Late August, Early September ถามหาความมั่นคงจากใคร?

Late August, Early September
ถามหาความมั่นคงจากใคร?

พล พะยาบ
คอลัมน์อาทิตย์เธียเตอร์ มติชนรายวัน 3 กันยายน 2549

---

Late August, Early September ผลงานหนังยาวเรื่องที่ 7 ของ โอลิวิเยร์ อัสซายาส เป็นงานลำดับถัดจาก Irma Vep(1996) หนังสุดเซอร์ที่เขาร่วมงานกับจางมั่นอวี้เป็นเรื่องแรก(ก่อนจะแต่งงานและหย่าร้างกัน) และทำให้อัสซายาสเป็นที่รู้จักในวงกว้าง

หนังแบ่งออกเป็น 6 บท รวมระยะเวลา 1 ปี กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มหนุ่มสาว ทั้งที่เป็นเพื่อน พี่น้อง และคนรัก รวมทั้งหน้าที่การงานและการใช้ชีวิตของพวกเขา เริ่มจาก กาเบรียล หนุ่มวัยล่วง 30 ที่เพิ่งเลิกรากับเจนนี่ กำลังหาทางขายอพาร์ตเมนต์ซึ่งเป็นสมบัติร่วมชิ้นใหญ่ที่ยังร้อยความสัมพันธ์ของเขาและเธอไว้ อันที่จริง เจนนี่ยังรักและอยากให้กาเบรียลกลับมา แต่กาเบรียลพยายามหลบเลี่ยงอยู่เสมอ อาจเพราะว่าเขามี แอนน์ หญิงสาวอ่อนวัยกว่า เป็นคนรักใหม่

กาเบรียลทำงานสำนักพิมพ์ เขามีหน้าที่เป็นคนประสานงานระหว่างสำนักพิมพ์กับ เอเดรียน เพื่อนสนิทวัย 40 ซึ่งเป็นนักเขียนนิยายตกอับขายผลงานไม่ออก ชื่อของเอเดรียนไม่เคยอยู่ในสารบบนักเขียนยอดฮิตแม้จะออกผลงานมาแล้วถึง 4 เล่ม หนำซ้ำตอนนี้เขากำลังผจญกับโรคร้ายจนต้องเข้าผ่าตัด โดยมีเจนนี่คอยดูแลช่วยเหลือ แต่ดูเหมือนว่าโรคร้ายที่คุกคามเอเดรียนนั้นหนักหนาเกินเยียวยา

ความลับหนึ่งที่เอเดรียนปิดบังทุกคนรวมทั้งกาเบรียลคือ เขากำลังคบหากับ วีรา เด็กสาวอายุ 15 ปี

นอกจาก 5 คนที่กล่าวแล้ว มีคนอื่นๆ เกี่ยวข้องอีก เช่น เจเรมี่ หนุ่มผิวสีที่คอยดูแลเรื่องงานเขียนให้เอเดรียน, ลูซี่ หญิงสาวคนรักเก่าของเอเดรียนซึ่งตั้งใจจะตัดขาดจากเขาตลอดไป รวมทั้งโธมัสและแมรี่แอลล์ น้องชาย-น้องสะใภ้ของกาเบรียล ที่มีชีวิตพรั่งพร้อมสมบูรณ์ต่างจากพี่ชายโดยสิ้นเชิง

หนังไม่มีพล็อตให้จับต้องได้มากนักซึ่งถือเป็นเรื่องปกติของหนังฝรั่งเศส โดยเฉพาะกับเนื้อหาที่ว่าด้วยชีวิตและความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครตามแนวทางถนัดของหนังสัญชาตินี้ หนังจึงเหมาะกับการใคร่ครวญคิดตามสิ่งที่ตัวละครกระทำและแสดงออก มากกว่าแค่ติดตามเรื่องราวเพื่อความสนุกสนาน

รูปแบบของหนังลักษณะนี้จะมีความเป็นธรรมชาติสูง เน้นความสามารถของนักแสดงเป็นหลัก ทั้งด้วยสีหน้า แววตา อากัปกิริยา ซึ่งทีมนักแสดงอันประกอบด้วย มัทธิว อมาลริค(กาเบรียล) จีน บาลิบาร์(เจนนี่) ฟรังซัว ครูเซ(เอเดรียน) เวอร์จินี ลีโดเยน(แอนน์) และคนอื่นๆ ต่างทำหน้าที่ได้สมบูรณ์แบบ โดยเฉพาะอมาลริคและบาลิบาร์ที่ดูเข้าตาเป็นพิเศษ

