สัทธรรมปุณฑรีกสูตร (สัด-ทำ-มะ-ปุน-ดะ-รี-กะ-สูด) (อักษรเทวนาครี : सद्धर्मपुण्डरीकसूत्र, อักษรโรมัน : Saddharmapundarīka-sūtra) เป็นพระสูตรที่สำคัญในพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน เป็นที่เลื่อมใสศรัทธาในพุทธศาสนิกชนมหายาน โดยเฉพาะชาวจีนและประเทศในเอเชียตะวันออก

เวลาการแต่งพระสูตรนั้น ไม่มีมติที่แน่นอน บ้างก็ว่าหลายร้อยปีหลังพุทธปรินิพพาน บ้างก็ว่าแต่งขึ้นในราว พ.ศ. 300 เป็นอย่างเร็ว

แต่ต้นฉบับสันสกฤตที่ค้นพบในเนปาล ล้วนมีอายุหลังพุทธกาลราว 1,500 ปีทั้งสิ้น แม้ฉบับแปลของทิเบตก็มีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ 15 วินเตอร์ นิตซ์ได้เสนอความเห็นว่า พระนาคารชุนได้อ้างถึงข้อความจากสัทธรรมปุณฑรีกสูตรอยู่หลายตอน

เพราะฉะนั้นต้นฉบับเดิมย่อมต้องมีอยู่แล้วใน พ.ศ. 693 จึงสันนิษฐานได้ว่าสัทธรรมปุณฑรีกสูตร น่าจะมีอายุไม่ต่ำกว่าพุทธศตวรรษที่ 6 ซึ่งเป็นช่วงระยะเวลาที่ความคิดแบบมหายาน พัฒนาขึ้นอย่างสมบูรณ์แล้วในอินเดีย


ชื่อ

คำว่า "ปุณฑรีก" นั้นเป็นภาษาสันสกฤต หมายถึง บัวขาว ในภาษาจีนจึงเรียกพระสูตรนี้ว่า "พระสูตรบัวขาว" (เมี่ยวฝ่า เหลียนฮฺวา จิง) สำหรับในภาษาญี่ปุ่น เรียกว่า "เมียวโฮ เร็งเง เคียว"

ในภาษาอังกฤษก็เรียกตามความหมายว่า "Lotus Sutra" "White Lotus Sutra", "Sutra of the White Lotus" หรือ Sutra on the White Lotus of the Sublime Dharma"


เนื้อหา

พระสูตรนี้มีด้วยกัน 3 ภาค หรือยาน ได้แก่ สาวกยาน (ศฺราวกยาน) ปัจเจกพุทธยาน (ปฺรตฺเยกพุทฺธยาน) และโพธิสัตวยาน (โพธิสตฺตฺวยาน) แต่มิใช่หนทางที่ต่างกัน 3 สาย อันจะนำไปสู่เป้าหมาย 3 อย่างต่างกัน ทว่าเป็นหนทางหนึ่งเดียวที่จะนำไปสู่เป้าหมายหนึ่งเดียว

ภาษาต้นฉบับนั้นก็ไม่ปราฏชัด มีข้อเสนอว่า อาจแต่งเป็นภาษาถิ่นปรากฤต จากนั้นจึงแปลเป็นภาษาสันสกฤต ทำให้มีเป็นที่แพร่หลายมากขึ้น และมีการแปลเป็นภาษาจีนถึง 6 สำนวน

แต่สามฉบับแรกต้นฉบับสาบสูญไปแล้ว เหลือเพียงสามฉบับหลัง ที่หลงเหลือในปัจจุบัน ฉบับพระภิกษุธรรมรักษ์มีความเก่าที่สุดแปลในปี พ.ศ. 829 แต่ฉบับที่ได้รับความนิยมว่าแปลได้สละสลวยที่สุด คือฉบับของพระกุมารชีพชาวเอเชียกลาง แปลเมื่อ พ.ศ. 934

และฉบับแปลโดยท่านชญานคุปตะและท่านธรรมคุปตะ แปลใน พ.ศ. 1144 เนื้อความของแต่ละฉบับมีความแตกต่างกันในบางส่วน สัทธรรมปุณฑรีก สูตรถือเป็นคัมภีร์หลักอีกเล่มหนึ่ง ที่มีการแปลเป็นภาษาจีน ทั้งยังเป็นพระสูตรยุคแรกสุด ที่ระบุคำว่า "มหายาน" ด้วย

