ปฏิบัติการผังเมือง:นวัตกรรมการผังสำหรับทศวรรษแห่งความร่วมมือของรัฐและประชาชนในการสร้างยุทธศาสตร์เมือง

กรณีศึกษาผังเมืองรวมจังหวัดพิษณุโลก

โดย ฐาปนา บุณยประวิตร (thapana.asia@gmail.com)

www.asiamuseum.co.th/ www.smartgrowthasia.com/ www.smartgrowththailand.com

ภาพการปฏิบัติการผังเมืองของกลุ่มเกษตรกรรมทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 

วันที่ 16 ตุลาคม 2557 ณ.โรงแรมแกรนด์ ริเวอร์ไซด์ จังหวัดพิษณุโลก

ความเป็นมาของปฏิบัติการผังเมือง

การปฏิบัติการผังเมืองหรือ Hand-On Public Workshop for UrbanPlanning) เป็นปฏิบัติการร่วมของภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับการวางผังเพื่อระดมความคิดการพัฒนาเมืองที่หลากหลายให้แปรสภาพเป็นแผนผังทางกายภาพและเป็นแนวทางในการออกแบบรายละเอียดย่านชุมชน เมือง มหานคร และภูมิภาค พร้อมกฎหมาย ระเบียบและข้อกำหนดที่ใช้ในการบริการจัดการทางกายภาพซึ่งเป็นไปตามความต้องการของประชาชนส่วนใหญ่การปฏิบัติการผังเมืองนับเป็นปฏิบัติการเดียวในขณะนี้ที่ถือว่าทรงประสิทธิภาพสูงสุดในการสรุปความคิดเห็นเชิงลึกของประชาชนผู้บริหารเมืองและผู้บริหารภาครัฐที่นำมาใช้ในการบูรณการเป็นแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาและการออกแบบผังทางกายภาพสำหรับการวางแผนอนาคตการใช้ประโยชน์ที่ดินการลงทุนและบริหารจัดการโครงการคมนาคมและขนส่ง การลงทุนและบริหารจัดการโครงสร้างพื้นฐานและการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมให้เกิดความสมดุล มีประสิทธิภาพและได้รับความเห็นชอบจากทุกภาคส่วนจากการตรวจสอบเอกสารการรับฟังความคิดเห็นเพื่อการวางผัง พบว่า ทุกประเทศ มลรัฐเมือง และเทศบาลที่ใช้เกณฑ์การเติบโตอย่างชาญฉลาด (Smart Growth) ต่างใช้เทคนิคการปฏิบัติการผังเมืองเป็นเครื่องมือในการรับฟังความคิดเห็นและแสวงหาความเห็นร่วมเพื่อใช้เป็นแนวทางหลักในการกำหนดแผนและผังโดยเฉพาะอย่างยิ่งการนำมากำหนดเป็นยุทธศาสตร์และโปรแกรมการพัฒนาซึ่งต้องได้รับการอนุมัติงบประมาณจากตัวแทนของประชาชน

สำหรับโครงการวางและจัดทำผังเมืองรวมจังหวัดพิษณุโลก ซึ่งคณะที่ปรึกษาได้กำหนดให้รับฟังความคิดเห็นจากทุกภาคส่วนในขั้นตอนการยกร่างผังและได้พิจารณาแล้วเห็นว่าเทคนิคการปฏิบัติการผังเมืองมีกระบวนการรับฟังความคิดเห็นที่ลงลึกในรายละเอียดและสามารถกำหนดเป้าหมายในการรับฟังความคิดเห็นได้อย่างรอบด้านสอดคล้องกับข้อกำหนดและวัตถุประสงค์ของโครงการดังนั้น จึงได้นำมาประยุกต์ใช้ อย่างไรก็ตามที่ปรึกษาได้พิจารณางดเว้นการใช้เทคนิคการปฏิบัติบางส่วนที่เป็นรายละเอียดการออกแบบทางกายภาพและการออกแบบข้อกำหนด ทั้งนี้ เพื่อให้เกิดเหมาะสมกับข้อมูลและสภาพปัจจุบันมีความสอดคล้องกับงบประมาณที่มีอยู่ รวมทั้งไม่ขัดแย้งกับข้อกำหนดและระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการรับฟังความคิดเห็นประชาชน พ.ศ.2548

ภาพการปฏิบัติการผังเมืองของกลุ่มเกษตรกรรมทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 

