Battle in Heaven อาชญากรรมและการลงทัณฑ์ ฉบับ‘เม็กซิกัน’

ไม่นานมานี้ มีหนังอย่างน้อย 2 เรื่อง ได้แรงบันดาลใจหรือมีเนื้อหาเกี่ยวพันกับวรรณกรรมคลาสสิคปี 1866 เรื่อง Crime and Punishment ของ ฟีโอดอร์ ดอสโตเยฟสกี้ นักเขียนคนสำคัญของรัสเซีย เรื่องหนึ่งคือ The Machinist โดยผู้กำกับฯ แบรด แอนเดอร์สัน และ Match Point ผลงานลำดับล่าสุดของวู้ดดี้ อัลเลน ทั้ง 2 เรื่อง นอกจากเนื้อหาจะอ้างอิงเกี่ยวเนื่องแล้ว ยังมีฉากตัวละครเอกอ่านหนังสือเล่มนี้ด้วย

Crime and Punishment เป็นเรื่องเกี่ยวกับเหตุการณ์ฆาตกรรมที่ผู้กระทำรอดพ้นความผิด แต่ถูกหลอกหลอนด้วยจิตสำนึกของตนเอง เขาได้พบรักและรู้สึกเหมือนได้รับการชำระบาปจากโสเภณีนางหนึ่ง

Battle in Heaven หรือ Batalla en el cielo หนังเม็กซิกันร่วมทุนกับบริษัทในยุโรป งานกำกับฯของ คาร์ลอส เรย์กาดาส ที่ได้เข้าไปลุ้นปาล์มทองที่เมืองคานส์เมื่อปีที่แล้ว ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ได้รับแรงบันดาลใจจากวรรณกรรมชิ้นเอกดังกล่าว

แม้ในเครดิตงานสร้าง คาร์ลอส เรย์กาดาส จะเป็นผู้เขียนบทขึ้นเอง แต่ด้วยเนื้อหาที่ใกล้เคียงกันหลายจุด Battle in Heaven จึงแทบจะสร้างขึ้นโดยอิงจาก Crime and Punishment แล้วเปลี่ยนฉากหลังจากรัสเซียศตวรรษที่ 19 เป็นเม็กซิโกปัจจุบัน

โดยสิ่งพิเศษที่เพิ่มเข้าไปคือนัยยะทางด้าน “ชาตินิยม”


หนังเริ่มต้นด้วยภาพหญิงสาวหน้าตาสะสวยกระทำโอษฐกามให้แก่ผู้ชายวัยกลางคนรูปร่างอ้วนอัปลักษณ์ ภาพเคลื่อนเข้าจับที่ใบหน้าหญิงสาว เห็นหยดน้ำตาสีเทารินไหล กระนั้น แววตาของเธอไม่ได้เศร้าโศก...

ภาพต่อมา มาร์คอส ชายคนเดียวกับฉากเปิดเรื่อง ร่วมในพิธีเชิญธงชาติผืนใหญ่ลงจากยอดเสาของกองทหารเม็กซิกัน (หนังเปิดเผยภายหลังว่าเขาร่วมเชิญธงชาติทุกวันทั้งเช้า-เย็น) วันนั้นมาร์คอสได้รับข่าวร้ายจากภรรยาว่า เด็กที่เขาและเธอลักพาตัวมาเพื่อเรียกค่าไถ่ได้เสียชีวิตด้วยเหตุไม่คาดฝัน

มาร์คอสเป็นคนรับใช้ของนายพลคนหนึ่งมายาวนาน หน้าที่ของเขาคือคอยขับรถรับ-ส่ง อานา บุตรสาวเจ้านายตั้งแต่เธอยังเล็กๆ ปัจจุบันอานากลายเป็นสาวสะพรั่ง ความลับของเธอที่มาร์คอสล่วงรู้เพียงคนเดียวคือ เธอรับจ็อบเป็นโสเภณี

