Flanders
เราจะผ่านสงครามมาพบกัน

พล พะยาบ
คอลัมน์อาทิตย์เธียเตอร์ มติชนรายวัน 1 ตุลาคม 2549

---

คำอธิบายสั้นๆ สำหรับการชมหนังของ บรูโน ดูมงต์ คือ ถ้าคุณยังไม่เคยดูหนังของเขา คุณอาจช็อคได้ทุกเมื่อ แต่หากคุณมีประสบการณ์กับหนังของเขามาก่อน คุณต้องดูหนังเรื่องใหม่ด้วยความหวาดระแวง...

แม้จะมีผลงานหนังออกมาก่อนหน้านี้เพียง 3 เรื่อง คือ The Life of Jesus(La Vie de Jesus, 1997) Humanity(L'Humanite, 1999) และ Twentynine Palms(2003) ต้องถือได้ว่า บรูโน ดูมงต์ ผู้กำกับฯชาวฝรั่งเศส วัย 48 ปี สร้างผลงานที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวโดดเด่นและเห็นชัดอย่างรวดเร็ว หนังของดูมงต์จะมีลักษณะเงียบเชียบ เรียบเรื่อย และเอื่อยเฉื่อย ตัวละครจำนวนน้อย แทบไม่มีแบ๊กกราวนด์ใดๆ บ่อยครั้งเหมือนไม่มีจุดหมายในการกระทำ แต่มักจะมีพฤติกรรมด้านเซ็กซ์และความรุนแรงแบบเฉียบพลันจนคนดูไม่ทันตั้งตัว ใช้นักแสดงโนเนม ภาพในหนังนิ่งงันงดงามราวภาพถ่าย

หนังของเขาไม่ได้สื่อถึงปมปัญหาใหญ่โต ไม่ได้สะท้อนภาวการณ์ของโลกแวดล้อมที่มีผลต่อตัวละคร แต่มีจุดมุ่งหมายอยู่ที่การเปิดเผยตีแผ่ภาวะจิตใจไปจนถึงจิตใต้สำนึกของมนุษย์ในสถานการณ์ต่างๆ


Flandres หรือ Flanders ในชื่อภาษาอังกฤษ ผลงานใหม่ของดูมงต์ยังคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์เฉพาะตัวครบถ้วน หนังเล่าถึงกลุ่มหนุ่มสาวในเขตพื้นที่ชนบทที่เรียกว่า แฟลนเดิส ทางตะวันออกเฉียงเหนือของฝรั่งเศส เชื่อมต่อกับพรมแดนเบลเยี่ยม โดยมี “สงคราม” เป็นเงื่อนไขสำคัญที่เข้ามาเปลี่ยนแปลงชีวิตพวกเขา

เดอแมสแตร์ หนุ่มชาวไร่ผู้เงียบขรึม กับหญิงสาวชื่อ บาร์เบอ เป็นเพื่อนกันตั้งแต่ยังเป็นเด็ก เขาและเธอมีเซ็กซ์กันราวกับกิจกรรมที่ทำร่วมกันเป็นปกติ กระนั้น จากอากัปกิริยาของเดอแมสแตร์ยามที่เห็นบาร์เบอยุ่งเกี่ยวกับชายอื่นไม่ซ้ำหน้า ทำให้รู้ว่าเขาแอบรักเธออยู่

ฤดูหนาวนั้น เดอแมสแตร์, บลงเดล ชายคนใหม่ของบาร์เบอ และมอร์แดค แฟนหนุ่มของฟรองซ์ เพื่อนสนิทของบาร์เบอ ถูกเกณฑ์ไปสงคราม สองสาวจึงต้องเฝ้ารอคอยเพื่อนชายอย่างเปลี่ยวเหงาในบ้านไร่ซึ่งค่อยๆ เปลี่ยนจากฤดูหนาวสู่ฤดูใบไม้ผลิ

