Sin Nombre
พลเมืองนิรนาม

พล พะยาบ
คอลัมน์อาทิตย์เธียเตอร์ มติชนรายวัน 28 กุมภาพันธ์ 2553

---

สำหรับบางคน...การเดินทางหมายถึงความหวังว่าจะนำพาชีวิตไปสู่ทิศทางที่ดีกว่าเดิม

เด็กสาวอย่าง ไซรา จึงต้องเดินทางกับพ่อและอา จากบ้านในฮอนดูรัสเพื่อไปอยู่กับญาติๆ ในนิวเจอร์ซีย์ สหรัฐอเมริกา ความหมายที่มากกว่าของการเดินทางในครั้งนี้คือการละทิ้งถิ่นฐานเพื่อหาทางลักลอบเข้าเมืองอย่างผิดกฎหมาย โดยนอกจากต้องเดินเท้าระยะทางไกลมากแล้ว ยังต้องเสี่ยงภัยบนหลังคารถไฟสินค้าเพื่อไปให้ถึงพรมแดนเม็กซิโก-สหรัฐ

พวกเขารอขึ้นรถไฟที่เมืองหนึ่งทางตอนใต้ของเม็กซิโกร่วมกับผู้คนอีกนับร้อยชีวิต เป็นเมืองเดียวกับที่ วิลลี่ หรือในนาม เอล แคสเปอร์ สมาชิกแก๊งเครือข่ายอาชญากรรม “มารา ซัลวาทรูชา” เพิ่งพา เบนิโต เด็กชายที่สนิทสนมกันไปพิสูจน์ตนเองเพื่อเข้าแก๊ง เบนิโตผ่านการทดสอบอย่างสะบักสะบอมพร้อมกับได้ชื่อใหม่จาก ลิลมาโก ลูกพี่ใหญ่ว่า สไมลี่

การเป็นสมาชิกแก๊งหมายถึงความเป็นหนึ่งเดียวเหมือนครอบครัวและไม่มีความลับต่อกัน แต่วิลลี่ปกปิดความสัมพันธ์ของเขากับหญิงสาวคนรักชื่อ มาร์ธา เพราะห่วงความปลอดภัยของเธอ เมื่อลิลมาโกรู้ความจริงจึงลงโทษวิลลี่ กระทั่งเลยเถิดไปจนทำให้มาร์ธาเสียชีวิต

แม้จะเจ็บแค้นมากเพียงใดแต่วิลลี่ยังต้องฝืนทนเก็บไว้ จนเมื่อเขาและสไมลี่ตามลิลมาโกไปปล้นพวกลักลอบเข้าเมืองบนรถไฟ ลิลมาโกคิดจะข่มขืนไซราซึ่งเดินทางอยู่บนหลังคารถไฟขบวนนั้นต่อหน้าต่อตาพ่อและอา วิลลี่จึงใช้มีดพร้าเล่มใหญ่ปลิดชีวิตลิลมาโกแล้วไล่ให้สไมลี่กลับไป

การทรยศต่อแก๊งหมายถึงความตาย วิลลี่รู้ดีว่าคงไม่รอดแน่ เขาเดินทางบนหลังคารถไฟต่อไปอย่างหมดอาลัยตายอยาก ไม่รับรู้จุดหมายปลายทาง ไม่สนใจใครรอบตัว ขณะเดียวกัน คนอื่นๆ ก็หวาดระแวงที่ต้องร่วมเดินทางไปกับพวกแก๊งอย่างวิลลี่ ยกเว้นไซราซึ่งยินดีหยิบยื่นมิตรไมตรีแก่คนที่ช่วยชีวิตเธอโดยไม่สนใจคำสั่งห้ามของพ่อหรือถูกวิลลี่ผลักไสเนื่องจากไม่อยากให้เธอเดือดร้อนเพราะเขา

ด้านแก๊งซึ่งรับรู้ข่าวการเสียชีวิตของลูกพี่ได้สั่งให้สไมลี่ตามฆ่าวิลลี่ให้ได้เพื่อเป็นการพิสูจน์ตนเองครั้งสำคัญ โดยมีเครือข่ายของแก๊งซึ่งมีอยู่ตลอดเส้นทางรถไฟคอยช่วยเหลือ การเดินทางเพื่อชีวิตที่ดีกว่าของไซราจึงดำเนินไปพร้อมกับการเดินทางของวิลลี่ซึ่งคล้ายจะมีจุดจบของชีวิตรออยู่

Sin Nombre (2009) เป็นหนังพูดภาษาสเปน มีชื่อภาษาอังกฤษที่ไม่ค่อยแพร่หลายนักว่า Without Name ฝีมือการเขียนบทและกำกับของ คารี ฟุกุนางะ (Cary Fukunaga) หนุ่มอเมริกันลูกครึ่งญี่ปุ่น-สวีเดนซึ่งทำหนังเรื่องแรกของตนเองโดยพัฒนาจากหนังสั้นเรื่อง Victoria para Chino (2004) ที่เขาทำสมัยเป็นนักศึกษาด้านภาพยนตร์ มีไอเดียเริ่มต้นจากข่าวรถพ่วงขนผู้ลักลอบเข้าเมืองเต็มคันถูกทิ้งไว้ในเท็กซัสโดยที่บางคนเสียชีวิต คล้ายๆ กับเหตุการณ์ที่เคยเกิดขึ้นในบ้านเรา