ท่านวสุพันธุ ได้รจนาอรรถกถาพระสูตรนี้เป็นฉบับย่อ ให้ชื่อว่า สัทธรรมปุณฑรีกสูตรอุปเทศ ในประเทศจีนได้มีคัมภีรชั้นฎีกาเกิดขึ้นมากมาย เช่น ของท่านเต้าเซิง, ฝ่าอวิ่น, จื้ออี, จี้จ้าง และกุยจี เป็นต้น

แม้แต่ท่านจื้ออี (มหาคุรุเทียนไท้) ผู้สถาปนานิกายเทียนไท้ ก็ได้อาศัยพื้นฐานจากพระสูตรเล่มนี้ ในญี่ปุ่น เจ้าชายโชโตกุ ก็ทรงแต่งอรรถาธิบายพระสูตรนี้ในชื่อว่า "ฮอกเกกิโช"

พระนิชิเรนไดโชนิน ผู้สถาปนานิกายนิชิเรนโชชู ก็ได้อาศัยพระสูตรเล่มนี้และเชื่อว่า เป็นพระสูตรที่สามารถทำให้บรรลุพุทธภาวะได้ ซึ่งพระสูตรเล่มนี้มีอิทธิพลอย่างมาก จนเกิดเป็นองค์กรทางศาสนาและสวดท่องพระสูตรนี้ เช่น นิกายนิชิเรนโชชู

ในปัจจุบันมีสมาชิกมากกว่า 30 ล้านคนในประเทศญี่ปุ่นและหลายๆ ประเทศทั่วโลก สมาคมสร้างคุณค่า มีสมาชิกมากกว่า 12 ล้านครอบครัวใน 192ประเทศเขตแคว้น


ฉบับภาษาไทย

สัทธรรมปุณฑรีกสูตร ที่แปลเป็นภาษาไทยมีหลายฉบับ แต่ฉบับที่สมบูรณ์มี3 ฉบับ ได้แก่

สัทธรรมปุณฑรีกสูตร ฉบับแปล สมาคมสร้างคุณค่าในประเทศไทย จากพากย์อังกฤษสู่พากย์ไทย

สัทธรรมปุณฑรีกสูตร ฉบับแปล ศูนย์ไทย-ธิเบต แปลโดย รศ.ดร.ฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์ (ภิกษุณีธัมมนันทา) จากพากย์อังกฤษสู่พากย์ไทย

สัทธรรมปุณฑรีกสูตร ฉบับแปล วัดโพธิ์แมนคุณาราม แปลโดย ชะเอม แก้วคล้าย

ฉบับแปลไม่สมบูรณ์อาทิ ฉบับ อ.เลียง เสถียรสุต (บทสมันตมุขปริวรรต) แปลจากภาษาจีน


แหล่งข้อมูลอื่น

ฉบับแปลภาษาอังกฤษ โดย Burton Watson
ฉบับแปลภาษาอังกฤษ โดย H. Kern, 1884
ฉบับแปลของอเมริกาฉบับแรก โดย Henry David Thoreau และ Elizabeth Palmer Peabody ตีพิมพ์ครั้งแรก ค.ศ. 1844
ห้องสมุด Ida B. Wells Memorial Sutra Library ทั้งเนื้อหาและอรรถาธิบาย
ศูนย์ศึกษาพระสูตรบัวขาว
บทความว่าด้วยสัทธรรมปุณฑรีกสูตร รวมทั้งต้นฉบับ และพระสูตรอื่นในยุคเดียวกัน
การตีความพระสูตร
The Art, 13 volumes of illuminated manuscripts inspired by the Lotus Sutra


อ่านเนื้อหา
สัทธรรมปุณฑริกสูตร สมันตมุขปริวรรต แปลสู่ภาคจีน โดย พระตรีปิฏกาจารย์กุมารชีวะ แปลเป็นไทย โดย เลียง เสถียรสุต เรียบเรียงโดย กิตติ ตันทนะเทวินทร์ (เย็นหงวน) ลิขสิทธิ์ของวัดโพธิ์แมนคุณาราม


ขอขอบคุณ วิกิซอร์ซ


สิริสวัสดิ์ภุมวาร สิริมานรมณีย์นะคะ