ชื่ออื่น ๆ : จุงจิง, เครือเขาฮ่อ, จุ่งจะลิง (ภาคเหนือ-พายัพ), หางหนู (อุบลราชธานี-สระบุรี), เจตมูลหนาม, เจตมูลย่าน (หนองคาย), เจตมูลย่าน, เถาหัวด้วน (ภาคใต้), เจ็ดหมุนปลูก (ภาคใต้)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook.f.& Thomson
วงศ์ : Menispermaceae

ลักษณะทั่วไป :

• ต้น : เป็นพรรณไม้เถาเลื้อย
• ใบ : จะมีลักษณะคล้ายกับบอระเพ็ดพุงช้าง ตรงริมขอบใบเรียบ แต่จะไม่มีเหลี่ยม
• ดอก : ออกตามซอกใบ ดอกแยกเพศอยู่คนละช่อ ดอกสีเขียวอมเหลือง มีขนาดเล็กมาก
• ผล รูปทรงค่อนข้างกลม สีเหลืองหรือสีแดง

ส่วนที่ใช้ : ราก ต้น ใบ ดอก ผล ส่วนทั้ง 5 เถาสด

สรรพคุณ :

ราก

• แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต แก้ไข้พิษ ไข้จับสั่น
• ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้
• เจริญอาหาร

ต้น

• แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้เหนือ
• บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ
• แก้อาการแทรกซ้อน ขณะที่เป็นไข้ทรพิษ
• แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้เลือดพิการ
• แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้สะอึก แก้พิษฝีดาษ
• เป็นยาขมเจริญอาหาร
• เป็นยาอายุวัฒนะ

ใบ

• แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้จับสั่น
• ขับพยาธิ แก้ปวดฝี
• บำรุงธาตุ
• ยาลดความร้อน
• ทำให้ผิวพรรณผ่องใส หน้าตาสดชื่น
• รักษาโรคผิวหนัง ผดผื่นคันตามร่างกาย
• ช่วยให้เสียงไพเราะ
• แก้โลหิตคั่งในสมอง
• เป็นยาอายุวัฒนะ

ดอก

• ฆ่าพยาธิในท้อง ในฟัน ในหู

ผล

• แก้เสมหะเป็นพิษ แก้ไข้พิษ
• แก้สะอึก และสมุฎฐานกำเริบ

ส่วนทั้ง 5 บำบัดรักษาโรค ดังนี้

• เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ปวดเมื่อย แก้ไข้ปวดศีรษะ รักษาฟัน รักษาโรคริดสีดวงทวาร ช่วยให้เจริญอาหาร แก้ฝีมดลูก ฝีมุตกิต แก้ร้อนใน รักษาโรคเบาหวาน ลดความร้อน แก้ดีพิการ แก้เสมหะ เลือดลม แก้ไข้จับสั่น

วิธีการและปริมาณที่ใช้ : ใช้เป็นยารักษาอาการดังนี้

อาการไข้ ลดความร้อน

•  ใช้เถาแก่สด หรือต้นสด ครั้งละ 2 คืบครึ่ง (30-40 กรัม) ตำคั้นเอาน้ำดื่ม หรือต้มกับน้ำโดยใช้ น้ำ 3 ส่วน ต้มเคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดื่มวันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้า-เย็น หรือเวลามีอาการ
• หรือใช้เถาสด ดองเหล้า ความแรง 1 ใน 10 รับประทานครั้งละ 1 ช้อนชา ของยาที่เตรียมแล้ว

เป็นยาขมช่วยเจริญอาหาร เมื่อมีอาการเบื่ออาหาร

• โดยใช่ขนาดและวิธีการเช่นเดียวกับใช้แก้ไข้

ขอบคุณข้อมูลจาก samunpri.com