ในสมรภูมิร้อนร้ายไม่ระบุสถานที่(คลับคล้ายอัฟกานิสถาน) กลุ่มชายหนุ่มแห่งแฟลนเดิสต้องเผชิญหน้ากับความโหดร้ายของสงคราม ความกลัวกับความตายสลับกันเข้าคุกคาม กระทั่งพวกเขาค่อยๆ กลมกลืนไปกับความโหดร้ายนั้น ไม่ใช่เพื่อความอยู่รอดเท่านั้น แต่เพื่อสนองตอบสัญชาตญาณดิบของตนเอง อาทิ การฆ่า ข่มขืน รวมทั้งการทิ้งเพื่อนเพื่อให้ตนเองรอดชีวิต

ขณะเดียวกัน บาร์เบอยังมีเซ็กซ์กับชายคนใหม่ ทำแท้งลูกของบลงเดล และป่วยเป็นโรคประสาทจนต้องเข้ารักษาในโรงพยาบาล

ในสมรภูมิส่วนตัว..เดอแมสแตร์และบาร์เบอจะผ่านพ้นสงครามเลวร้ายครั้งนี้ได้อย่างไร

ดังที่กล่าวไว้แล้วว่าหนังของดูมงต์ไม่ได้มุ่งสะท้อนภาวการณ์ของโลกแวดล้อม แต่มีจุดมุ่งหมายอยู่ที่การเปิดเผยตีแผ่ภาวะจิตใจไปจนถึงจิตใต้สำนึกของมนุษย์ในสถานการณ์ต่างๆ สำหรับ Flanders ก็เช่นกัน นี่ไม่ใช่หนังวิพากษ์สงคราม อย่างน้อยก็ไม่ได้ตั้งเป็นประเด็นที่ต้องการกล่าวถึงโดยตรง แต่ดูมงต์ใช้สงครามเป็นเสมือนเครื่องมือขุดคุ้ยจิตใจของตัวละคร เป็นสถานการณ์ที่จัดวางไว้ให้ตัวละครเปิดเผยและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปสู่บทสรุปสุดท้าย


ช่วงกลางจนถึงท้ายเรื่อง หนังตัดสลับภาพระหว่างเดอแมสแตร์และบาร์เบอที่ต้องเผชิญหน้ากับความเลวร้ายแบบต่างๆ ราวกับว่าบาร์เบออยู่ในสงครามไม่ต่างจากเดอแมสแตร์ คนหนึ่งมีเซ็กซ์โดยข่มขืนหญิงชาวบ้านในประเทศที่ตนเองเข้าไปทำสงคราม อีกคนหนึ่งยอมมีเซ็กซ์กับคนในละแวกบ้านเพื่อเป็นการปลดปล่อย คนหนึ่งหนีเอาตัวรอดโดยทิ้งเพื่อนให้ศัตรูฆ่า อีกคนกำจัดเด็กในท้องเพื่อยุติปัญหา สุดท้าย คนหนึ่งต้องฆ่าแม้แต่ชาวบ้านที่ไม่รู้อีโหน่อีเหน่ ภาพตัดมาที่อีกคนหนึ่งกำลังคลุ้มคลั่งเสียสติ

เมื่อคนทั้งสองได้มาพบกันในสภาพบอบช้ำทั้งทางร่างกายและจิตใจอีกครั้งหนึ่ง บางสิ่งบางอย่างได้ช่วยผลักดันให้พวกเขาเปิดเผยตัวตนและทำความเข้าใจกันและกัน

สมรภูมิที่แผ่ปกคลุมส่งอิทธิพลต่อชีวิตของคนทั้งสองนั้นเริ่มมาจากชนบทที่ชื่อว่า แฟลนเดิส สถานที่แห่งนี้(รวมไปถึงที่อยู่ในเขตประเทศเบลเยี่ยม) มีประวัติโชกโชนในหน้าประวัติศาสตร์สงครามหลายต่อหลายครั้ง ตั้งแต่สมัยราชอาณาจักรต่างๆ ในยุโรปรบพุ่งแย่งชิงดินแดนกัน มาจนถึงสงครามโลกครั้งที่ 1 ซึ่งมีทหารพันธมิตรบาดเจ็บล้มตายที่นี่มากมายนับหมื่นนับแสนคน กระทั่งเป็นที่มาของดอกป๊อปปี้แห่งแฟลนเดิส ที่ใช้เป็นสัญลักษณ์แด่ผู้เสียชีวิตในสงครามและทหารผ่านศึกมาถึงปัจจุบัน

