จากความต้องการเปิดโลกทรรศน์แห่งหนังของตนเองให้กว้างที่สุด กับดำริที่ต้องการนำเสนอหนังผ่านคอลัมน์นี้ให้หลากหลาย

เมื่อเห็นว่าหนังที่อยู่ตรงหน้าเรื่อง Angel on the Right มาจากประเทศทาจิกิสถาน ผู้เขียนจึงเลือกชมโดยไม่ลังเล

เพราะรู้ว่าโอกาสอย่างนี้หาไม่ได้ง่ายนัก

ทาจิกิสถาน ประเทศที่มีอายุเพียง 14 ปี นับแต่ได้รับเอกราชหลังการล่มสลายของอดีตสหภาพโซเวียตเมื่อวันที่ 9 กันยายน 1991

ปฐมบทการเป็นประเทศเอกราชของทาจิกิสถานไม่ได้ราบรื่นสวยหรูเท่าใดนัก ด้วยพื้นฐานความแตกต่างด้านเชื้อชาติของประชากรในรัฐและดินแดนใกล้เคียง อีกทั้งอำนาจหอมหวานจานร้อนที่เพิ่งได้รับก็ยั่วยวนให้เกิดการแย่งชิงจนกลายเป็นสงครามกลางเมืองยื้ดเยื้อนานหลายปี กระทั่งนานาชาติต้องยื่นมือไกล่เกลี่ย

ทาจิกิสถานอยู่บริเวณเอเชียกลาง ไม่มีทางออกทะเล ภูมิประเทศเต็มไปด้วยภูเขา กว่า 50 เปอร์เซนต์ของพื้นที่อยู่เหนือกว่าระดับน้ำทะเล 3,000 เมตร ใน Angel on the Right เราจึงได้เห็นฉากหลังที่โอบล้อมด้วยภูเขาสีขาว อากาศหนาวเย็น และสภาพท้องฟ้าปิดตลอดทั้งเรื่อง

ข้อมูลพื้นฐานของทาจิกิสถานอีกประการคือ ประชากรส่วนใหญ่เป็นมุสลิมนิกายสุหนี่ มีพรรคการเมืองร่วมรัฐบาลที่ยึดหลักศาสนาอิสลาม เรื่องราวในหนังซึ่งสะท้อนภาพชีวิตชาวทาจิกจึงอิงกับหลักศาสนาอิสลามอย่างแยกไม่ออก

Angel on the Right มีฉากหลังเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ในชนบทห่างไกล ฮัมโร ชายหนุ่มท่าทางกร้านโลกเดินทางกลับบ้านหลังจากพ้นโทษจำคุก 10 ปีในมอสโคว์ เพื่อมาดูใจแม่ที่ป่วยหนัก


ภารกิจที่เขาต้องทำคือ ขยายประตูบ้านจากบานเดียวให้เป็นสองบาน เพื่อจะได้แบกโลงศพแม่ออกทางประตูอย่างมีเกียรติ ตามความเชื่อที่ว่าการแบกโลงศพข้ามกำแพงเป็นการไม่ให้เกียรติผู้ตาย

นอกจากเปลี่ยนประตูบ้านแล้ว ฮัมโรยังต้องซ่อมแซมบ้านให้อยู่ในสภาพดี เพื่อจะได้ขายในราคาสูง นำเงินมาใช้หนี้ก้อนโตที่เขาก่อไว้ตั้งแต่ 10 ปีก่อน

แต่แล้วเมื่อบ้านซ่อมแซมเสร็จ ฮัมโรก็ได้รู้ความจริงว่า อาการป่วยหนักของแม่และการซ่อมแซมบ้านเป็นแผนของนายกเทศมนตรีผู้มีอิทธิพลที่ต้องการให้เขาขายบ้านเพื่อนำเงินมาใช้หนี้

นอกจากปัญหายุ่งยากเรื่องหนี้แล้ว เขายังต้องรับภาระเลี้ยงเด็กชายคนหนึ่งซึ่งมีคนอ้างว่าเป็นลูกที่ฮัมโรไข่ทิ้งไว้ตั้งแต่ก่อนไปมอสโคว์

หนี้สินท่วมหัว ทั้งยังถูกมาเฟียตามทวง ตามทำร้าย บีบให้ฮัมโรตกอยู่ในสภาพจนตรอก กระทั่งตัดสินใจลงมือทำเรื่องร้ายแรง ถึงกระนั้น ใช่ว่าฮัมโรต้องเผชิญปัญหายุ่งยากตามลำพัง ยังมีแม่และเด็กชายซึ่งเปรียบเหมือนทูตสวรรค์ตัวน้อยคอยช่วยเหลือเขาอยู่ไม่ห่าง

