolive, คุณข้ามขอบฟ้า, คุณnewyorknurse, คุณJinnyTent, คุณTui Laksi, คุณทุเรียนกวน ป่วนรัก, คุณmariabamboo, คุณSai Eeuu, คุณที่เห็นและเป็นมา |
โดย: Pear_Plean วันที่: 4 กันยายน 2560 เวลา:23:33:53 น. |
|
|
|
โดย: Kavanich96 วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:3:42:02 น. |
|
|
|
โดย: กะว่าก๋า วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:6:25:10 น. |
|
|
|
โดย: moresaw วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:6:37:16 น. |
|
|
|
โดย: mambymam วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:7:39:08 น. |
|
|
|
โดย: เริงฤดีนะ วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:8:36:34 น. |
|
|
|
โดย: อุ้มสี วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:8:42:06 น. |
|
|
|
โดย: คุณต่อ (toor36 ) วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:12:06:42 น. |
|
|
|
โดย: ภาวิดา (คนบ้านป่า ) วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:14:04:37 น. |
|
|
|
โดย: Sweet_pills วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:23:09:56 น. |
|
|
|
โดย: สองแผ่นดิน วันที่: 5 กันยายน 2560 เวลา:23:35:11 น. |
|
|
|
โดย: กะว่าก๋า วันที่: 6 กันยายน 2560 เวลา:6:28:20 น. |
|
|
|
โดย: kae+aoe วันที่: 6 กันยายน 2560 เวลา:8:59:38 น. |
|
|
|
โดย: secreate วันที่: 6 กันยายน 2560 เวลา:12:21:59 น. |
|
|
|
โดย: mcayenne94 วันที่: 6 กันยายน 2560 เวลา:12:38:50 น. |
|
|
|
โดย: เนินน้ำ วันที่: 6 กันยายน 2560 เวลา:15:22:37 น. |
|
|
|
โดย: คุณต่อ (toor36 ) วันที่: 6 กันยายน 2560 เวลา:16:59:03 น. |
|
|
|
โดย: กะว่าก๋า วันที่: 6 กันยายน 2560 เวลา:23:18:27 น. |
|
|
|
โดย: กะว่าก๋า วันที่: 7 กันยายน 2560 เวลา:6:36:59 น. |
|
|
|
โดย: กิ่งฟ้า วันที่: 7 กันยายน 2560 เวลา:11:40:14 น. |
|
|
|
โดย: ข้ามขอบฟ้า วันที่: 8 กันยายน 2560 เวลา:1:59:23 น. |
|
|
|
โดย: ภาวิดา (คนบ้านป่า ) วันที่: 8 กันยายน 2560 เวลา:20:02:22 น. |
|
|
|
โดย: JinnyTent วันที่: 9 กันยายน 2560 เวลา:17:57:03 น. |
|
|
|
โดย: JinnyTent วันที่: 9 กันยายน 2560 เวลา:17:58:34 น. |
|
|
|
โดย: Tui Laksi วันที่: 9 กันยายน 2560 เวลา:23:07:59 น. |
|
|
|
โดย: mariabamboo วันที่: 10 กันยายน 2560 เวลา:20:33:00 น. |
|
|
|
โดย: กะว่าก๋า วันที่: 11 กันยายน 2560 เวลา:6:22:22 น. |
|
|
|
โดย: Sai Eeuu วันที่: 11 กันยายน 2560 เวลา:17:58:41 น. |
|
|
|
โดย: Ake (Akekasit_SS ) วันที่: 2 ตุลาคม 2560 เวลา:14:58:01 น. |
|
|
|
|
|