วันที่ 16 ตุลาคม 2557 ณ.โรงแรมแกรนด์ ริเวอร์ไซด์ จังหวัดพิษณุโลก

วัตถุประสงค์

ได้ใช้ตัวอย่างการกำหนดรายละเอียดการจัดทำแผนการมีส่วนร่วมประชาชนจากโครงการวางและจัดทำผังเมืองรวมจังหวัดพิษณุโลกเป็นกรณีศึกษาสำหรับบทความนี้ซึ่งโครงการได้กำหนดให้รับฟังความคิดเห็นจากผู้เกี่ยวข้องจำนวน 3 กลุ่มเป้าหมายโดย

กลุ่มแรก เป็นตัวแทนหน่วยงานราชการส่วนกลางหน่วยงานราชการส่วนภูมิภาค หน่วยงานราชการส่วนท้องถิ่น และสถาบันการศึกษา

กลุ่มที่สอง เป็นภาคประชาชนซึ่งรับฟังผ่านตัวแทนองค์กรที่รัฐให้การรับรองประกอบด้วย หอการค้าจังหวัดพิษณุโลก สภาอุตสาหกรรมจังหวัดพิษณุโลกสมาคมธุรกิจท่องเที่ยงจังหวัดพิษณุโลก และ

กลุ่มที่สาม เป็นตัวแทนจากองค์กรอิสระของภาคประชาชนได้แก่องค์กรพัฒนาภาคเอกชน (NGOs) ตัวแทนปราชญ์ท้องถิ่นและตัวแทนจากชุมชนซึ่งบุคคลที่เป็นที่ยอมรับของสาธารณะสำหรับในการปฏิบัติการผังเมืองด้วยความร่วมมือภาครัฐและเอกชน ครั้งที่ 1 นี้เป็นการรับฟังความคิดเห็นจากกลุ่มเกษตรกรรมทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อร่วมกันกำหนดแนวทางการสงวนรักษาและอนุรักษ์พื้นที่เพื่อความยั่งยืนในการพัฒนาซึ่งที่ปรึกษาได้รับความร่วมมือคัดเลือกกลุ่มเป้าหมายจากหน่วยงานภาครัฐจำนวน 4 หน่วยงานประกอบด้วย สภาเกษตรกรจังหวัดพิษณุโลก สำนักงานปฏิรูปที่ดินจังหวัดพิษณุโลกสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดพิษณุโลกและสำนักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 3 (พิษณุโลก)และการประสานงานโดยตรงกับปราชญ์ท้องถิ่นด้านการเกษตร พร้อมตัวแทนองค์กรพัฒนาเอกชนในจังหวัดพิษณุโลก

ภาพการปฏิบัติการผังเมืองของกลุ่มเกษตรกรรมทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 

วันที่ 16 ตุลาคม 2557 ณ.โรงแรมแกรนด์ ริเวอร์ไซด์ จังหวัดพิษณุโลก

เป้าหมายการปฏิบัติการผังเมือง

การปฏิบัติการผังเมืองตามเกณฑ์การเติบโตอย่างชาญฉลาดได้กำหนดเป้าหมายไว้ 2 ประการ ประกอบด้วย

1. การรับฟังและปฏิบัติการเพื่อหาแนวทางและยุทธศาสตร์การพัฒนาระดับภาคและเมืองเพื่อสร้างความยั่งยืนในการพัฒนาโดยกลุ่มองค์ความรู้ที่ต้องการจำแนกตามลักษณะการปฏิบัติการ แบ่งออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่

1.1การสร้างยุทธศาสตร์และบทบาทของแต่ละภาคการผลิตและบริการของจังหวัดพิษณุโลกช่วง 20 ข้างหน้า

1.2การสร้างแนวทางการปรับปรุงฟื้นฟูโครงสร้างพื้นฐานเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตการตลาดและการกระจายสินค้าการวางผังและออกแบบพื้นที่ชนบทและเมืองเพื่อสร้างคุณภาพชีวิตและการสร้างนโยบายและข้อกำหนดการบริหารจัดการ

1.3 การกำหนดลำดับชั้นและขอบเขตพื้นที่เสี่ยงภัยพื้นที่อนุรักษ์และพื้นที่อ่อนไหวเชิงนิเวศพร้อมข้อเสนอการบริหารจัดการเชิงในเชิงผัง

2. การสรุปความคิดเห็นด้านปัญหาอุปสรรค และแนวทางที่สามารถนำไปสู่การวางผังและออกแบบผังเมืองรวม แบ่งออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่