ประเด็นที่หนังนำเสนอคือ ความเปราะบางอ่อนไหวในความสัมพันธ์ที่ต่างหยิบยื่นให้กัน ขณะเดียวกัน แต่ละคนก็ล้วนแต่หวั่นไหว อ่อนแอ ขาดความมั่นใจ ไร้หลักยึดเหนี่ยว คนหนึ่งสะท้อนตัวตนของอีกคนหนึ่งได้อย่างเข้าอกเข้าใจ แต่กลับไม่รู้จักหรือไม่เข้าใจตนเอง โดย กาเบรียล เจนนี่ แอนน์ และเอเดรียน คือ 4 ตัวละครหลักที่เข้าข่ายดังกล่าว

กาเบรียลมีปัญหาในการสานต่อความสัมพันธ์กับหญิงสาวที่เขารัก หลังจากเลิกกับเจนนี่แล้ว กาเบรียลสัญญากับแอนน์ว่าเมื่อขายอพาร์ตเมนต์ได้จะย้ายมาอยู่ร่วมกันกับเธอ แต่เมื่อถึงเวลาเขากลับบอกแอนน์ว่าต้องการอยู่คนเดียว

นอกจากนี้ เขายังปรับเปลี่ยนตำแหน่งหน้าที่การงานราวกับหาความต้องการและความสามารถแท้จริงของตนเองไม่เจอ จากตำแหน่งที่ไม่มีความสำคัญนักในสำนักพิมพ์ สู่บรรณาธิการเอ็นไซโคลพีเดียที่มั่นคง รายได้ดี ไม่นานนักเขากลับลาออกมาเป็นนักเขียนรับจ้าง และมีแนวโน้มว่าจะเปลี่ยนมาเขียนนิยายในตอนท้าย

กับเพื่อนสนิทนักเขียนอย่างเอเดรียนซึ่งกาเบรียลยกย่องยอมรับมาตลอด เมื่อถึงจุดหนึ่ง คำชื่นชมในผลงานก็เปลี่ยนเป็นคำวิพากษ์วิจารณ์ตีค่าให้ด้อยลงได้เช่นกัน

แม้จะดูพฤติกรรมไม่น่าไว้วางใจ แต่อันที่จริงกาเบรียลเป็นคนรักและห่วงใยคนอื่น เพียงแต่สิ่งที่เขาแสดงออกมาเป็นผลมาจากจิตใจที่ไม่มั่นคงเท่านั้น

สำหรับเจนนี่ หลายต่อหลายฉากแสดงให้เห็นว่าเธอมีปัญหาเรื่องการจัดการด้านการเงิน ทั้งยังโลเลสับสนแม้กระทั่งการสั่งเครื่องดื่ม นั่นหมายความว่าเธอขาดความมั่นใจและจัดการชีวิตของตนเองไม่ได้ จุดดีของเจนนี่คือเธอเข้าอกเข้าใจคนอื่นเสมอ

นักเขียนตกอับอย่างเอเดรียนบอกเล่าความรู้สึกตนเองว่า เขาเหมือนคนล่องลอย ไม่มีที่ไหนสำหรับตัวเขาอย่างแท้จริง ความรู้สึกนี้เกิดจากความล้มเหลวในงานเขียนซ้ำแล้วซ้ำเล่า เอเดรียนไม่เคยอยู่ที่ไหนนานๆ เขามักจะหนีไปกบดานอยู่ต่างประเทศโดยอ้างว่าเบื่อฝรั่งเศส หนำซ้ำความป่วยไข้ยิ่งทำให้เอเดรียนเปราะบาง และตอกย้ำให้รู้สึกว่าเขาจะไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของโลกใบนี้อีก

