ชื่อวิทยาศาสตร์ :
Kaempferia galanga L.
ชื่อสามัญ : Sand Ginger, Aromatic Ginger, Resurrection Lily
วงศ์ : ZINGIBERACEAE
ชื่ออื่น : หอมเปราะ (ภาคกลาง) ว่านตีนดิน ว่านแผ่นดินเย็น ว่านหอม (ภาคเหนือ)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : พืชล้มลุก อายุปีเดียว มีลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดิน เรียกว่า เหง้า เนื้อภายในสีเหลืองอ่อน มีสีเหลืองเข้มตามขอบนอก มีกลิ่มหอมเฉพาะตัว
- ใบเป็นใบเดี่ยว แทงขึ้นจากเหง้าใต้ดิน 2-3 ใบ แผ่ราบไปตามพื้นดิน หรือวางตัวอยู่ในแนวราบเหนือพื้นดินเล็กน้อย ใบมีรูปร่างค่อนข้างกลมหรือรูปไข่ป้อม ปลายใบแหลม โคนใบมนหรือเว้าเล็กน้อย มีขนอ่อนบริเวณท้องใบ บางครั้งอาจพบขอบใบมีสีแดงคล้ำ เนื้อใบค่อนข้างหนา ตัวใบมีขนาดกว้าง 5-10 ซม. ยาว 7-15 ซม.
- ก้านใบเป็นกาบยาว 1-3 ซม.ดอกออกรวมกันเป็นช่อ ยาว 2-4 ซม.มี 4-12
- ดอก ออกตรงกลางระหว่างใบ ดอกมีสีขาว หรือสีขาวอมชมพูแต้มสีม่วง แต่ละดอกมี กลีบประดับ 2 กลีบรองรับอยู่ ซึ่งใบและต้นจะเริ่มแห้งเมื่อมีดอก
- ผลเป็นผลแห้ง แตกได้ พบมากทางเหนือ
- ใบอ่อนม้วนเป็นกระบอกออกมาแล้วแผ่ราบบนหน้าดิน ต้นหนึ่งๆ มักมี 1 2 ใบ ใบมีรูปร่างทรงกลมโตยาว ประมาณ 5 10 ซม. หน้าใบเขียว เปราะหอมแดงจะมีท้องใบสีแดง เปราะหอมขาวจะมีท้องใบสีขาว มีกลิ่นหอม หัวกลมเหมือนหัวกระชาย ใบงอกงามในหน้าฝน และจะแห้งไปในหน้าแล้ง
ส่วนที่ใช้ : ใบ ดอก ต้น หัวสดหรือแห้ง
สรรพคุณ :
- ใบ - แก้เกลื้อนช้าง
- ดอก - แก้โรคตา
- ต้น - แก้ท้องขึ้นเฟ้อ ขับลม
- หัว
- ขับเลือด และหนองให้ตก
- แก้ลมพิษ แก้ผื่นคัน แก้ไอ แก้บาดแผล - หัวและใบ - ใช้ในการปรุงเป็นอาหารได้ แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ ขับลม
วิธีและปริมาณที่ใช้ - ใช้หัวสด 10-15 กรัม แห้ง 5-10 กรัม หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว ดื่ม 1-2 คร้ง
ขอบคุณข้อมูลจาก samunpri.com