ข้างหลังภาพ

ผู้แต่ง ศรีบูรพา

ข้างหลังภาพเรื่องราวของ นพพรเด็กหนุ่มไทยที่กำลังศึกษาอยู่ในประเทศญี่ปุ่นได้รับมอบหมายให้จัดการต้อนรับและอำนวยความสะดวกให้กับเจ้าคุณอธิการพร้อมกับคุณหญิงกีรติภรรยาสาวของท่านระหว่างที่ท่านเจ้าคุณและคุณหญิงพำนักอยู่ในญี่ปุ่นนพพรให้การดูแลในทุกด้านกับทั้งตัวเจ้าคุณและคุณหญิงแต่ด้วยเหตุที่ท่านเจ้าคุณมีอายุมากกว่าคุณหญิงมากจึงมักให้นพพรพาคุณหญิงเปิดหูเปิดตาบ่อยครั้งที่ท่านไม่ได้ไปด้วยทำให้ทั้งคู่เกิดความสนิทสนมกัน

สำหรับนพพรแล้ว คุณหญิงกีรติคือรักครั้งแรกที่เรียกได้ว่าทำเอานพพรแทบคลั่งเมื่อถึงเวลาต้องอำลาจากกันแต่เมื่อเวลาผ่านไปความรักที่เคยมีอยู่กลับเลือนหายไปตามกาลเวลาเหลือแต่ความรู้สึกเฉกน้องชายมีต่อพี่สาวผิดกับคุณหญิงความรักครั้งแรกก่อตัวขึ้นแต่เธอกลับต้องพยายามปกปิดเก็บกักไว้เพราะศีลธรรมอันดีในจิตใจแต่ความรักของคุณหญิงไม่เคยลบเลือนตามกาลเวลาเธอรอคอยที่จะพบนพพรอีกครั้ง  เมื่อได้พบและรู้ว่าความรักในใจเขาหมดสิ้นไปแล้วเธอจึงท้อแท้ต่อการมีชีวิตอยู่และยอมจบตัวเองลงด้วยโรคร้าย

“ฉันตายโดยปราศจากคนที่รักฉันแต่ฉันก็อิ่มใจว่า ฉันมีคนที่ฉันรัก” นั่นคือประโยคสุดท้ายที่คุณหญิงกีรติทิ้งไว้ก่อนตาย

ข้างหลังภาพจัดได้ว่าเป็นนิยายคลาสิคอีกเล่มหนึ่งสร้างเป็นภาพยนตร์ เป็นละคร เป็นละครเพลงมาแล้วหลายต่อหลายครั้งเรื่องราวรักต่างวัยของสองหนุ่มสาวที่พบรักกันในแดนอาทิตย์อุทัย ฝ่ายหนึ่งยึดมั่นในรักหากแต่อีกฝ่ายหนึ่งแค่ลุ่มหลงในรัก

เรื่องนี้ได้รับการยกย่องด้วยความงามในเชิงวรรณศิลป์นอกจากเรื่องราวที่กินใจแล้ว ภาษาที่ใช้ในเรื่องเป็นภาษาที่งดงามมีวลีที่เป็นที่ชื่นชอบมากมาย สำหรับคุณหญิงกีรติเธอผู้มีรักที่คงมั่น เธอเป็นผู้ มีเกียรติที่ควรยกย่อง เธอ ใช้คุณความดีในการดำเนินชีวิตถึงแม้บทสุดท้ายเธอต้องเป็นผู้สูญเสีย หากแต่เธอก็จากไปอย่างงดงาม จากไปอย่างผู้ที่ไม่มีสิ่งใดติดค้าง คนที่เหลืออยู่ต่างหากจะต้องเสียใจและเสียดายกับการจากไปของเธอ

...คนเรามีข้อคิดเห็นในเรื่องความรักแตกต่างกันไปแต่ฉันก็เห็นด้วยกับที่เธอว่า ความรักบีบคั้นทรมานใจเรามาก และในบางคราวก็เหลือที่จะทนทานเธอทำถูกต้องอย่างคนทั้งหลายทั่วไปแล้วที่ถอนตัวพ้นออกมากจากความทรมานได้และสามารถลืมความหลังได้ด้วยแต่คนโง่ๆบางคนทำไม่ได้อย่างเธอ...

— หม่อมราชวงศ์กีรติ —