Rescue Dawn
แหกค่ายขังตัวตน

พล พะยาบ
คอลัมน์อาทิตย์เธียเตอร์ มติชนรายวัน 24 กุมภาพันธ์ 2551

---

ช่วงเดือนสิงหาคม ปี 2005 แวร์เนอร์ แฮร์โซก (Werner Herzog) ผู้กำกับฯรุ่นใหญ่ชาวเยอรมัน เดินทางมาปักหลักถ่ายหนังในประเทศไทย เขาใช้เวลาทั้งสิ้น 44 วัน ใช้ผู้แสดง ตัวประกอบ และทีมงานคนไทยจำนวนมาก จนแทบจะบอกได้ว่านี่คือผลงานของผู้กำกับหนังชั้นครูระดับโลกที่มีรายชื่อคนไทยอยู่ในเครดิตท้ายเรื่องมากที่สุด

หนังเรื่องนี้มีชื่อว่า Rescue Dawn เป็นหนังเรื่องแรกของแฮร์โซกที่อยู่ภายใต้ระบบสตูดิโอฮอลลีวู้ด

แฮร์โซกมีชื่อเสียงในหมู่คอหนังอาร์ต เขามักจะถูกจัดอยู่ในกลุ่มคนทำหนัง “คลื่นลูกใหม่เยอรมัน” หรือ “นิว เยอรมัน ซินีมา” ที่มีจุดเริ่มต้นช่วงทศวรรษ 60 อันเป็นผลต่อเนื่องจากนโยบายฟื้นฟูเศรษฐกิจและสานสัมพันธ์กับโลกตะวันตกของนายกรัฐมนตรีคอนราด อเดนนาวร์ มีผู้กำกับฯร่วมรุ่นที่พอคุ้นชื่อและผลงานในวงกว้างอยู่บ้างอย่าง วิม เวนเดอร์ส(Paris, Texas-1984) ไรเนอร์ แวร์เนอร์ ฟาสบินเดอร์(The Marriage of Maria Braun-1979) และโฟลเกอร์ ชเลินดอร์ฟ(The Tin Drum-1979)

ประสบการณ์การทำหนังอย่างโชกโชนกว่า 40 ปี ทั้งบุกป่าลุยไฟเสี่ยงตายมาแล้วมากมาย ทำให้แฮร์โซกเหมาะกับตำแหน่ง “คนทำหนังนักผจญภัย” ผู้ทุ่มเทชีวิตให้กับภาพยนตร์ หนังของเขามีทั้งหนังเรื่องและหนังสารคดี หลายเรื่องมีเนื้อหาว่าด้วยความฝันที่เป็นไปไม่ได้ของใครบางคน หรือเกี่ยวกับบุคคลพิเศษที่อยู่นอกเหนือความสนใจของคนทั่วไป ผลงานที่ถูกกล่าวขานเสมอมาไม่ว่าจะด้วยความยอดเยี่ยมหรือในทางใดทางหนึ่ง เช่น Even Dwarfs Started Small (1970) Aguirre: The Wrath of God(1972) Woyzeck (1979) และ Fitzcarraldo (1982)

ในจำนวนงานกำกับฯของแฮร์โซกกว่า 50 เรื่อง มีเพียงเรื่องเดียวที่เคยเข้าฉายอย่างเป็นทางการในไทย นั่นคือหนังสารคดีเกี่ยวกับมนุษย์และหมีกรีซลี่เรื่อง Grizzly Man (2005)

สำหรับ Rescue Dawn เสมือนการรีเมคหนังของแฮร์โซกเอง โดยปรับเปลี่ยนจากหนังสารคดีเรื่อง Little Dieter Needs to Fly ที่เขาทำไว้ตั้งแต่ปี 1997 เป็นหนังเรื่องยาว และได้ คริสเตียน เบล นักแสดงหนุ่มซึ่งกำลังแรงจากหนัง Batman เวอร์ชั่นล่าสุดมารับบทนักบินชาวอเมริกันที่ถูกยิงตกในประเทศลาวระหว่างสงครามเวียดนาม

เรื่องราววิบากกรรมดังกล่าวมาจากประวัติชีวิตจริงของ ดีเทอร์ เดงเลอร์ นักบินแห่งกองทัพเรืออเมริกัน เดงเลอร์เกิดและใช้ชีวิตวัยเด็กอย่างยากลำบากในเมืองเล็กๆ ในเยอรมนีช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 เขาได้แรงบันดาลใจอยากเป็นนักบินจากการได้เห็นนักบินประจำเครื่องบินฝ่ายสัมพันธมิตรที่มาทิ้งระเบิดใส่เมืองของเขา