ส่วนแอนน์เป็นหญิงสาวอารมณ์ร้อน อ่อนแอ หลังจากทะเลาะกับกาเบรียล เธอเลือกที่จะมีเพศสัมพันธ์แบบ 3 คน โดยหนึ่งในนั้นเป็นคนแปลกหน้า ไม่ใช่ด้วยความกล้า แต่เพราะแอนน์สับสนกับพฤติกรรมและจิตใจตนเอง การที่เธอชอบดูดวงจากกล่องขนมก่อนจะทำอะไร แสดงให้เห็นว่าเธอเป็นหญิงสาวที่ขาดความมั่นใจ

ตัวละครหลักเหล่านี้จะหมกมุ่นอยู่กับการดื่ม การสูบ อยู่ตลอดเวลา ราวกับคนที่มีปมบางอย่าง ตัวละครหญิงอย่างเจนนี่และแอนน์ซึ่งต่างเกี่ยวพันกับกาเบรียล ต่างเผลอดื่มกินอาหารขณะยังร้อนจัดต่อหน้ากาเบรียลเหมือนกัน ดั่งความพลาดพลั้งของเธอทั้งสอง และสิ่งที่กาเบรียลกระทำต่อพวกเธอ

องค์ประกอบหนังใช้สนับสนุนคาแร็กเตอร์ของตัวละครที่ชัดเจนที่สุดคือการถ่ายภาพ หลายช็อตที่เป็นภาพโคลส-อัพ ส่ายไหวด้วยการถือกล้องด้วยมือ(โดยเฉพาะช็อตของแอนน์) ให้รู้สึกถึงความไม่มั่นคง น่าอึดอัด ด้านสัญลักษณ์ที่น่าสนใจ ได้แก่ การใช้หนังสือเป็นเครื่องมือบ่งบอกสถานะหรืออารมณ์ความรู้สึกของตัวละคร

เช่น ในฉากหนึ่งเอเดรียนหยิบหนังสือขึ้นมา 2 เล่ม เขาตัดสินเลือกอ่าน Into Thin Air(หรือ “ไต่ฟ้ากระชากฝัน” ฉบับภาษาไทย) ของ จอน คราเคาเออร์ ว่าด้วยความหฤโหดในการปีนยอดเขาเอเวอร์เรสต์ ไม่ต่างจากสภาวะเปราะบาง-ยากลำบากที่เอเดรียนกำลังเผชิญอยู่

หรือการเป็นบรรณาธิการเอ็นไซโคลพีเดียของกาเบรียล แม้เอ็นไซโคลพีเดียคือหนังสือที่มีภาพของความหนักแน่น มั่นคง แต่ตัวกาเบรียลเองไม่ใช่อย่างนั้น สิ่งที่เขาต้องการและอยากเป็นคือการเขียนนิยายได้อย่างเอเดรียน เมื่อกาเบรียลเปลี่ยนงานมาเป็นโกสต์ไรเตอร์ เขียนหนังสือชีวประวัตินักการเมือง ก็เหมือนว่าเขายิ่งถอยห่างจากตัวตนมากขึ้นไปอีก

อีกสัญลักษณ์หนึ่งที่ผู้เขียนชอบเป็นพิเศษคือ ภาพวาดสีน้ำของโยเซฟ บอยส์(Joseph Beuys) ศิลปินชาวเยอรมันผู้มีแรงขับจากการเฉียดตายในสงครามโลกครั้งที่ 2(ขณะที่เอเดรียนคือศิลปินนักเขียนผู้ป่วยไข้ใกล้ตาย) ที่เอเดรียนนำเงินค่าลิขสิทธิ์หนังสือเล่มแรกไปซื้อ โดยเขาอธิบายความรู้สึกให้กาเบรียลฟังว่า คุณค่าไม่ได้อยู่ที่รูปภาพ แต่อยู่ที่เขาสามารถไขว่คว้าครอบครองมันได้

ในท้ายที่สุด ผู้ที่ได้เป็นเจ้าของภาพวาดนี้ก็คือคนที่เอเดรียนปรารถนาไขว่คว้ามาครอบครอง...แม้เขาจะไม่มีโอกาสทำเช่นนั้นในความเป็นจริง

Create Date : 03 กุมภาพันธ์ 2550		6 comments
Last Update : 23 มีนาคม 2550 22:34:29 น.
Counter : 1635 Pageviews.
Share Tweet