ฟุกุนางะมุ่งความสนใจไปที่ผู้อพยพชาวอเมริกากลางเนื่องจากเดินทางยากลำบากกว่าชาวเม็กซิกันที่มีพรมแดนติดกับสหรัฐ ชาวอเมริกากลางอย่างกัวเตมาลา ฮอนดูรัส นิการากัว หรือถัดลงไปในอเมริกาใต้ต้องใช้ระยะเวลานับสัปดาห์หรือนับเดือนเดินทางผ่านประเทศต่างๆ รวมถึงเม็กซิโกซึ่งเต็มไปด้วยอันตรายเพื่อไปสู่จุดหมายที่พวกเขาใฝ่ฝันว่าจะมีชีวิตที่ดีขึ้น แต่ใช่ว่าจะทำสำเร็จได้ทุกคน

เมื่อเรื่องราวไม่ได้มีเฉพาะการลักลอบเข้าเมือง แต่ขยายขอบเขตไปยังแก๊งอาชญากรรมที่มีอยู่จริงอย่าง มารา ซัลวาทรูชา ซึ่งมีเครือข่ายอยู่ในสหรัฐและหลายประเทศในอเมริกากลาง ฟุกุนางะจึงต้องใช้เวลาถึง 2 ปี ในการค้นคว้าหาข้อมูลกว่าจะได้เป็นหนังที่นำเสนอภาพชีวิตซึ่งหลายคนอาจไม่เคยรับรู้มาก่อน ไม่ว่าจะเป็นการเดินทางบนหลังคารถไฟอย่างไม่ขาดสาย ปัญหาและความยากลำบากมากมายของผู้อพยพ ปฏิกิริยาของชาวบ้านตามรายทาง หรือวัฒนธรรมของแก๊งมารา ซัลวาทรูชา

ข้อดีอีกอย่างหนึ่งของหนังคือ ผู้สร้างไม่ได้ให้ภาพสหรัฐอเมริกาเหมือนเป็นเส้นชัยที่ต้องไปให้ถึง หรือมีท่าทีบอกว่าสหรัฐคือดินแดนแห่งความหวังอย่างที่หนังบางเรื่องเคยทำ แต่เลือกถ่ายทอดให้เห็นว่าเพื่อความหวังอันงดงาม คนจำนวนมากต้องยอมแลกด้วยอะไรบ้าง

จะว่าไปแล้วภายใต้แง่มุมรายละเอียดอันยอดเยี่ยมของหนังถูกเล่าผ่านเรื่องราวที่ค่อนข้างซ้ำซากและเดาได้ไม่ยากนัก หลายจุดเป็นความบังเอิญหรือเป็นผลต่อเนื่องแบบจัดวาง เช่น พล็อตทรยศต่อแก๊งและถูกตามล่าเพราะความรัก หญิงสาวเชื่อมั่นในคนแปลกหน้าที่ช่วยชีวิตตน ตัวละครสีขาวภายใต้ภาพลักษณ์สีดำ การทำร้ายกันโดยคนกันเอง รวมไปถึงบทจบแบบกระชากใจ

กระนั้น หนังได้สร้างแง่มุมให้ตัวละครได้น่าสนใจโดยสอดคล้องกันไปอย่างดี เห็นได้ว่าระหว่างที่เรื่องราวชีวิตของตัวละครหลักอย่างสไมลี่ วิลลี่ และไซรา กำลังดำเนินไปอยู่นั้น พวกเขาต่างสูญเสียตัวตนที่แท้จริงไปด้วย สไมลี่ละทิ้งความเป็นเด็กชายเบนิโตเพื่อสวมบทบาทใหม่ วิลลี่เปรียบตนเองเป็นคนที่ตายแล้วเมื่อทรยศแก๊ง ส่วนไซราสูญเสียความเป็นพลเมืองฮอนดูรัสลงเรื่อยๆ ตามระยะทางที่ห่างไกล

ลงท้ายแล้วสไมลี่ในชื่อสมมุติคงได้เป็นสมาชิกแก๊งนอกกฎหมายโดยสมบูรณ์ วิลลี่อาจต้องเป็นศพที่ระบุตัวตนไม่ได้ ส่วนไซราอาจเป็นได้แค่ผู้ลักลอบเข้าเมืองอย่างผิดกฎหมาย

ไม่ว่าอย่างไร ปลายทางของพวกเขาก็ล้วนเป็น “พลเมืองนิรนาม” ในโลกอันโหดร้าย...ไม่ต่างจากผู้คนอีกมากมายที่มีชะตากรรมคลับคล้ายกัน

Create Date : 23 มิถุนายน 2553
Last Update : 23 มิถุนายน 2553 3:00:03 น.		5 comments
Counter : 5855 Pageviews.
Share Tweet