อายุ 18 ปี เดงเลอร์อพยพไปสหรัฐอเมริกา พยายามเข้าไปเรียนฝึกบินในกองทัพอากาศ แต่สำเร็จเป็นนักบินเมื่อเข้าร่วมในกองทัพเรือ กระทั่งราวปี 1965 เขาถูกส่งมาประจำเรือยูเอสเอส เรนเจอร์ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และออกปฏิบัติการทิ้งระเบิดในลาวจนถูกยิงตก กลายเป็นนักโทษ ถูกทรมานและปล่อยให้อดอยาก กระทั่งหาทางหลบหนีและได้รับการช่วยเหลือในที่สุด

ในหนังสารคดี Little Dieter Needs to Fly แฮร์โซกพาเดงเลอร์ย้อนรอยวิบากกรรมครั้งนั้นโดยสมมุติให้เห็นภาพว่าเป็นอย่างไร ต้องเจอกับอะไรบ้าง ส่วนหนัง Rescue Dawn คือการถ่ายทอดให้เป็นเรื่องราวน่าติดตามโดยเสริมแต่งตามความเหมาะสมทางภาพยนตร์

จะว่าไปแล้ว เหตุที่แฮร์โซกสนใจในตัวเดงเลอร์เป็นพิเศษน่าจะเป็นเพราะมีความเป็นมาเป็นไปคลับคล้ายกัน นอกจากจะเป็นชาวเยอรมันเหมือนกันแล้ว ทั้งสองอายุรุ่นราวคราวเดียวกัน เกิดและได้รับผลกระทบโดยตรงจากสงครามโลกครั้งที่ 2 มีความฝันชัดเจนและมุ่งมั่นตั้งแต่วัยเยาว์ เดินทางมาเพิ่มโอกาสให้ตนเองในอเมริกา และต่างมีเรื่องราวผจญภัยเสี่ยงตายในหน้าที่การงาน

Rescue Dawn เริ่มต้นด้วยข้อความสั้นๆ ว่า ปฏิบัติการทิ้งระเบิดใส่เป้าหมายลับในลาวเมื่อปี 1965 เป็นสัญญาณแรกที่ชี้ว่าความขัดแย้งแบบจำกัดวงในเวียดนามกำลังลุกลามบานปลายเป็นสงครามเต็มรูปแบบ ต่อด้วยภาพถ่ายทางอากาศการทิ้งระเบิดลงสู่เรือกสวนไร่นาเห็นเปลวไฟกลุ่มควันพวยพุ่ง

หนังใช้เวลาเพียง 5 นาที แนะนำดีเทอร์(คริสเตียน เบล) และกลุ่มเพื่อนนักบินอีก 3 คน บนเรือยูเอสเอส เรนเจอร์ ที่ได้รับมอบหมายภารกิจลับทิ้งระเบิดในลาว อีกไม่กี่วินาทีจากนั้นเครื่องบินของดีเทอร์ถูกยิงตกในทุ่งนา เขาวิ่งหลบหนีกองกำลังติดอาวุธชาวลาวเข้าไปในป่า แต่วันรุ่งขึ้นเขาก็ถูกจับขณะดื่มน้ำในลำธาร

ดีเทอร์ถูกส่งตัวให้ทหารเวียดนามเหนือ การปฏิเสธที่จะเซ็นเอกสารประณามการรุกรานอินโดจีนของสหรัฐทำให้เขาถูกทรมานสารพัดก่อนถูกพาไปควบคุมตัวที่ค่ายทหารเล็กๆ กลางป่าซึ่งมีนักโทษอยู่แล้ว 5 คน ประกอบด้วยชาวอเมริกัน 2 คน คือดูแอนน์(สตีฟ ซาห์น) กับยูจีน(เจเรมี่ เดวีส์) พิสิทธิ์กับประเสริฐซึ่งเป็นคนไทย และคนจีนชื่อ วาย.ซี. มีเพียงดูแอนน์คนเดียวที่เป็นพลขับเฮลิคอปเตอร์ของกองทัพอากาศสหรัฐ ที่เหลืออีก 4 คน ล้วนเป็นพลเรือนซึ่งทำงานให้กับแอร์ อเมริกา

เมื่อรู้ว่าเพื่อนร่วมชะตากรรมถูกควบคุมตัวอยู่ที่นี่มาแล้วไม่ต่ำกว่า 1-2 ปี ดีเทอร์จึงวางแผนหนีโดยตั้งใจว่าจะข้ามแม่น้ำโขงไปยังฝั่งไทย ทุกคนเห็นดีเห็นงามยกเว้นยูจีนซึ่งคิดเสมอว่าวันหนึ่งจะถูกปล่อยตัวเป็นอิสระ จนเมื่อพวกเขาแอบรู้ว่าทหารเวียดนามคิดฆ่าทุกคนก่อนทิ้งค่ายไปที่อื่น แผนที่วางไว้จึงถูกร่นให้เร็วขึ้น แต่ถึงกระนั้น การเอาตัวรอดในป่าทึบซึ่งเต็มไปด้วยศัตรูย่อมไม่ใช่เรื่องง่าย