...และบางครั้งปัญหาทั้งปวงอาจต้องย้อนกลับไปที่จุดเริ่มต้นเพื่อหาทางออก

ชื่อหนังมาจากตำนานเก่าแก่ของอิสลามที่ว่าทุกคนต่างมีทูตสวรรค์อยู่บนไหล่ทั้งสองข้างเพื่อบันทึกการกระทำและความคิดของคนคนนั้นระหว่างมีชีวิต ทูตสวรรค์บนไหล่ข้างซ้ายจดจารสิ่งชั่วร้าย ขณะที่ทูตสวรค์บนไหล่ขวาบันทึกความดีงาม

การดูหนังจากชาติไม่คุ้นเคย สิ่งที่ผู้เขียนคาดหวังจะได้เห็นคือสภาพภูมิประเทศ บ้านเมือง วิถีชีวิตความเป็นอยู่ รวมทั้งแบบแผนวัฒนธรรมต่างๆ ของผู้คน ซึ่งหาโอกาสพบเห็นได้ยาก การดูหนังทาจิกิสถาน ประเทศใหม่ซึ่งเราไม่ค่อยคุ้นเคย จึงถือเป็นคุณค่าประสบการณ์โดยตรงอยู่แล้ว โดยยังไม่ต้องพูดถึงคุณค่าในแง่ภาพยนตร์เรื่องหนึ่ง


นอกจากภูมิประเทศและสภาพบ้านเมืองที่เป็นฉากหลังและเห็นได้ชัดเจนแล้ว วิถีวัฒนธรรมเล็กๆ น้อยๆ เช่นการต่อรองราคาของชาวทาจิกิสถานโดยการจับมือเขย่ากันแรงๆ ราวกับประลองกำลังก็ทำให้ผู้เขียนทึ่งอยู่ไม่น้อย

ขณะเดียวกัน ประเพณีงานศพโดยชาวบ้านช่วยกันแห่แหนแบกโลงทำให้เห็นการเชื่อมเกี่ยวทางวัฒนธรรมกับประเทศจีนซึ่งเป็นชาติบ้านใกล้เรือนเคียง เช่นที่เคยเห็นในเรื่อง The Road Home

อย่างไรก็ตาม ที่ปฏิเสธไม่ได้คือการดูหนังจากชาติไม่คุ้นเคยย่อมต้องเกิดช่องว่างทางวัฒนธรรม จนทำให้เราไม่สามารถรับรู้เข้าใจ หรือตีความ กระทั่งตกหล่นสิ่งที่ผู้สร้างหนังต้องการสื่อได้

หนังใช้ประโยชน์จากสภาพอากาศท้องฟ้าปิด บ้านเรือนสีสันทึบทึม บรรยากาศชวนหม่นหมองอับเฉา มารองรับเรื่องราวบีบคั้นไร้ทางออกของตัวละครได้อย่างดี นอกจากนี้ องค์ประกอบภาพซึ่งหนังใช้บ่อยครั้งคือภาพมองผ่านกรอบหน้าต่าง ช่องประตู มองเห็นเหตุการณ์ตัวละครพูดคุยด้วยความตึงเครียด ยิ่งช่วยตอกย้ำสภาพอับจนหนทาง

ประเด็นหนึ่งที่หนังนำเสนอคืออำนาจอันมิชอบของชนชั้นปกครอง ในเรื่องนี้นายกเทศมนตรีเป็นนายทุนหน้าเลือดจอมหลอกลวงเสียเอง ประชาชนตาดำๆ ไร้การศึกษาถูกหลอกเอารัดเอาเปรียบตั้งแต่การเกิดยันตาย

ช่วงต้นเรื่องที่ฮัมโรสนทนากับเพื่อนร่วมเดินทาง โดยชายคนนั้นพรรณนาถึงความโชคดีที่ไม่ถูกตำรวจจับระหว่างการขนเฮโรอีนไปมอสโคว์ แต่ตอนจบของเรื่องเล่านี้คือเขาต้องขายบ้านขายทรัพย์สินเพื่อนำเงินไปใช้หนี้ นับเป็นเรื่องร้ายลึกที่ใช้ปูทางเข้าสู่เรื่องราวถ่วงดุลระหว่างเรื่องดี-ร้ายในหนัง

ไม่ว่าจะเป็น ถูก-ผิด บริสุทธิ์-หยาบกร้าน ชีวิต-ความตาย ราวกับทูตสวรรค์แห่งความดี-ความชั่วบนไหล่ทั้งสองของคนเรานั่นเอง

Angel on the Right กำกับฯโดย Djamshed Usmonov ประสบความสำเร็จได้รับรางวัลในเวทีนานาชาติพอสมควร ทั้งยังได้รับเลือกฉายอย่างเป็นทางการที่เมืองคานส์

กระทั่งเป็นโอกาสอันดีของคอหนังที่จะได้ลองทำความรู้จักหนังทาจิกิสถาน

Create Date : 20 พฤษภาคม 2549
Last Update : 21 สิงหาคม 2549 2:30:31 น.		1 comments
Counter : 1867 Pageviews.
Share Tweet