ชื่ออื่น ๆ : ดาวดึงส์, ดองดึงหัวขวาน, ฟันมหา
ชื่อสามัญ : Climing Lily, Turks cap, Superb Lily
ชื่อวิทยาศาสตร์ :
Gloriosa superba Linn.
วงศ์ : LILIACEAE
ลักษณะทั่วไป :
- ต้น : เป็นพรรณไม้เถาชนิดหนึ่ง ที่ลำต้นเกิดจากหัวหรือเหง้าซึ่งมีลักษณะคล้ายกับหัวขวาน หรือฝักกระจับ
- ใบ : เป็นไม้ใบเดี่ยว มีลักษณะสวยงาม คือปลายใบจะบิดม้วนเข้าและม้วนลง เพื่อเป็น เครื่องช่วยในการเกาะยึดหรือพัน มีสีเขียว
- ดอก : ดอกของดองดึงนี้มีสีสวยสะดุดตามาก ซึ่งมีลักษณะของดอกจะบิด กลีบดอกจะบิด เป็นเส้นยาวจนยาวหยิก โคนดอกเป็นสีเหลืองอ่อน ส่วนยอดของดอกสีแดง เมื่อดอกบานเต็มที่สีของดอกนั้นจะเข้มขึ้น
- ผล : เมื่อดอกร่วงโรยก็จะกลายเป็นผล ผลนี้ถ้าแก่จัด ๆ ก็จะแตกมีเมล็ดเป็นสีส้ม การขยายพันธุ์ : เป็นไม้เถาที่ขยายพันธุ์ด้วยการใช้หัว หรือใช้วิธีเพาะเมล็ดก็ได้
ส่วนที่ใช้ : เหง้า
สรรพคุณ :
- เหง้าภายในเหง้าของดองดึงนี้มีสารอัลคลอลอยด์อยู่หลายชนิด โดยเฉพาะสารโคลคิซีน (colchicines) มีจำนวนสูงมาก ซึ่งมีฤทธิ์ในการบำบัดโรคปวดข้อหรือโรคเก๊าท์และต่อมาได้มีการค้นพบว่าเป็นสารที่เป็นพิษต่อการเจริญเติบโตของเซลไซโตท๊อกซิค (cytotoxic) ซึ่งผลอันนี้เรานำมารักษาโรคมะเร็งได้ และยังนำมาใช้ให้พืชเปลี่ยนแปลงทางโครโมโซมทำให้เกิดพันธุ์ใหม่
ข้อห้ามใช้ :
การที่ภายในเหง้านี้มีสารโคลคิซีน ซึ่งเป็นสารมีพิษหากใช้มากเกินไปจะทำให้เกิด โทษต่อร่างกายได้ ฉะนั้นในการใช้จะต้องระมัดระวัง
อ้างอิง : พจนานุกรม สมุนไพรไทย ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม
ขอบคุณข้อมูลจาก samunpri.com