หนังเล่าเรื่องแบบค่อยเป็นค่อยไป ไม่มีช่วงตอนบีบคั้นเร้าอารมณ์หรือฉากความรุนแรง(จากสเปเชี่ยล ฟีเจอร์ในดีวีดี จะเห็นว่าหลายฉากที่ดูรุนแรงถูกตัดทิ้ง) แทนที่ด้วยฉากและภาพที่ดูผ่อนคลายผ่านตัวละครดีเทอร์ซึ่งมักจะมองโลกในแง่ดีและมีรอยยิ้มเสมอ

การยิ้มสู้ต่อชะตากรรม การเอาตัวรอดท่ามกลางความป่าเถื่อนของมนุษย์และความโหดร้ายของธรรมชาติ ทำให้หนังของแฮร์โซกเรื่องนี้ยังมีแนวคิด “มนุษยนิยม” อยู่เต็มเปี่ยม

หนังเน้นไปที่ตัวละครดีเทอร์ว่าเขาอยากเป็นนักบินเพราะต้องการบิน ไม่ได้ต้องการออกรบหรือทำร้ายใคร ซ้ำพื้นเพความเป็นคนเยอรมันที่ต้องมาอยู่ในกองทัพสหรัฐในฐานะพลเมืองอเมริกันยิ่งเพิ่มปมขัดแย้งในตัวตน แต่เมื่อดีเทอร์ปฏิเสธที่จะเซ็นเอกสารประณามสหรัฐ กระทั่งสุดท้ายเขาเอาตัวรอด ได้รับการช่วยเหลือและต้อนรับอย่างอบอุ่นจากพี่น้องในกองทัพ

เรื่องราวใน Rescue Dawn จึงไม่ใช่แค่การแหกค่าย-ดิ้นรนเอาชีวิตรอดของทหารอเมริกันในสงครามเวียดนามเท่านั้น แต่เป็นการแหกค่ายคุมขังเพื่อปลดปล่อยตัวตนของใครคนหนึ่งด้วย

อย่างไรก็ตาม ด้วยภาพและเนื้อหาซึ่งออกไปในทางยกย่องชื่นชมความเป็นอเมริกัน ไม่รู้ว่าจะเกี่ยวเนื่องกับการต้องทำงานภายใต้ระบบสตูดิโอฮอลลีวู้ดหรือเปล่า

หนังถูกตำหนิติติงในเรื่องข้อเท็จจริงที่คลาดเคลื่อนซึ่งก็เป็นธรรมดาของหนังที่สร้างจากเหตุการณ์จริงอยู่แล้ว เช่นกรณีน้องชายของยูจีนเปิดเว็บไซต์ชี้แจงข้อมูลที่หนังบิดเบือน โดยเฉพาะการให้ภาพที่ไม่ดีต่อยูจีน รวมถึงแผนการหลบหนีซึ่งเดงเลอร์ไม่ใช่คนต้นคิดอย่างที่เห็นในหนัง

อีกจุดหนึ่งที่ต้องกล่าวถึงคือผู้แสดงคนไทย มีสองคนในบทเพื่อนร่วมคุกของดีเทอร์ คนหนึ่งคือ อภิชาติ ชูสกุล ซึ่งคุ้นหน้าคุ้นตากันดี อีกคนหนึ่งชื่อในเครดิตภาษาอังกฤษเขียนว่า Chaiyan 'Lek' Chunsuttiwat ส่วนคนที่โดดเด่นที่สุดเห็นจะเป็น สายเชีย วงศ์วิโรจน์ (จน-เครียด-กินเหล้า) ในบทหัวหน้ากองกำลังชาวลาว

Rescue Dawn ไม่เหมาะสำหรับคอหนังฮอลลีวู้ดที่หวังจะได้ดูหนังสงครามหรือหนังแอ็คชั่นมันสะใจ ในระนาบเดียวกับหนังอย่าง Rambo II หรือ Behind Enemy Lines เพราะจะว่าไปแล้ว นี่คือหนังดราม่าว่าด้วยช่วงชีวิตของใครคนหนึ่ง

...เพียงแต่เขาเป็นทหารที่ตกอยู่ท่ามกลางความโหดร้ายของสงคราม

Create Date : 02 กรกฎาคม 2551
Last Update : 2 กรกฎาคม 2551 14:53:17 น.		10 comments
Counter : 8435 Pageviews.
Share Tweet