2.1 การสรุปแนวทางและยุทธศาสตร์การวางผังที่เกี่ยวข้องกับการเกษตรอุตสาหกรรม พาณิชยกรรม การก่อสร้างอสังหาริมทรัพย์ การโรงแรมและท่องเที่ยวการคมนาคมขนส่ง โลจิสติกส์ และโครงสร้างพื้นฐานและการสงวนรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

2.2การสรุปนโยบายการใช้ประโยชน์ที่ดินในสาขาเกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชยกรรมการก่อสร้างอสังหาริมทรัพย์ การโรงแรมและท่องเที่ยว การคมนาคมขนส่ง โลจิสติกส์และโครงสร้างพื้นฐาน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจากตัวแทนภาครัฐภาคเอกชนและภาคประชาชน

4.2.3การสรุปแนวทางในการสร้างหรือปรับปรุงข้อกำหนดในการบริหารจัดการด้านเกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชยกรรมการก่อสร้างอสังหาริมทรัพย์ การโรงแรมและท่องเที่ยว การคมนาคมขนส่ง โลจิสติกส์และโครงสร้างพื้นฐาน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ภาพการปฏิบัติการผังเมืองของกลุ่มอุตสาหกรรมวันที่ 20 ตุลาคม 2557ห้องคอนเวนชั่น 2 โรงแรมท๊อปแลนด์ จังหวัดพิษณุโลก

ตัวอย่างประเด็นการสร้างความเห็นร่วม

เป้าหมายสำคัญของการปฏิบัติการผังเมืองต้องการความแสวงหาความเห็นร่วมจากกลุ่มตัวแทนทุกภาคส่วนที่เข้าร่วมการประชุมในการสร้างยุทธศาสตร์และแนวทางร่วมกันในการขับเคลื่อนแผนทั้งนี้หมายถึงแผนงานและโครงการที่แต่ละกลุ่มต้องกลับไปดำเนินการหลังการประชุมตัวอย่างประเด็นที่หาข้อสรุปดังตารางด้านล่าง

ตัวอย่างการกำหนดพื้นที่เสี่ยงภัยและข้อกำหนดการจัดการของแต่ละภาคส่วน

ภาพการชี้แจงผลการปฏิบัติการผังเมืองของกลุ่มพาณิชยกรรม

โดยคุณชโยดม ฉันทวรางค์ รองประธานหอการค้าจังหวัดพิษณุโลก

วันที่ 20 ตุลาคม 2557ห้องคอนเวนชั่น 2 โรงแรมท๊อปแลนด์ จังหวัดพิษณุโลก

สรุป

ผลที่ต้องการจากการปฏิบัติการผังเมืองที่สำคัญที่สุดคือการสรุปความคิดเห็นเชิงลึกที่มีความหลากหลายของประชาชน ผู้บริหารเมืองและผู้บริหารภาครัฐโดยแปรความเป็นแผนและผังทางกายภาพใช้การบูรณการเป็นแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาทรัพยากร การออกแบบผังทางกายภาพสำหรับการกำหนดอนาคตการใช้ประโยชน์ที่ดินการลงทุนและบริหารจัดการโครงการคมนาคมและขนส่งการลงทุนและบริหารจัดการโครงสร้างพื้นฐานและการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมให้เกิดความสมดุล มีประสิทธิภาพและเป็นที่ยอมรับจากทุกภาคส่วน ในทางปฏิบัติ กระบวนการปฏิบัติการผังเมืองจะต้องปรับเปลี่ยนไปตามบริบทและวัตถุประสงค์ของแต่ละพื้นที่ผู้ที่เกี่ยวข้องจะต้องพัฒนาแนวทางในการแสวงหาความเห็นร่วมและแปรสภาพจากข้อคิดเห็นนำลงบนแผนผังหรือแผนที่ให้ได้ต่อจากนั้น จึงให้เสนอระบบการบริหารจัดการและวิธีการขับเคลื่อนแผนซึ่งทุกภาคส่วนต้องรับผิดชอบในการดำเนินการต่อไป

ท่านใดสนใจ แนวความคิด Smart Growth (การวางผังเมืองพัฒนาเมืองอย่างยั่งยืนตามแนวทางการเติบโตอย่างชาญฉลาด)เข้าไป กด like fanpage ตามลิ้งก์ Facebook นี้ครับ //www.facebook.com/smartgrowththailand

อ่านบทความ “ย้อนหลัง” ลิ้งก์ตามที่อยู่ด้านล่างนี้(เพื่อจะได้รับทราบข้อมูล “ผังเมือง” ในระดับโลกเค้าไปถึงไหนกันแล้ว //www.oknation.net/blog/smartgrowth