การที่เดอแมสแตร์และบาร์เบอเป็นชาวแฟลนเดิส จึงเหมือนกับประวัติศาสตร์แห่งความตายและสงครามอยู่ในชีวิตของเขาและเธอเสมอมา

ทุ่งแฟลนเดิสคือบ้านเกิดของดูมงต์ และเขาใช้สถานที่แห่งนี้เป็นแรงบันดาลใจสำคัญ หากเปิดประวัติดูมงต์จะพบว่าเขาเกิดที่ Bailleul ซึ่งเป็นหมู่บ้านในจังหวัด Nord อันเป็นส่วนหนึ่งของดินแดนที่เรียกว่า “แฟลนเดิส” ในอดีต แม้ปัจจุบันก็ยังมีคนเรียกพื้นที่นี้ว่า แฟลนเดิสฝรั่งเศส หรือแฟลนเดิสใต้

หนังของดูมงต์ยังโดดเด่นด้านภาพเช่นเดิม โดยเฉพาะภาพภูมิประเทศ ภาพทิวทัศน์ ที่ใช้สะท้อนความรู้สึกหรือภาวะจิตใจของตัวละคร ตัวอย่างเช่นในฉากก่อนที่หนุ่มๆ จะไปสงคราม พวกเขานั่งอยู่หน้ากองไฟท่ามกลางอากาศหนาวเหน็บ เดอแมสแตร์มองเห็นความใกล้ชิดระหว่างบาร์เบอกับบลงเดลซึ่งมากกว่าที่เธอมอบให้เขามากมายนัก หนังใช้ภาพโคลส-อัพใบหน้า-แววตาของเดอแมสแตร์ ก่อนจะตัดไปยังต้นไม้ยืนต้นเหลือเพียงกิ่งก้านแห้งแล้งไร้ใบแทนสายตาตัวละคร เปรียบถึงความรู้สึกอับเฉาหมดหวังของเขา


ขณะที่ฟากหนึ่งใช้ความหนาวเหน็บเป็นฉากหลัง อีกฟากหนึ่งแห่งสงครามแม้จะเป็นความร้อนแล้งแต่ก็ดูไร้ชีวิตไม่ต่างกัน จนเมื่อเขาและเธอได้มาพบกันอีกครั้ง เป็นช่วงเวลาที่ทุ่งแฟลนเดิสกลับฟื้นคืนชีวิตชีวาอย่างเต็มที่

เซ็กซ์และความรุนแรงกระตุกขวัญแบบเฉียบพลันอันเป็นเอกลักษณ์ของดูมงต์ยังมีอยู่ แต่ลดระดับลงไปพอสมควร มีฉากให้ผู้ชมได้อึ้งเป็นระยะ ส่วนใหญ่จะเป็นภาพความตาย ขณะที่ฉากติดเรตมีไม่มากนัก และแม้จะลดดีกรีลงไป ซ้ำยังเป็นเรื่องราวว่าด้วยความรักความผูกพัน แต่ก็ใช่ว่าหนังของดูมงต์เรื่องนี้จะดูละเมียดละไมกว่าเรื่องก่อนๆ

Flanders ได้รางวัล Grand Prize of the Jury หรือรางวัลรองชนะเลิศที่เมืองคานส์ครั้งล่าสุด เป็นอีกหนึ่งรางวัลที่ดูมงต์คว้ามาได้ หลังจากผลงาน 3 เรื่องก่อนหน้านี้กวาดรางวัลให้เขามาแล้วมากมาย

Create Date : 01 ตุลาคม 2549
Last Update : 2 ตุลาคม 2549 1:25:46 น.		8 comments
Counter : 2979 Pageviews.
Share Tweet