TOD คืออะไร? ระยองจะใช้ TOD พัฒนาเมืองอย่างไร?

เรียบเรียงโดยฉัตรนุชัย สมบัติศรี รองปลัดเทศบาลนครระยอง

TOD คืออะไร?

ระยอง เป็นจังหวัดเป้าหมายของรัฐบาลในการพัฒนาเพื่อก้าวไปสู่ยุคThailand 4.0 ดังนั้นจึงมีโครงการขนาดใหญ่เข้ามาในพื้นที่จังหวัดระยองหลายโครงการเช่นโครงการก่อสร้างรถไฟความเร็วสูงกรุงเทพ-ระยองทำให้ชาวระยองได้รับประโยชน์จากโครงการพัฒนาขนาดใหญ่นี้อย่างมาก

การดำเนินโครงการขนาดใหญ่เช่นรถไฟความเร็วสูงย่อมมีผลกระทบกับกายภาพเมืองและการจราจรรวมถึงการเชื่อมโยงของระบบขนส่งมวลชนภายในจังหวัด อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

การพัฒนาระบบขนส่งมวลชนทั้งระบบหลักและระบบขนส่งมวลชนขนาดรองจำเป็นที่จะต้องพัฒนาพื้นที่รอบๆสถานีขนส่งมวลชนด้วยเพื่อดึงดูดผู้โดยสารให้มาใช้ระบบมากขึ้น และยังเป็นการพัฒนาเมืองในรูปแบบใหม่ที่เพิ่มคุณภาพชีวิตให้กับคนในพื้นที่ด้วย

แนวคิดในการพัฒนาเมืองที่เรียกว่า “TOD หรือ TransitOriented Development” TOD คือ การพัฒนาที่เน้นระบบขนส่งมวลชนโดยออกแบบพื้นที่รอบสถานีให้ผสมผสานระหว่างศูนย์พานิชยกรรม ร้านค้า ที่พักอาศัยแหล่งงาน เป็นต้น เพื่อเพิ่มจำนวนผู้โดยสารและการเข้าถึงระบบขนส่งมวลชนที่สะดวกสบาย

ปกติแล้วการพัฒนาแบบ TOD จะมีตัวสถานีหลัก หรือสถานีย่อยหรือจุดหยุดรถของรถไฟ รถราง หรือรถบัสเป็นศูนย์กลางการพัฒนาพื้นที่และจะมีรัศมีการพัฒนารอบๆ จุดศูนย์กลางระหว่าง 400-800 เมตร ซึ่งเป็นรัศมีที่คนสามารถเดินด้วยเท้าเข้าถึงศูนย์กลางสถานีได้อย่างสบาย

ตัวอย่าง TOD สถานีรถไฟโคคุระเมืองคิตะคิวชู ญี่ปุ่น มีระบบขนส่งมวลชนหลายระบบในสถานีเดียวทั้งรถไฟความเร็วสูงรถบัสและโมโนเรล ในอาคารสถานีมีร้านอาหาร ร้านค้า ห้างสรรพสินค้าและโรงแรมรอบๆสถานีเป็นย่านพานิชยกรรม

ทำไมถึงต้องทำTOD

TOD จะทำให้เมืองกระชับเป็นแหล่งที่อาศัยของผู้มีรายได้ต่ำถึงปานกลางมีความสะดวกในการเดินทางเชื่อมโยงระหว่างแหล่งงานกับแหล่งที่อยู่อาศัยและเชื่อมโยงระบบขนส่งมวลชนรูปแบบต่างๆให้อยู่ในบริเวณเดียวกันสร้างชุมชนแห่งการเดินและสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจเนื่องจากมีคนมากขึ้นหนาแน่นขึ้นย่อมทำให้เกิดการค้าขายและจับจ่ายใช้สอยในพื้นที่มากขึ้นนอกจากนี้ยังเป็นกลยุทธ์ในการดึงดูดคนให้ใช้ระบบขนส่งมวลชนเพิ่มจำนวนผู้โดยสารให้มากขึ้น

TOD ทำอย่างไร?

TOD เมือง Portland, USA

อย่างไรก็ดีการทำTOD ไม่ง่ายนักเนื่องจากที่ดินรอบๆสถานีส่วนใหญ่เป็นของเอกชนต้องมีการเจราจาและทำความเข้าใจกับเจ้าของที่ดินรอบๆเพื่อกำหนดกติการ่วมกันซึ่งในเมืองที่ประสบความสำเร็จในเรื่อง TODต้องใช้การจัดทำผังเมืองเฉพาะและใช้กฎหมายจัดรูปที่ดินมาใช้ในการทำTOD จึงจะสามารถบังคับเจ้าของที่ดินและกำหนดผังการใช้พื้นที่พัฒนาตามหลักการTOD ได้

สำหรับในเมืองไทยยังไม่มีโครงการพัฒนาในลักษณะTOD เกิดขึ้นมากนักเนื่องจากติดขัดปัญหาหลายอย่างแต่ในเร็วๆ นี้คงได้เห็นโครงการพัฒนาตามแนวคิด TOD เกิดขึ้นในเมืองไทยหลายแห่ง

สำหรับจังหวัดระยองควรจะได้มีการวางแผนรองรับระบบขนส่งมวลชน และนำแนวคิดการพัฒนาพื้นที่รอบสถานีขนส่งมวลชน( TOD ) มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของระยอง