Cocalero ฮีโร่‘โบลิเวีย’ Cocalero ฮีโร่‘โบลิเวีย’ พล พะยาบ คอลัมน์อาทิตย์เธียเตอร์ มติชนรายวัน 17 กุมภาพันธ์ 2551 หากเอ่ยถึงผู้นำประเทศละตินอเมริกาที่ตั้งตนเป็นปฏิปักษ์ต่อสหรัฐอเมริกาและทุนนิยม-จักรวรรดินิยม ผู้นำคิวบาอย่าง พิเดล คาสโตร ย่อมถือเป็นรุ่นเก๋าที่แน่วแน่มั่นคงในแนวทางของตนเองยาวนานเกือบกึ่งศตวรรษ ส่วนผู้นำรุ่นใหม่มาแรงที่สุดในช่วง 5-6 ปีหลัง เห็นจะไม่มีใครเกิน ฮูโก ชาเวซ ของเวเนซุเอลา อีโว โมราเลส เป็นอีกชื่อหนึ่งที่ถูกจับตาและกล่าวถึงตลอดระยะเวลา 2 ปีที่ผ่านมา นับแต่เขาก้าวขึ้นเป็นประธานาธิบดีโบลิเวียเมื่อวันที่ 22 มกราคม 2549 หลังจากชนะการเลือกตั้งแบบเด็ดขาด 1 เดือนก่อนหน้านั้น Cocalero (2007) คือหนังสารคดีที่ติดตาม อีโว โมราเลส ในช่วง 68 วัน ก่อนการเลือกตั้ง ย้อนกลับไปทำความรู้จักเขาเพิ่มเติม...เรื่องราวของโมราเลสที่ปรากฏผ่านสื่อนานาชาติมักจะไม่พ้นภาพการต่อต้านอย่างแข็งกร้าวต่อสหรัฐอเมริกาและโลกตะวันตกซึ่งตลอดระยะเวลาหลายสิบปีได้เข้ามากอบโกยผลประโยชน์ในโบลิเวียทุกทิศทุกทาง โดยประชากรโบลิเวียค่อนประเทศยังคงยากจนข้นแค้นไม่เปลี่ยนแปลง ปฏิบัติการสุดช็อคโลกของโมราเลสเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม หลังจากที่เขารับตำแหน่งเพียง 4 เดือน โมราเลสส่งทหารเข้าไปยึดที่ทำการ โรงกลั่น โรงแปรรูป และหลุมขุดเจาะก๊าซธรรมชาติของบรรษัทค้าพลังงานข้ามชาติ รวมทั้งสิ้น 56 จุด ทั่วประเทศ เพื่อคืนเป็นทรัพย์สินของรัฐและประชาชน ก่อนจะตั้งโต๊ะเจรจาทำสัญญากันใหม่เพื่อให้ชาวโบลิเวียได้ผลประโยชน์ที่ไม่เคยได้มาก่อนอย่างเหมาะสม (โบลิเวียมีแหล่งก๊าซธรรมชาติใหญ่เป็นอันดับ 2 ของอเมริกาใต้) เรื่องราวต่อมา...โมราเลสไม่ได้ผงาดขึ้นมาท้าทายสหรัฐอย่างโดดเดี่ยว แต่มี ฟิเดล คาสโตร และฮูโก ชาเวซ หนุนเสริมตั้งแต่ยังไม่ได้เป็นประธานาธิบดี กระทั่งเขาถูกจัดเข้าไปอยู่ในขบวนแถวของอักษะสังคมนิยมแห่งอเมริกาใต้ เรื่องราวต่อมา...โมราเลสนับเป็นผู้นำโบลิเวียคนแรกที่เป็นชนพื้นเมือง เขาเป็นอินเดียนแดงเผ่าไอมารา เกิดในครอบครัวยากจน และจบการศึกษาเพียงแค่ระดับมัธยม เรื่องราวต่อมา...หลังจากรับตำแหน่งเพียง 4 วัน โมราเลสประกาศลดเงินเดือนลงครึ่งหนึ่ง และปฏิเสธเข้าไปอยู่ในทำเนียบประธานาธิบดี เรื่องราวต่อมา...แรงผลักครั้งใหญ่ที่ส่งโมราเลสสู่การเป็นนักต่อสู้ทางการเมืองคือกรณีที่รัฐบาลสั่งกวาดล้างไร่โคคาของเกษตรกร(รวมทั้งของโมราเลส) ตามบัญชาของสหรัฐอเมริกาที่อ้างว่าใบโคคาเป็นวัตถุดิบในการผลิตโคเคน แลกกับการให้ความช่วยเหลือทางการเงินแก่โบลิเวีย ชาวไร่โคคาจึงรวมตัวกันเป็นสหภาพเพื่อต่อสู้กับรัฐบาล กระทั่งพัฒนาปรับเปลี่ยนมาเป็นพรรคแนวร่วมสังคมนิยม (Movimiento al Socialismo-MAS) ในที่สุด คำว่า Cocalero ซึ่งหมายถึงเกษตรกรผู้เพาะปลูกโคคาในโบลิเวียถูกนำมาใช้เป็นชื่อการเคลื่อนไหวของโมราเลสเพื่อให้โคคากลับมาเป็นพืชไร่ของเกษตรกรอีกครั้ง โดยมีนัยของการปลดแอกโบลิเวียจากสหรัฐอเมริกาและชาติตะวันตกด้วย ยังมีเรื่องราวต่อมา...และต่อมาอีกมากมายที่ถูกเล่าขาน-เรียบเรียง-วิพากษ์วิจารณ์ในสื่อนานาชาติ แต่ยังมีเรื่องราวส่วนหนึ่งที่ไม่เคยเผยแพร่ในสื่อใด นอกจากให้สัมผัสใกล้ชิดในหนังสารคดีเรื่อง Cocalero เท่านั้น อเลฮานโดร แลนดีส หนุ่มชาวบราซิลวัย 25 ปี ซึ่งไม่มีประสบการณ์ทำหนังมาก่อน ใช้เวลากว่า 2 เดือน บันทึกเรื่องราวของโมราเลส ของบุคคลรอบข้าง และกิจกรรมเบื้องหน้า-เบื้องหลังการหาเสียง โดยที่ช่วงเวลานั้นยังไม่มีสัญญาณชัดเจนว่าเขาจะชนะการเลือกตั้ง โมราเลสไม่มีภาพของผู้สมัครชิงตำแหน่งประธานาธิบดีที่เราคุ้นเคยหรือจินตนาการไปถึง เขาไม่มีกลุ่มคนติดตามห้อมล้อม ไม่มีทีมงานช่วยหาเสียง นอกจากเลขาฯส่วนตัว คนขับรถ ที่ปรึกษาด้านสื่อ และบอดี้การ์ด 1-2 คน โมราเลสไม่เคยสวมสูทผูกไท นอกจากเสื้อเชิ้ต เสื้อแจ็คเก็ต และเสื้อทีมฟุตบอลโบลิเวียซึ่งเห็นเขาใส่บ่อยครั้งยามไม่ได้อยู่ในที่สาธารณะ บุคลิกและการแสดงออกของโมราเลสไม่ต่างจากชาวบ้านธรรมดาทั่วไป เขาพูดจาตรงไปตรงมาจนบางครั้งมองเห็นความซื่ออยู่ในน้ำเสียงและถ้อยคำ เขาไม่เคยแต่งงาน และยอมรับว่าไม่เคยแม้แต่อยู่กินกับผู้หญิง จากคำบอกเล่าของโมราเลสแสดงให้รู้ว่าเขาไม่มีเงินทุนในการหาเสียง ภาพโฆษณาหาเสียงทางโทรทัศน์และป้ายบิลบอร์ดของคู่แข่งซึ่งหนังใส่แทรกไว้จึงยิ่งดูแตกต่างกับโมราเลสที่ใช้วิธีโรยปูนขาวบนภูเขาเป็นตัวอักษรขนาดใหญ่ว่า “EVO” นอกจากภาพการหาเสียงและชีวิตส่วนตัวแล้ว หนังยังตามโมราเลสไปยังอาร์เจนตินาเพื่อร่วมชุมนุมต่อต้านเขตการค้าเสรีอเมริกา โดย ฮูโก ชาเวซ แนะนำเขาบนเวทีปราศรัย อีกส่วนหนึ่งของหนังมี ลีโอนิลดา ซูริตา ผู้สมัครเลือกตั้งวุฒิสมาชิกเป็นผู้ดำเนินเรื่อง ภาพของซูริตาที่เราเห็นคือสาวใหญ่ผมยาวถักเปีย ปากเคี้ยวใบโคคาตลอดเวลา เธอเป็นชาวอินเดียนแดง เคยเป็นเกษตรกรไร่โคคาก่อนจะผันตัวมาเป็นแกนนำกลุ่มสตรีในเขตชาพาเร่ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพรรคแนวร่วมสังคมนิยม บทบาทของเธอจึงสอดคล้องและสนับสนุนโมราเลสโดยตรง หน้าที่สำคัญอย่างหนึ่งของซูริตาคือการให้ความรู้ความเข้าใจเรื่องการเมืองและการเลือกตั้งต่อชาวบ้านที่ไม่รู้หนังสือ ต้องซักซ้อมวิธีลงคะแนนโดยจำลองให้คล้ายของจริงเพื่อให้ทุกเสียงในเขตชาพาเร่ไม่ตกหล่น ยิ่งเวลางวดเข้ามา เรื่องราวที่หนังเล่าอย่างราบรื่นมาตลอด หรือบางครั้งเรียกรอยยิ้มได้ด้วยซ้ำ เริ่มมีภาพความเครียดความกดดันให้เห็นมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการที่โมราเลสโดนชาวซานตาครูซด่าไล่ด้วยถ้อยคำหยาบคาย (ซานตาครูซเป็นเมืองของชนชั้นกลาง-เจ้าของที่ดินซึ่งจะเสียประโยชน์หากโมราเลสชนะการเลือกตั้ง) ถูกนักข่าวจี้ถามเรื่องความสนิทสนมกับฮูโก ชาเวซ การไม่มาปรากฏตัวบนเวทีหาเสียงจนชาวบ้านไม่พอใจ กระทั่งในวันเลือกตั้งชาวบ้านในเขตเชพาเร่จำนวนมากไม่สามารถลงคะแนนได้เพราะไม่มีชื่อในทะเบียน ทั้งที่การเลือกตั้งคราวก่อนก็มาเลือกตั้งในจุดเดียวกัน ฉากต่อมาโมราเลสขึ้นเครื่องบินไปยังกรุงลาปาซ เขามองออกไปนอกหน้าต่าง ดูเหม่อลอยครุ่นคิด ภาพตัดไปที่ใบพัดเครื่องบิน มีเสียงอื้ออึงโดยรอบ ก่อนที่หนังจะพาข้ามมายัง 1 วันหลังการเลือกตั้ง เนื่องจากหนังไม่ได้มีจุดประสงค์ในการนำเสนอแนวคิด แง่มุมแหลมคม หรือมุมมองใหม่ แต่เป็นการบันทึกเพื่อบอกเล่าและเปิดเผยส่วนที่อยู่นอกเหนือการรับรู้ของคนทั่วไป การใส่ดนตรีประกอบตลอดทั้งเรื่อง และการตัดต่อเพื่อนำเสนอแบบดราม่าในช่วงท้ายจึงไม่ได้มีผลเสียต่อเนื้อหา ส่วนที่น่าชื่นชมคือแม้หนังสารคดีจะบันทึกเรื่องราวของบุคคลอย่างใกล้ชิด ซ้ำยังเกี่ยวพันกับการเมืองโดยตรง แต่หนังก็วางน้ำหนักได้พอเหมาะจนไม่เป็นเหมือนวิดีโอประชาสัมพันธ์นักการเมืองและพรรคการเมือง นอกจากจะมีคำบอกเล่าด้านลบต่อพรรคโดยบาทหลวงในชุมชน และภาพกับคำพูดของชาวบ้านที่เกลียดหน้าโมราเลสแล้ว ตัวโมราเลสเองซึ่งดูเป็นชาวบ้านธรรมดาไร้การปรุงแต่งคือปัจจัยสำคัญที่ทำให้หนังปราศจากท่าทีเอนเอียง และยังคงความน่าเชื่อถือไว้ได้ แม้โมราเลสจะเป็นศัตรูของอเมริกา แต่ Cocalero มีโอกาสเดินทางไปฉายเปิดตัวในเทศกาลภาพยนตร์ซันแดนซ์เมื่อเดือนมกราคมปีที่แล้ว และได้เข้าชิงรางวัลในสาขาหนังสารคดี แปลกตรงที่วันฉายหนังรอบแรกตรงกับวันครบรอบ 1 ปี การเข้ารับตำแหน่งประธานาธิบดีของโมราเลสพอดิบพอดี ไม่รู้เป็นความตั้งใจของใครหรือเปล่า...   Create Date : 31 สิงหาคม 2551 11 comments Last Update : 31 สิงหาคม 2551 6:10:24 น. Counter : 2650 Pageviews. Share Tweet

หนังสารคดีรุ่นใหม่จากอเมริกาใต้ว่าด้วยประเด็นสังคม-การเมืองเรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ (นอกเหนือจากสุดยอดสารคดีเรื่อง Bus 174 ของ โฮเซ่ พาดิลญ่า) Estamira (2004) โดย มาร์กอส ปราโด (Marcos Prado) หนังสารคดีขาว-ดำ เกี่ยวกับหญิงวัย 63 ปี ผู้นำกลุ่มคนที่ดำรงชีพด้วยกองขยะในริโอ เดอ จาเนโร มี โฮเซ่ พาดิลญ่า เป็นโปรดิวเซอร์ ไตรภาค "อาร์เจนติน่าล่มสลาย" ของ เฟอร์นานโด อี. โซลานาส (Fernando E. Solanas) Memoria del saqueo (Social Genocide, 2004) La Dignidad de los nadies (The Dignity of the Nobodies, 2005) Argentina Latente (2007) ปล.โซลานาสเป็นผู้สมัครเลือกตั้งประธานาธิบดีอาร์เจนติน่าเมื่อปีที่แล้ว   โดย: แค่เพียงรู้สึกสุขใจ 31 สิงหาคม 2551 6:12:17 น.

ประวัติกิ๊บเก๋ ^O^   โดย: ม่วน IP: 202.44.135.34 31 สิงหาคม 2551 12:24:30 น.

เพิ่งหายจากอาการเศร้าโศกที่บุคคลอันเป็นที่รักได้จากไป เลยหายหน้าไปนานเหมือนกัน วันนี้เลยแวะมาหวัดดีครับ   โดย: beerled IP: 203.154.188.177 1 กันยายน 2551 8:57:55 น.

++ โฮเซ่ พาดิลญ่า ตัวจริง เสียงจริง   โดย: renton_renton 1 กันยายน 2551 16:02:03 น.

++ แอบเห็นมาว่า The Elite Squad (Tropa de Elite, 2007-Brazil ) ก็เป็นหนึ่งในหนังที่จะฉายใน BKKIFF 2008 นี้ด้วย สายการประกวด Main Competition   โดย: renton_renton 2 กันยายน 2551 10:27:15 น.

WRITE e-Magazine ฉบับปฐมฤกษ์ นิตยสารวรรณกรรมออนไลน์ จากชุมชน ไทยไรเตอร์ มี 2 ฟอร์แมตคือ ฉบับที่เป็นแฟลช (เปิดหน้าคล้ายหนังสือ) คลิก และฉบับที่เป็นไฟล์ PDF ขนาด 19 MB คลิก ผมเขียนเกี่ยวกับ หนัง-วรรณกรรม ตั้งใจว่าจะเลือกเฉพาะหนังหาดูยาก จากวรรณกรรมเก่าๆ ที่เคยแปลไทย ไม่เอาหนังฮิตจากหนังสือเบสต์เซลเลอร์   โดย: แค่เพียงรู้สึกสุขใจ 2 กันยายน 2551 23:58:50 น.

ระยะหลังชักจะสนใจหนังแถบเพื่อนบ้านเราซะแล้ว Zibahkhana ก็อยากดูนะ หนังฟิลิปปินส์ด้วย อยากรู้ว่าหาดูได้ที่ไหน   โดย: initial A IP: 161.200.255.162 3 กันยายน 2551 10:44:35 น.

เมื่อเช้าโทรไปถามเรื่อง มล.บุญเหลือ แล้วครับ สรุปว่าส่ง 30 กันยา เหมือนเดิมแหละครับ เค้าบอกว่า PR ข่าว ไปแต่ทาง นสพ. แต่ผมก็บอกไปแล้่วว่า ไม่รู้ข่าวอะไรเลย ^^;; ดูกระทุ้นี้จ้ะ //www.bioscopemagazine.com/smf/index.php?topic=1368.0   โดย: merveillesxx 4 กันยายน 2551 22:11:22 น.

เพิ่งโหลด ESTAMIRA มาสำเร็จแต่ยังไม่ว่างดูเลยครับ อนึ่งTOPA DE ELITE ผมไปเจอแผ่นผีมีพากย์ไทยเรียบร้อยแล้ว ซื้อมาแบบงงๆ ยังไม่ว่างดูอีกเหมือนกัน แหะๆ   โดย: FILMSICK IP: 203.156.32.206 6 กันยายน 2551 2:14:05 น.

หนังอันหยัง และผมก็เพิ่งได้มาทำความรู้จักกับนาย โมราเลส ก็ตรงนี้เหมือนกัน เฮ้อ ข่าวบ้านข่าวเมืองนี้ไม่ได้เรื่องเลย อายจริงๆ   โดย: BloodyMonday 6 กันยายน 2551 21:37:36 น.

ได้คลิกเข้าไปที่ WRITE e-Magazine แล้ว ขอขอบคุณสำหรับข่าวสารนี้   โดย: yawaiam IP: 118.172.164.101 8 กันยายน 2551 16:48:20 น.