การตายของเด็กก่อความรู้สึกผิดบาปเข้าเกาะกุมจิตใจ มาร์คอสเปิดเผยเรื่องนี้กับอานา สิ่งที่อานายินยอมหยิบยื่นให้คนขับรถวัยกลางคนคือร่างกายของเธอ ราวกับเป็นการปลอบโยนและชำระความผิดบาป

กระนั้น นี่ยังไม่ใช่หนทางหลุดพ้นอย่างแท้จริงของมาร์คอส

จุดที่ใกล้เคียงระหว่างเรื่องราวของ Battle in Heaven กับ Crime and Punishment นอกจากการเสียชีวิตอันนำมาซึ่งความรู้สึกผิดบาปของตัวละครเอกแล้ว ทั้ง 2 เรื่อง ต่างมีตัวละครหญิงเป็นโสเภณี เธอคือผู้ปลอบโยนและมุ่งหมายชำระล้างมลทิน ทั้งยังเป็นคนแรกที่รับฟังคำสารภาพจากคนร้าย (ในวรรณกรรมรัสเซีย ตัวละครหญิงชื่อโซเนียหรือโซเนชก้า)

อีกประการหนึ่งคือประเด็นทางด้านศาสนาคริสต์ที่เหมือนกัน นั่นคือ การให้ความรักของตัวละครเป็นภาพเปรียบเทียบกับความรักของพระเจ้าต่อมนุษย์ผู้หลงผิด และความเชื่อที่ว่าการทรมานจะช่วยชำระจิตวิญญาณให้บริสุทธิ์ เพื่อเปิดทางให้พระเจ้าทรงช่วยให้หลุดพ้นความผิดบาป ซึ่งหนังนำเสนอในช่วงสุดท้ายของเรื่องราว เหมือนเช่นที่ราสโคลนิคอฟและโซเนียไปอยู่ที่ไซบีเรียใน Crime and Punishment


หนังใช้สัญลักษณ์หลายอย่างสื่อถึงภาวะผิดบาปของตัวละคร เช่น เสียงนาฬิกาปลุกหลายเรือนดังสอดผสานแสบแก้วหู ขณะมาร์คอสและภรรยายืนพูดคุยอย่างเคร่งเครียด อุโมงค์ทางเดินใต้ดินซึ่งผู้คนมากมายทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ และคนชรา เดินผ่านทั้งสองไป เหมือนว่าเขาและเธอถูกตรึงไว้ ไม่รู้จะเดินไปทางใด หรือเมื่อมาร์คอสไม่ยอมเก็บแว่นสายตาที่ทำตกในรถไฟใต้ดิน ยอมให้ตนเองตกอยู่ในความขุ่นมัว

กระทั่งเขาเห็นภาพแขวนเหนือเตียงนอนขณะกำลังร่วมรักกับภรรยา เป็นภาพพระคริสต์มีบาดแผลตามร่างกาย เบื้องหลังมีเทพธิดาตัวน้อยกอดประคอง วันรุ่งขึ้นมาร์คอสจึงไปหาอานา และได้ร่วมรักกับเธอ

หากพิจารณาจากรูปร่างหน้าตาและจิตใจที่งดงามแล้ว สำหรับมาร์คอส, อานาจึงเป็นเช่นเทพธิดาผู้ปลอบประโลมและปลดเปลื้องเขาด้วยเซ็กซ์

สำหรับนัยยะเกี่ยวกับ “ชาตินิยม” ที่เกริ่นไว้ตอนต้น มี 3 เหตุการณ์ในหนังที่แสดงออกถึงความภาคภูมิใจในความเป็น “เม็กซิโก”

หนึ่งคือภาพพิธีเชิญธงชาติขึ้นและลงจากเสาซึ่งมีให้เห็นถึง 4 ครั้ง รวมทั้งภาพจบหลังจากที่ตัวละครพบทางออก สองคือเสียงเพลงจากขบวนพาเหรดของนักเรียน เนื้อร้องพรรณนาถึงความรักและความภาคภูมิใจในเม็กซิโก โดยเปรียบเม็กซิโกเป็นราชินีแห่งชาวเม็กซิกัน

และสุดท้าย ข่าวการคว้าแชมป์ฟุตบอล ซึ่งโฆษกบรรยายสรรพคุณเลิศหรูของนักเตะ พร้อมทั้งประกาศว่าลีกฟุตบอลของเม็กซิโกมีคุณภาพ ไม่ใช่ลีกของนักเก็งกำไรแบบเอ็นบีเอ แม้แต่คนชาติอื่นที่มาค้าแข้งที่นี่ก็ต้องกลับไปอวดกับคนที่บ้านเกิด

เป็น 3 เหตุการณ์ที่หนังปูไว้ตลอดเรื่อง พร้อมๆ กับที่มาร์คอสกำลังหาทางชำระล้างความผิดบาปของตนเอง นั่นหมายถึงนอกจากศาสนาที่เป็นเครื่องชี้ทางให้แก่มาร์คอสแล้ว ปัจจัยสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ “เม็กซิโก” นั่นเอง


2 ฉากต่อเนื่องที่สนับสนุนย่อหน้าข้างต้นคือ ฉากที่อานาเสร็จจากการ “ปลดเปลื้อง” ให้มาร์คอส หนังใช้เพลงธีมเป็นเพลงมาร์ชบรรเลงโดยวงโยธวาทิต ให้อารมณ์ปลุกเร้าปลุกปลอบให้เข้มแข็ง และเพลงเดียวกันนี้เองบรรเลงอีกครั้งในฉากต่อมา เมื่อมาร์คอส “ปลดเปลื้อง” ให้ตนเอง ขณะดูข่าวฟุตบอลอันน่าภาคภูมิใจในความเป็นเม็กซิโก

แม้ว่าหนังจะกระตุ้นให้คนสนใจด้วยภาพเปลือยของผู้แสดงบนใบปิด(ใบปิดที่นำมาลงเป็นเวอร์ชั่นเซ็นเซอร์) เพื่อจะได้เข้าไปพบ “ปริมาณ” ที่มากกว่านั้นในหนัง อย่างไรก็ดี เนื้อหนังภายในไม่ใช่ที่หย่อนใจหรือพักสายตาแต่อย่างใด เพราะยังมีฉากเปลือยที่หาความงามไม่ได้อีกหลายฉาก มีภาพที่ไม่จรรโลงใจ และมีเรื่องราวที่ไม่อาจพูดได้ว่าเป็นความบันเทิง

นอกจากนี้ บุคลิกของหนังที่ค่อนข้างเนิบช้า น่าอึดอัด ด้วยการแช่กล้องทิ้งไว้ บางครั้งเป็นการเคลื่อนกล้องช้าๆ ไร้ความเคลื่อนไหวใดๆ ในเฟรมภาพ สอดคล้องกับภาวะถูกล่ามตรวนด้วยความผิดบาปของตัวละคร ย่อมสร้างปัญหาให้แก่ผู้ชมพอสมควร

Battle in Heaven อาจจะไม่ใช่หนังดีเลิศในขอบเขตของศิลปะ แต่เป็นหนังที่กล้าหาญและทะเยอทะยานสูง ท้าทายจริยธรรมด้วยภาพติดเรตแบบสุดโต่ง ท้าทายทัศนคติในเรื่องความงามด้วยภาพความอัปลักษณ์ของมนุษย์ ท้าทายผู้ชมว่าจะเปิดรับได้แค่ไหน และท้าทายความคิดว่าจะตีความหนังที่มีเนื้อหาหนักอึ้งนี้ไปในทิศทางใด

นี่คือหนังเรื่องแรกที่อยากบอกตรงๆ ว่า...ไม่แนะนำ แต่อยากนำเสนอครับ

Create Date : 09 สิงหาคม 2549		4 comments
Last Update : 10 สิงหาคม 2549 0:36:55 น.
Counter : 5040 Pageviews.
Share Tweet